خواص و فواید بی نظیر گندم سیاه (دانه چاودار) (2 نکته مهم)

گندم سیاه چیست و چه خاصیتی دارد؟

گندم سیاه یا چاودار، نامی است که ممکن است شما را گیج کند. شاید فکر کنید که این گندم یکی از انواع گندم‌هاست، اما در واقع اینطور نیست و هیچ ارتباطی با گندم ندارد. بلکه این دانه میوه‌ی گیاهی است به نام “Fagopyrum esculentum” و در دسته محصولات بدون گلوتن قرار می‌گیرد.

• فرمانرو: گیاه
• راسته: گندم‌سانان
• تیره: گندمیان
• گونه: S. cereale
• نام علمی : Secale cereale

گندم سیاه و این همه خاصیت؟!

چاودار با نام علمی Secale montanum، گیاهی از خانواده گندمیان (Poaceae) است. بیشتر انواع چاودارهای زراعی دیپلوئید هستند و انواع دیگری با تعداد کروموزوم‌های بیشتر نیز موجود است. این گیاه مقاومت بالایی به سرما دارد. در فرهنگ لغت دهخدا به این شکل معرفی شده: «چودار. چودر. ویبگ. گیاهی هرزه که در غله زار می‌روید و دانه آن چون گندمی لاغر و کشیده است.» همچنین در لغت‌نامه دکتر معین آمده: «گیاهی از نوع غلات که ارتفاعش تا دو متر نیز می‌رسد.»

ارزش غذایی گندم سیاه

دانه چاودار منبع مهمی از مس، فسفر، روی، کلسیم و ویتامین‌های گروه ب و دیگر مواد مغذی است. این غله علاوه بر ویتامین‌ها و مواد معدنی، دارای آنتی‌اکسیدان‌ها و فیبرهای محلول و نامحلول نیز می‌باشد. هنوز هم پژوهشگران در حال بررسی فواید این محصول هستند. اما بعضی از خواص آن، مانند کاهش نشانه‌های دیابت نوع 2 و کنترل فشار خون بالا، به‌طور علمی ثابت شده است. همچنین گندم سیاه حاوی “روتین” است که برای تقویت دیواره‌های مویرگی مناسب است. دانشمندان در یافته‌اند که این دانه به پروتئین خاصی غنی شده است که به اصطلاح “available protein biologically” نامیده می‌شود و به این معناست که دارای مجموعه‌ای متعادل از اسیدهای آمینه ضروری و غیر ضروری است.

خواص دانه چاودار

برخی از مهمترین مزایا و خواص دانه چاودار شامل موارد زیر است:

دانه چاودار دارای مقدار زیادی فیبر است و مصرف آن می‌تواند به افرادی که در تلاش برای کاهش وزن هستند کمک کند. فیبر موجود در دانه‌های چاودار به خاطر خواص جذب آب، به سرعت حس پرشدگی و سیری را ایجاد می‌کند، از این رو نان چاودار یک گزینه عالی برای کاهش وزن به حساب می‌آید.

از دیگر خواص مهم این دانه، پیشگیری از ایجاد سنگ‌های صفراوی به ویژه در خانم‌ها است. چاودار غنی از فیبرهای غیر محلول است که به تسهیل حرکت غذا در روده، کاهش ترشح اسیدهای صفراوی، افزایش حساسیت به انسولین و کاهش تری‌گلیسریدها کمک می‌کند. تمامی این عوامل می‌توانند به کاهش خطر ابتلا به سنگ‌های صفراوی کمک کنند.

چاودار و سایر غلات کامل دارای منیزیم زیادی هستند که برای 300 آنزیم در بدن ضروری است و بر روی آنزیم‌هایی که مسئول تولید انسولین هستند، تاثیر می‌گذارد. جالب است بدانید که شاخص گلیسمی گندم سیاه بین 30 تا 35 است که کمتر از گندم و سایر غلات دیگر می‌باشد.

مصرف نان چاودار به دلیل غنی بودن از فیبر به سلامت دستگاه گوارش کمک کرده و از آسیب به سلول‌های روده جلوگیری کرده و حتی ممکن است از بروز سرطان روده بزرگ پیشگیری کند. همچنین، نان تهیه‌شده از دانه‌های چاودار می‌تواند در جلوگیری از بروز بیماری آسم در کودکان مؤثر باشد. تحقیقات نشان داده‌اند که آنتی‌اکسیدان‌های موجود در غلاتی مانند چاودار می‌توانند در پیشگیری از برونشیت و آسم کودکان نقش بسزایی داشته باشند.

در طب سنتی از خواص دانه چاودار برای درمان کرم‌های روده استفاده می‌شود. برای این منظور می‌توانید مقداری از دانه‌های چاودار را بجوشانید و مانند چای میل کنید.

این دانه همچنین به پاکسازی عمیق پوست و از بین بردن لکه‌های تیره کمک می‌کند. ماسکی که از دانه‌های آسیاب شده چاودار تهیه می‌شود، می‌تواند جریان خون و لنف پوست را افزایش داده و از چرب شدن بیش از حد پوست جلوگیری کند. چاودار به دلیل عدم وجود گلوتن، برای افرادی که به گلوتن حساسیت دارند، گزینه مناسبی است. نان چاودار می‌تواند به رشد باکتری‌های خوب در روده کمک کرده و در هضم غذا مؤثر باشد.

مضرات نان چاودار (موارد احتیاطی و منع مصرف)

جدا کردن پوست یا سبوس از دانه چاودار کار دشواری است و به همین دلیل نان چاودار معمولاً با سبوس تهیه می‌شود. بنابراین، اگر در مصرف آن زیاده‌روی کنید، ممکن است جذب برخی مواد مغذی مانند آهن و روی کاهش یابد. همچنین به دلیل محتوای بالای اسید فایتیک در آن، مصرف روزانه نان چاودار توصیه نمی‌شود.