خواص معجزه آسا قره قات + طرز تهیه چای قره قات (2 نکته مهم)
قره قات؛ یک ضد میکروب قوی
قره قات (قره قاط) یا سیاه گیله درختچه‌ای کوچک است که ارتفاع آن تا 60 سانتی‌متر می‌رسد. این درختچه برگ‌هایی بیضوی و به رنگ سبز روشن دارد. برگ‌های آن مقاوم هستند اما در فصل زمستان روی گیاه نمی‌مانند. گل‌هایی که در کنار برگ‌ها می‌رویند، به رنگ سفید مایل به سبز یا گلی هستند. میوه‌ی این گیاه به شکل سته است و وقتی به طور کامل می‌رسد، به اندازه‌ی نخود می‌شود و دارای آب بنفش رنگی است. با رضیم همراه باشید تا بیشتر با قره قات آشنا شوید.
خواص قره قات (قره قاط)
قره قات (یا سیاه گیله) همان‌طور که گفتیم درختچه‌ای کوچک است که دارای برگ‌هایی بیضوی و سبز روشن است. این گیاه در زمستان برگ‌هایش را از دست می‌دهد. گل‌های آن سفید مایل به سبز یا گلی است و میوه‌هایش بعد از رسیدن کامل به اندازه‌ی نخود می‌رسند و آب بنفش رنگی دارند.
میوه‌ی نارس این گیاه کمی ترش و میوه‌ی رسیده آن کمی شیرین‌تر است. میوه‌ها یک لایه‌ی سفید رنگ دارند. قسمت‌های مورد استفاده‌ی گیاه شامل برگ، ریشه و میوه است، اما مهم‌ترین قسمت برای درمان، میوه آن می‌باشد. میوه‌های این گیاه بعد از رسیدن کامل معمولاً آبی مایل به سیاه می‌شوند. قره قات در بیشتر نواحی جنگلی آسیای صغیر، قفقاز، سیبری، آمریکای شمالی و به‌خصوص اروپا رشد می‌کند. این گیاه در ایران وجود ندارد، اما نوع دیگری از آن در ایران یافت می‌شود.
ترکیبات مهم دانه‌ی قره قات
میوه‌ی قره قات تقریباً 88 درصد آب دارد. سایر مواد موجود شامل آنتوسیانین‌هاست که در میوه‌های تازه بین 0.1 تا 0.25 درصد وجود دارد، اما در عصاره‌ی غلیظ این میوه، این مقدار به 25 درصد می‌رسد.
بیشتر این آنتوسیانین‌ها به صورت گلوکزید هستند و فقط مقدار کمی از آنها به شکل آزاد در این گیاه وجود دارند. تعداد زیادی از آنتوسیانوزیدها که اجزای فعال گیاه هستند، در این نوع قره قات شناسایی شده‌اند. برخی از گیاهان دیگر مثل گونه‌های دیگر قره قات، Ribes nigrum و انگور دارای آنتوسیانین‌های مشابهی هستند. میوه‌ی این سه گیاه در اروپا به عنوان دارو استفاده می‌شود.
ترکیبات دیگر قره قات شامل تانن‌ها (که بیشتر از نوع کاتشول هستند)، تری ترپنوئیدها، کربوهیدرات (حدود 10 درصد)، مقداری پروتئین، فیبر، اسیدهای آسکوربیک (بین 2 تا 10 میلی‌گرم در 100 گرم)، سیتریک، مالیک، کینیک و مقادیر کمی از بنزوئیک و گلوکورونیک، گلوکزید لیپتوزین، همچنین مقدار کمی آلکالوئید، پکتین و فلاونوئیدها هستند.
ضد میکروبی
تعدادی آزمایش‌های بالینی در زمینه‌ی اثرات ضد میکروبی قره قات بر مجاری ادراری انجام شده که نتایج آن بسیار مثبت بوده است. به‌عنوان مثال، یک گروه شامل 9 مرد و 29 زن سال‌خورده با این روش درمان شدند. در آزمایش دیگری، مصرف عصاره به شکل کپسول باعث کاهش شدید عفونت ادراری زنان به مدت طولانی شد. در یک آزمایش که به‌صورت دابل بلایند (دو سو کور) انجام شد، 10 زن جوان 400 میلی‌گرم عصاره مصرف کردند و نتایج چشم‌گیری به دست آمد. پیگیری نشان داد که کاهش قابل توجه pH ادرار به نابودی بسیاری از باکتری‌ها کمک می‌کند.
تولید و تثبیت کلاژن
کلاژن یکی از مهم‌ترین پروتئین‌های بدن است که در ساخت تاندون‌ها، رباط‌ها و غضروف‌ها نقش دارد. در زمان التهاب‌های روماتیسمی، بیماری‌های دهانی یا بیماری‌های استخوان و مفاصل کلاژن آسیب می‌بیند. فلانوئیدها، آنتوسیانین‌ها و پروآنتوسیانین‌های موجود در قره قات از این آسیب جلوگیری می‌کنند. همچنین آنتوسیانین‌ها خاصیت قوی ویتامین P (بیوفلاونوئیدها) دارند و علاوه بر آن به افزایش ویتامین C داخل سلول‌ها و کاهش شکنندگی مویرگ‌ها کمک می‌کنند که این ویژگی آنها را دوبرابر قوی‌تر می‌سازد.
دیگر اثرات و خواص قره قات شامل موارد زیر است:
“`html
* قره قات خاصیت ضد تجمع پلاکت‌ها دارد که شباهت زیادی به آسپیرین و سیر دارد. (به زبان ساده، افرادی که خونشان غلیظ است، می‌توانند برای جلوگیری از لخته شدن از قره قات استفاده کنند).
* این گیاه ویژگی شل‌کننده عضلات صاف هم دارد.
* قره قات برای درمان مشکلات چشمی بسیار مفید است، به ویژه در هنگام مشاهده کم نور در شب یا برای بهبود دید در روز، مانند کاتاراکت و گلوکوم. در برخی بیماری‌های چشمی مثل گلوکوم، کلاژن آسیب می‌بیند و فشار زیادی به چشم وارد می‌شود. از آنجا که قره قات در حفاظت از کلاژن کمک می‌کند، در این موارد بسیار مفید محسوب می‌شود. به همین دلیل در اروپا به طور گسترده‌ای برای این موضوع استفاده می‌شود.
همچنین در اروپا از قره قات برای درمان مشکلات شبکیه‌ای ناشی از دیابت نیز استفاده می‌شود.
روش و مقدار مصرف:
محصولات دارویی از قره قات عموماً با توجه به وجود 25 درصد آنتوسیانین‌ها استاندارد می‌شوند و مقدار مصرف آنها به شرح زیر است:
* محصولات دارای آنتوسیانوزید: 20 تا 160 میلی‌گرم تا سه بار در روز
* عصاره‌های با غلظت 25 درصد: 80 تا 160 میلی‌گرم تا سه بار در روز
* دانه‌های تازه گیاه: 55 تا 110 گرم تا سه بار در روز
* برای درست کردن دمنوش، 5 تا 10 گرم از میوه‌های خرد شده را در یک استکان آب سرد بریزید و به مدت 10 دقیقه بجوشانید؛ سپس آن را صاف کرده و در حالی که گرم است، بنوشید.
در اروپا، قره قات به شدت برای درمان واریس و دیگر مشکلات خونی استفاده می‌شود. خواص دیگر قره قات شامل: کاهش فشار خون، مشکلات گردش خون در مغز، و همچنین هماتوری که ناشی از نشت مویرگ‌ها به خاطر شکستگی آنها است می‌شود.
این گیاه به عنوان ضد آریتمی به ویژه در نوع متوسط نیز به کار می‌رود. همچنین، کاربردهایی در کاهش التهاب غشای مخاطی دهان و گلو دارد. یکی از خواص مهم آن، خاصیت ضد ادم (ضد ورم) است. وجود تانن در میوه باعث می‌شود گاهی به عنوان ضد اسهال مصرف شود. برای این مورد، بهتر است میوه‌ها بعد از خشک شدن مصرف شوند، زیرا تانن‌ها در ابتدا به شکل مونومر هستند و در هنگام خشک شدن به شکل پلیمری درمی‌آیند.
طرز تهیه چای:
به 5 گرم از میوه‌های خرد شده یک لیوان آب سرد اضافه کنید، سپس حدود 10 دقیقه به آن زمان بدهید و بعد به جوش بیاورید. پس از آن 10 تا 15 دقیقه صبر کنید و در نهایت آن را صاف کرده و بنوشید.
داروهای گیاهی:
چندین داروی گیاهی به شکل صنعتی از قره قات در بازار موجود است. برخی از این داروها برای مشکلات چشمی مناسب‌اند.
سمیت:
مصرف بیش از حد قره قات ممکن است باعث ایجاد مشکلات گوارشی مثل اسهال شود.
مهم‌ترین اثرات گزارش‌شده قره قات:
کاهش چسبندگی پلاکت‌ها، کاهش شکنندگی عروق مویرگی، ضد ادم (ضد ورم)، ضد ویروس تبخال، ضد التهاب، ضد اکسیدان، کاهش تب، جلوگیری از خونریزی در رتینوپاتی، ضد عفونی کننده، ضد اسپاسم، ضد زخم‌های گوارشی، ضد قارچ، و همچنین افزایش گردش خون و حفاظت از کلاژن.
نکات قابل توجه:
1- میوه‌های مختلف این گیاه در نقاط مختلف جهان به عنوان دارو استفاده می‌شوند و به نظر می‌رسد بیشتر آنها مواد و اثرات مشابهی دارند. قره قات مصرفی در ایران از گیاه Vaccinium جمع‌آوری و استفاده می‌شود.
2- بر اساس کتاب جناب آقای دکتر امین، قره قات که با نام علمی Caucasian whortleberry شناخته می‌شود، در ایران به دو نوع اردبیلی و کلیبری موجود است. میوه‌های این گیاه تقریبا کروی، به رنگ قرمز تیره یا کمرنگ، با پوسته‌ای سخت و چروکیده هستند که دمی در قسمت پایین آنها قرار دارد. داخل این میوه‌ها دانه‌های براق وجود دارد. گیاه مذکور با نام علمی Vaccinium arctostaphylos از خانواده Ericaceae بوده و درختچه‌ای تا دو متر با برگ‌های پهن بیضی شکل و بدون دم‌برگ است.
“““html
گل‌های قره‌قات معمولاً سفید مایل به سبز و گاهی صورتی هستند. میوه‌های این گیاه به شکل سته هستند. این درختچه در جنگل‌های اسالم، خلخال و ارتفاعات اردبیل رشد می‌کند. در طب سنتی ایران، دم‌کرده قره‌قات برای کاهش فشار خون و قند خون استفاده می‌شود. میوه‌های این گیاه کروی شکل، با پوسته‌ای قرمز تیره و چروکیده هستند که ممکن است دم نداشته باشند یا دم کوتاهی داشته باشند و بزرگ‌تر از قره‌قات اردبیلی هستند. این میوه‌ها از درختچه‌ای به نام علمی Ribes biebersteinii به دست می‌آید. این درختچه تا دو متر ارتفاع دارد و برگ‌های قلبی شکل با پنج لوب استاندارد دارد. این گیاه مربوط به خانواده Grossulariaceae (خانواده انگورک) است و در جنگل‌های ارسباران و کلیبر هم یافت می‌شود.
3- به دلیل اینکه قره‌قات اردبیلی و کلیبری از دو گیاه کاملا متفاوت از نظر جنس، گونه و خانواده هستند، بعید است که اثرات مشابهی داشته باشند. ممکن است هر دو در برخی ترکیبات و اثرات یکسان باشند، اما باید ذکر کرد که قره‌قات اصلی همان نوع اردبیلی است که اثراتی مشابه با انواع خارجی دارد.
4- طبق مطالعه‌های انجام شده بر روی قره‌قات اردبیلی، بین ترکیبات نوع ایرانی و انواع خارجی شباهت زیادی وجود دارد؛ بنابراین اکثر اثراتی که برای گونه‌های خارجی ذکر شده، ممکن است در مورد نوع ایرانی نیز صادق باشد؛ اما انجام مطالعات کامل‌تری لازم است که باید به صورت کلینیکی انجام شود.
برای تهیه دم‌کرده، به 5 گرم از میوه‌های خرد شده، یک لیوان آب سرد اضافه می‌کنیم. سپس حدود 10 دقیقه می‌گذاریم بماند و بعد آن را به جوش می‌آوریم و دوباره حدود 10 تا 15 دقیقه می‌گذاریم بماند. سپس در حالی که گرم است، آن را صاف می‌کنیم و صاف‌شده را می‌نوشیم. تعدادی داروی گیاهی از این گیاه به شکل صنعتی در بازار وجود دارد. برخی از این داروها مربوط به مشکلات چشمی است. مصرف زیاد قره‌قات ممکن است مشکلات گوارشی مانند اسهال ایجاد کند.
1- میوه‌های انواع مختلف این گیاه در نقاط مختلف جهان به عنوان دارو استفاده می‌شود و به نظر می‌رسد اکثر آنها مواد و اثرات مشابهی داشته باشند. قره‌قات مورد استفاده در ایران از گیاه Vaccinium جمع‌آوری و مورد استفاده قرار می‌گیرد.
2- طبق کتاب جناب آقای دکتر امین، قره‌قات که با نام علمی Caucasian whortleberry معرفی شده، دو نوع اردبیلی و کلیبری در ایران وجود دارد که هر کدام به شرح زیر هستند:
این قره‌قات شامل میوه‌هایی تقریبا کروی به رنگ قرمز تیره یا کمرنگ و با پوسته‌ای سخت و چروکیده است که دمی در قسمت پایین آنها قرار دارد. داخل این میوه‌ها دانه‌های براق وجود دارد. گیاه مذکور با نام علمی Vaccinium arctostaphylos از خانواده Ericaceae (خانواده قره‌قات) می‌باشد که درختچه‌ای تا دو متر با برگ‌های پهن بیضی شکل و بدون دم‌برگ است. گل‌های قره‌قات سفید مایل به سبز و گاهی صورتی هستند. میوه‌های این گیاه از نوع سته هستند و در جنگل‌های اسالم، خلخال و ارتفاعات اردبیل رویش دارد.
قره‌قات به صورت دم‌کرده در طب سنتی ایران برای کاهش فشار خون و قند خون استفاده می‌شود. این قره‌قات شامل میوه‌های کروی با پوسته‌ای قرمز تیره و چروکیده و بدون دم یا با دم کوتاه و بزرگ‌تر از قره‌قات اردبیلی است که از درختچه‌ای به نام علمی Ribes biebersteinii به دست می‌آید. این درختچه تا دو متر ارتفاع دارد و دارای برگ‌های قلبی شکل با پنج لوب استاندارد است. این گیاه از خانواده Grossulariaceae (خانواده انگورک) بوده و در جنگل‌های ارسباران و کلیبر رشد می‌کند.
3- با توجه به این که قره‌قات اردبیلی و کلیبری از دو گیاه کاملا متفاوت از نظر جنس، گونه و خانواده هستند، بعید به نظر می‌رسد که دارای اثرات مشابهی باشند. البته ممکن است هر دو در بعضی ترکیبات و اثرات یکسان باشند، ولی باید ذکر کرد که قره‌قات اصلی همان نوع اردبیلی است که اثراتی مشابه با انواع خارجی دارد.
4- با توجه به مطالعات انجام شده بر روی قره‌قات اردبیلی، شباهت زیادی بین ترکیبات نوع ایرانی و انواع خارجی وجود دارد؛ لذا اکثر اثرات ذکر شده برای گونه‌های خارجی می‌تواند در مورد نوع ایرانی نیز صدق کند؛ ولی انجام مطالعات کامل‌تر که باید به صورت کلینیکی باشد، امر ضروری است.
اگر سوال یا نکته‌ای در مورد قره‌قات (قره قاط) در ذهن شما باقی مانده است، آن را در قسمت نظرات با ما و سایر کاربران به اشتراک بگذارید.
——————————————————————————
مجله اینترنتی رضیم
مرجان امینی
سایت رضیم
“`
