خواص دارویی و درمانی علف گربه (سنبل الطیب) (2 نکته مهم)

سنبل الطیب یا علف گربه (Valeriana officinalis)

این گیاه دارای بوته‌ای مقاوم و چندساله است که در اروپا و بخش‌های مختلف آسیا می‌روید. ارتفاع این گیاه بین ۵۰ تا ۱۵۰ سانتی‌متر و ریشه‌اش کوتاه و بوته‌ای می‌باشد. ریشه‌ی سنبل الطیب در طب سنتی ایران کاربرد دارویی زیادی دارد و از آن به عنوان آرام‌بخش اعصاب، خواب‌آور، ضد تشنج، درمان افسردگی، هضم غذا و تسکین دل‌پیچه استفاده می‌شود. با ما همراه باشید.

خواص “علف گربه” را بیشتر بشناسیم

نام علف گربه به این گیاه به خاطر خاصیتی است که گربه‌ها را به خود جذب می‌کند و حالتی شبیه به سرخوشی در آنها ایجاد می‌کند. این ویژگی به خاطر وجود ماده‌ای به نام آکتینیدین در عصاره‌ی این گیاه است که شبیه به فرومون‌های ناشی از بدن گربه‌ها می‌باشد. این گیاه همچنین اثر مشابهی روی موش‌ها هم دارد. سنبل الطیب، گیاهی علفی و چندساله است که ساقه‌اش به طور عمودی به ارتفاع دو متر می‌رسد و به صورت وحشی در جنگل‌های کم درخت و در حاشیه جویبارها و گودال‌ها در اکثر مناطق آسیا و ایران رشد می‌کند.

سنبل الطیب عطر خوشایندی دارد و گربه‌ها بوی این گیاه را از فواصل دور تشخیص داده و به سمت آن می‌روند و در اطراف آن بازی می‌کنند و از عطرش لذت می‌برند. گل‌های سنبل الطیب سفید یا صورتی و به صورت خوشه‌ای هستند. ریشه این گیاه قسمت مورد استفاده است و معمولاً از ریشه‌های گیاهانی که بیش از سه سال عمر دارند، استفاده می‌شود. پس از خشک شدن، رنگ آن قهوه‌ای می‌شود و طعم آن تلخ ولی خوشبو و معطر است. عطر آن بعد از خشک شدن بیشتر می‌شود.

_____________________________________________

ترکیبات شیمیایی علف گربه

ریشه‌ی سنبل الطیب دارای ۱ درصد اسانس است. این اسانس در ریشه‌های تازه بیشتر است و با خشک شدن ریشه، مقدار اسانس کاهش می‌یابد ولی بوی آن قوی‌تر می‌شود. اسانس تازه رنگ سبز مایل به زرد دارد و در اثر ماندن غلیظ می‌شود. اثر دارویی ریشه‌ی تازه سه برابر ریشه‌ی خشک شده آن است. سنبل الطیب باید در حرارت پایین خشک شود و حرارت بالا موجب از بین رفتن خواص دارویی آن می‌شود.

_____________________________________________

خواص دارویی علف گربه

ریشه‌ی سنبل الطیب از نظر طب قدیم ایران گرم و خشک است و خواص مهم آن شامل موارد زیر می‌شود: اثر ضد تشنج، کمک به کاهش ناراحتی‌های عصبی و هیستری، ضد اسپاسم و آرام‌بخش، تب‌بر، درمان بی‌خوابی، ضد کرم معده و روده، کاهش هیجان، تسکین میگرن، کمک به برطرف کردن دلهره، تشویش و نگرانی، اثر مثبت در درمان بیماری مالیخولیا، کمک به تسکین درد سیاتیک، از بین بردن سکسکه مداوم، تسکین درد سینه و برطرف کردن استفراغ است. همچنین گرد سنبل الطیب می‌تواند بر روی زخم‌ها بریزد تا به بهبودی آنها کمک کند.

_____________________________________________

طرز استفاده علف گربه

۱) گرد سنبل الطیب

ریشه‌ی سنبل الطیب را خرد کرده و در دمای ۴۰ درجه سانتی‌گراد خشک کنید. سپس آن را آسیاب کرده و از الک ریز عبور دهید. گرد آن به عنوان ضد تشنج استفاده می‌شود و مقدار مصرف آن ۵-۱۰ گرم در روز است.

۲) مخلوط سنبل الطیب

۴ گرم گرد ریشه‌ی سنبل الطیب را با ۴ گرم رازیانه و ۴ گرم قند ساییده مخلوط کنید و این مخلوط را به چهار قسمت تقسیم کرده و در طول روز به فواصل مساوی مصرف کنید.

۳) تنتور والریان

“`html

۱۰۰ گرم ریشه سنبل الطیب را خرد کرده و در نیم لیتر الکل طبی ۶۰ درجه بریزید و اجازه دهید به مدت ۱۵ روز بماند. در طول این مدت، روزی چند بار آن را هم بزنید. بعد از ۱۵ روز، آن را صاف کرده و در یک شیشه دربسته نگهداری کنید. مقدار مصرف آن معمولاً بین ۱۰ تا ۳۰ قطره است.

عملکرد دستگاه عصبی مرکزی ما به وسیله گیرنده‌هایی در مغز که به نام رسپتورهای گابا شناخته می‌شوند، تنظیم می‌شود. تحقیقات نشان داده‌اند که سنبل الطیب می‌تواند این گیرنده‌ها را تقویت کند. این موضوع توضیح می‌دهد که چرا سنبل الطیب به افراد کمک می‌کند تا راحت‌تر استرس و نگرانی‌های خود را کنار بگذارند.

در مطالعات مختلف مشاهده شده است که این گیاه تأثیر مثبتی بر افراد مبتلا به بی‌خوابی دارد. به طور کلی سنبل الطیب باعث می‌شود که خواب آرام‌تری داشته باشید و ورود به مرحله خواب آسان‌تر شود. اما در این تحقیقات نشان داده نشده که این گیاه باعث افزایش کل زمان خواب می‌شود.

دو تحقیق دیگر نیز در این زمینه انجام شده که نشان می‌دهد ترکیب سنبل الطیب با بادرنجبویه (Lemon Balm) در بهبود کیفیت خواب و درمان بی‌خوابی مؤثر است. این گیاه همچنین برای مشکلات یائسگی و قاعدگی مفید است. یکی از خواص دیگر این گیاه وجود منگنز است که در درمان سفیدی مو به کار می‌رود. برای مصرف سنبل الطیب، یک مقدار مشخص بیان کردن کار آسانی نیست، ولی در منابع مختلف علمی حدود ۱ تا ۱۰ گرم توصیه شده است. اگر از عصاره غلیظ ریشه این گیاه که معمولاً در قرص‌ها و کپسول‌ها یافت می‌شود، استفاده می‌کنید، باید آن را ۳۰ تا ۶۰ دقیقه قبل از خواب مصرف کنید. همچنین، محصولات خشک شده ریشه این گیاه که معمولاً ۵/۱ تا ۲ گرم وزن دارند نیز باید ۳۰ تا ۶۰ دقیقه قبل از خواب مصرف شوند.

بعضی افراد این گیاه را با بادرنجبویه، رازک، گل ساعت و اسکالکَپ ترکیب کرده و استفاده می‌نمایند. استفاده از سنبل الطیب تازه نسبت به ریشه خشک آن بهتر و مؤثرتر است.

تحقیقات مختلف نشان داده‌اند که این گیاه هیچ گونه تأثیر منفی بر توانایی رانندگی یا کار با ماشین آلات ندارد. تنها موردی که گزارش شده، حمله قلبی در مردی بود که مدت‌ها مقدار بسیار زیادی سنبل الطیب مصرف کرده بود و آن را ناگهان قطع کرده بود. با این حال، اگر سنبل الطیب بر اساس مقدار توصیه شده مصرف شود، برای کسی اعتیادآور نخواهد بود.

در مورد یکی از دانشجویان ۱۸ ساله که مشکل خودکشی داشت، تنها علائم گزارش شده شامل خستگی مفرط، درد شکم، لرزش در دست‌ها و پاها بود. این فرد حدود ۲۰۰۰۰ میلی گرم ریشه سنبل الطیب استفاده کرده بود که تقریباً ۴۰ تا ۵۰ برابر مقدار توصیه شده بود. استفاده از سنبل الطیب قبل از خواب به نظر نمی‌رسد که مشکل جدی‌ای برای هوشیاری و تمرکز فرد در صبح ایجاد کند. با اینکه تا به حال گزارشی در مورد منع مصرف این گیاه در دوران بارداری و شیردهی وجود ندارد، اما ایمنی کامل آن نیز تأیید نشده است، به همین خاطر بهتر است در مصرف آن احتیاط شود.

مضرات

چون سنبل الطیب ممکن است برای کلیه‌ها مضر باشد، بهتر است به همراه کتیرا مصرف شود.

اگر سوال یا نکته‌ای درباره مطلب علف گربه دارید، لطفاً در قسمت نظرات با ما و دیگر کاربران به اشتراک بگذارید.

_____________________________________________

مجله اینترنتی رضیم

مرجان امینی