خواص دارویی و درمانی پنج انگشت (2 نکته مهم)

فواید دارویی و درمانی گیاه پنج انگشت

این گیاه که به نام فلفل بیابانی هم شناخته می‌شود، در مناطق مختلف ایران رشد می‌کند. این گیاه یک درختچه زیبا است که ارتفاعش به یک متر و نیم می‌رسد و به علت گل‌های زیبایش گاهاً به عنوان گیاه زینتی کشت می‌شود. نام پنج انگشت به این دلیل به آن اختصاص یافته که برگ‌هایش مانند پنجه پنج تایی هستند. گل‌های این گیاه آبی رنگ و شبیه سنبله‌های دراز هستند که بعداً به گل تبدیل می‌شوند.

میوه این گیاه خاصیت قابض دارد و به بهبود کارکرد دستگاه گوارش کمک می‌کند. افرادی که به بواسیر یا شقاق دچار هستند می‌توانند از خاصیت درمانی آن بهره ببرند و با جوشانده این گیاه نشسته تا مشکل خود را برطرف کنند. همچنین، میوه این گیاه برای درمان مشکلات رحمی بسیار مؤثر است. این گیاه می‌تواند قاعدگی را تنظیم کند و برگ‌های آن به کاهش ورم‌های رحمی و از بین بردن عفونت کمک می‌کند.

فواید این گیاه به حدی زیاد است که از آن در قرص‌های گیاهی برای تنظیم قاعدگی و کاهش خونریزی استفاده می‌شود. برگ این گیاه همچنین بر روی کاهش شهوت مؤثر است و در گذشته، پارسایان در فصل بهار این گیاه را زیر فرشان می‌گذاشتند تا از تسلط شهوت بر خود جلوگیری کنند. ضماد میوه و برگ این گیاه ادرار را افزایش می‌دهد و مقدار زیاد آن برای کلیه‌ها مضر است.

این گیاه در درمان سردرد نیز مفید است.

پنج انگشت، گیاه بسیار مؤثری برای درمان اختلالات قاعدگی است

از گیاه پنج انگشت، دارویی به نام ویتاگنوس (VITAGNUS) تهیه کرده‌اند که حاوی 80 تا 90 میلی‌گرم عصاره خشک این گیاه است. این دارو برای رفع اختلالات قاعدگی و یائسگی استفاده می‌شود. نحوه دقیق اثر این دارو به‌طور کامل مشخص نیست، اما به نظر می‌رسد که گیاه پنج انگشت با تأثیر بر محور هیپوتالاموس – هیپوفیز عمل می‌کند. این گیاه باعث کاهش آزاد شدن FSH و افزایش آزاد شدن LH و پرولاکتین از هیپوفیز می‌شود.

هورمون‌های FSH و LH در تولید استروژن (هورمون جنسی زنانه) از تخمدان‌ها و دوره تخمک‌گذاری در خانم‌ها تأثیر دارند. تحقیقات نشان داده‌اند که گیاه پنج انگشت دارای ترکیبات استروژنیک نیست و به‌طور مستقیم بر تخمدان‌ها تأثیر نمی‌گذارد.

به دلیل اثرات هورمونی این دارو، مصرف آن در دوران بارداری ممنوع است. در بیشتر مطالعاتی که روی این دارو انجام شده، عوارض جانبی خاصی مشاهده نشده، اما به‌طور نادر گزارش‌هایی مبنی بر بروز واکنش‌های آلرژیک، سردرد و افزایش خونریزی در دوران قاعدگی وجود دارد. این دارو ممکن است با داروهای ضد بارداری خوراکی و هورمونی تداخل داشته باشد.

برای مصرف این دارو، روزانه 40 قطره از آن را در کمی آب یا آبمیوه بریزید و نیم ساعت قبل از صبحانه (با معده خالی) مصرف کنید. البته بسیار مهم است که این دارو را حتماً تحت نظر پزشک و با تجویز او مصرف کنید و از مصرف خودسرانه‌اش خودداری کنید.

مکانیسم اثر پنج انگشت

مکانیسم دقیق اثر این گیاه هنوز مشخص نیست، اما تحقیقات نشان داده‌اند که این گیاه به عنوان یک تحریک‌کننده (agonist) گیرنده‌های دوپامین نوع دوم (D2) عمل می‌کند و باعث کاهش ترشح پرولاکتین می‌گردد. به نظر می‌رسد این گیاه با تأثیر بر محور هیپوتالاموس – هیپوفیز اثر خود را اعمال می‌کند. این گیاه باعث کاهش آزاد شدن FSH و افزایش آزاد شدن LH و پرولاکتین از هیپوفیز می‌شوید. هورمون‌های FSH و LH در تولید استروژن (هورمون جنسی زنانه) از تخمدان‌ها و دوره تخمک‌گذاری در خانم‌ها مؤثر هستند.

تحقیقات نشان داده‌اند که گیاه پنج انگشت حاوی ترکیبات استروژنیک نیست و به‌طور مستقیم بر روی تخمدان‌ها تأثیر نمی‌گذارد. این گیاه در بسیاری از مناطق ایران رشد می‌کند و درختچه‌ای زیبا و به ارتفاع یک متر و نیم است. به خاطر گل‌های زیبایش، بعضی اوقات به عنوان گیاه زینتی کشت می‌شود. نام پنج انگشت برای این گیاه به دلیل برگ‌های پنج تایی آن است. گل‌های آن آبی و شبیه سنبله‌های دراز هستند و سپس به گل تبدیل می‌شوند. بخش مورد استفاده از این گیاه میوه آن است.

این گیاه به نام فلفل بیابانی هم شناخته می‌شود و در مناطق مختلف ایران رشد می‌کند. این درختچه زیبا حدود یک متر و نیم ارتفاع دارد و به خاطر گل‌های زیبایش، گاهی به عنوان گیاه تزئینی کاشته می‌شود. نام آن “پنج انگشت” است زیرا برگ‌های آن پنجه‌ای و شامل پنج لبه هستند. گل‌های آن به رنگ آبی و شبیه سنبله‌های بلندی هستند که بعد از مدتی به گل تبدیل می‌شوند.

میوه این گیاه خاصیت قابض دارد و به بهبود کارکرد دستگاه گوارش کمک می‌کند. افرادی که دچار بواسیر یا شقاق هستند می‌توانند از خواص درمانی آن بهره‌مند شوند. آن‌ها می‌توانند از دم‌نوش این گیاه استفاده کنند تا عارضه‌هایشان درمان شود. همچنین، میوه این گیاه اثرات درمانی خوبی برای رحم دارد. این گیاه قاعدگی را تنظیم کرده و می‌تواند ورم‌های رحمی را بهبود بخشد و عفونت را از بین ببرد.

خاصیت‌های این گیاه به قدری زیاد است که در ساخت قرص‌های گیاهی برای تنظیم قاعدگی و کاهش خونریزی استفاده می‌شود. برگ این گیاه همچنین می‌تواند به کاهش تمایلات جنسی کمک کند و در گذشته، برخی از افراد در فصل بهار از این گیاه در زیر فرش می‌کردند تا تمایلات جنسی شان کاهش یابد.

مشخصات این گیاه دارویی

این گیاه دارای برگ‌های پنجه‌ای و گل‌های بنفش است که بعد از گرده‌افشانی، میوه‌ای قهوه‌ای تیره می‌دهد. بیشتر در کنار رودها و مناطق مرتفع دیده می‌شود. قسمت مورد استفاده این گیاه، میوه آن است. نخستین بار این گیاه را بقراط معرفی کرده و از آن برای کنترل خونریزی بعد از زایمان استفاده کرده است.

خواص گیاه دارویی پنج انگشت

این گیاه بر روی محور مرکزی ترشح هورمون در بدن یعنی هیپوتالاموس و هیپوفیز تأثیر می‌گذارد. با افزایش ترشح LH و کاهش FSH، اثرات خود را اعمال می‌کند. یکی از کارهای این گیاه تنظیم قاعدگی است. با افزایش ترشح پروژسترون به استروژن، عملکرد تخمدان را بهبود می‌بخشد و اختلالات پریود را کاهش می‌دهد. همچنین این گیاه می‌تواند ترشح پرو lactin را تنظیم کند و از مشکلات سینه‌ها هنگام پریود جلوگیری کند.

این گیاه به کاهش علائم یائسگی کمک می‌کند و باعث بهبود ترشح هورمونی می‌شود و به‌ویژه از گرگرفتگی جلوگیری می‌کند. همچنین از رشد فیبروم در جدار رحم جلوگیری می‌کند.

ضماد میوه و برگ این گیاه می‌تواند باعث افزایش ادرار شود، اما مصرف زیاد آن برای کلیه‌ها مضر است. این گیاه همچنین در درمان سر درد مؤثر است. پنج انگشت یک گیاه مؤثر در درمان اختلالات قاعدگی به شمار می‌آید و از عصاره‌اش دارویی به نام “ویتاگرنوس” تهیه شده که حاوی ۸۰ تا ۹۰ میلی‌گرم عصاره خشک این گیاه است. این دارو برای رفع اختلالات قاعدگی و یائسگی استفاده می‌شود.

مکانیسم اثر دقیق این دارو هنوز کاملاً مشخص نشده، اما به نظر می‌رسد که گیاه پنج انگشت بر روی محور هیپوتالاموس و هیپوفیز تأثیر می‌گذارد. این گیاه می‌تواند آزاد شدن FSH را کاهش و LH و پرو lactin را افزایش دهد. هورمون‌های FSH و LH در تولید استروژن (هورمون جنسی زنانه) و دوره تخمک‌گذاری زنان تأثیرگذار هستند.

تحقیقات نشان داده است که گیاه پنج انگشت حاوی ترکیبات استروژنی نیست و به طور مستقیم بر روی تخمدان‌ها اثر نمی‌گذارد. به دلیل اثرات هورمونی این دارو، مصرف آن در دوران بارداری ممنوع است. در بیشتر مطالعات انجام شده بر روی این دارو، عوارض جانبی زیادی مشاهده نشده اما به ندرت مواردی از واکنش‌های آلرژیک، سردرد و افزایش خونریزی در دوران قاعدگی ثبت شده است.

این دارو ممکن است با داروهای ضد بارداری خوراکی و هورمونی تداخل داشته باشد. برای مصرف این دارو، روزانه ۴۰ قطره از آن را در کمی آب یا آب‌میوه بریزید و بنوشید.

ساعت‌ قبل‌ از صبحانه‌ (با معده‌ خالی) از این دارو استفاده کنید. اما حتماً به یاد داشته باشید که مصرف دارو باید تحت نظر پزشک و با تجویز او باشد و از مصرف خودسرانه آن پرهیز کنید.

موارد مصرف پنج انگشت

پیشگیری از قاعدگی دردناک: این گیاه با تنظیم هورمون‌های زنانه از بروز پریود دردناک جلوگیری می‌کند. اختلالات پریود: به دلیل اینکه نسبت پروژسترون به استروژن را تنظیم می‌کند، از ایجاد اختلالات پریود جلوگیری می‌کند. درمان نارسایی تخمدان: در جاهایی که تخمدان قادر به تخمک‌گذاری نیست، با تنظیم نسبت پروژسترون به استروژن، عملکرد تخمدان را بهتر می‌کند و تخمک‌گذاری را افزایش می‌دهد.

پریود دردناک: این گیاه به همین روش از درد پستان‌ها و درد بدن در زمان پریود می‌کاهد. قطع غیر طبیعی پریود: باعث درمان مشکلات ناشی از قطع پریود و تنظیم میزان خونریزی و زمان بروز پریود می‌شود. افزایش ترشح پرولاکتین: به خصوص اگر با اختلال پریود همراه باشد، مؤثر است. اندومتریوز: در موارد خفیف این بیماری، تأثیرات مثبت آن گزارش شده است. گرگرفتگی و عوارض یائسگی: این گیاه باعث کاهش علائم یائسگی، به ویژه گرگرفتگی می‌شود.

موارد منع مصرف و احتیاط:

افرادی که سابقه حساسیت پوستی دارند، ممکن است بیشتر دچار ضایعات پوستی شوند. همچنین اگر پس از زایمان استفاده شود، ممکن است زمان شروع اولین پریود را جلو بیندازد.

مصرف در دوران بارداری:

به دلیل اثرات قاعده‌آوری، استفاده از آن ممنوع است.

مصرف در دوران شیردهی:

با رعایت احتیاط مجاز است.

ویتاگنوس

این گیاه دارویی به نام ویتاگنوس وجود دارد که به صورت قرص و قطره موجود است. این دارو به دلیل ایمنی‌اش، در همه جا بدون نسخه در داروخانه‌ها ارائه می‌شود و جزء داروهای OTC محسوب می‌شود. اما بهتر است که مصرف‌کننده با پزشک خود مشورت کند.

مقدار مصرف معمول قطره آن، روزانه یک بار و به صورت 40 قطره در نصف استکان آب است. برای بهتر شدن نتیجه، بهتر است دوره 4 تا 6 ماهه از «ویتاگنوس» استفاده شود و در صورت نیاز می‌توان آن را ادامه داد.

توجه: درمان با ویتاگنوس معمولاً زمان‌بر است؛ برای مثال، برای درمان قطع غیر طبیعی پریود حدود 1.5 سال زمان لازم است، اما علائم بهبودی ممکن است در عرض یک یا دو سیکل قاعدگی ظاهر شود.

گردآوری شده ی مجله اینترنتی رضیم

مرجان امینی