دارو های گیاهی ادرار آور (2 نکته مهم)

داروهای پیشاب‌زا، ادرارآور یا دیورتیک‌ها

داروهایی هستند که بر روی کلیه‌ها تأثیر می‌گذارند و باعث می‌شوند بیشتر ادرار بیاید. به هر دارویی که حجم ادرار را افزایش می‌دهد، مدر یا ادرارآور می‌گویند. مثال‌هایی از مدرها می‌توانند میوه‌های آبدار مثل هندوانه،

گیاهان دارویی مثل بابونه،

ریشه شیرین بیان،

سنبل خطائی،

و داروهایی مانند فورزماید نیز در این دسته قرار دارند. این داروها به جریان ادرار کمک می‌کنند. (غیاث اللغات). هر چیزی که باعث می‌شود ادرار تولید شود. (ناظم الاطباء). دارویی که رطوبت را از بدن خارج می‌کند. داروهایی که ادرار را بیشتر می‌کنند شامل مدر بول، مدر طمث و مدرحیض هستند، به عبارتی هر چیزی که مایعات اضافی بدن را به بیرون هدایت کند. (از تحفه حکیم مومن). این داروها رطوبت‌ها را از بدن خارج کرده و به تولید ادرار کمک می‌کنند. (بحر الجواهر). داروهایی که ادرار را بیشتر می‌کنند.

دیورتیک‌ها بر اساس اینکه به کدام بخش از توبول‌های کلیوی (مثل دیستال، پروکسیمل یا قوس هنله و یا با مکانیسم اسمز) تأثیر می‌گذارند، ویژگی‌های متفاوتی دارند. به عنوان مثال، دیورتیک‌های تیازیدی مثل هیدروکلرتیازید بر قسمت دیستال توبول تأثیر می‌گذارند و باعث متوقف کردن پمپاژ سدیم و کلر می‌شوند. دیورتیک‌های قوس هنله مانند فورزماید نیز مانع بازجذب سدیم در کلیه می‌شوند. داروهای دیگری مانند استازولامید با جلوگیری از عملکرد آنزیم کربنیک انهیدراز کار می‌کنند.

داروی فوروزمايد یا لازکس

فروزماید یکی از داروهای ادرارآور است. در ایران، این دارو تحت نام «فروزمايد» شناخته می‌شود و در داخل کشور تولید می‌شود. انواع مختلفی از این دارو شامل فرم‌های تزریقی و خوراکی در بازار موجود است. در این بخش به جای استروئیدها، به داروهای غیر استروئیدی پرداخته شده است. لازیس نیز دارویی است که غیر مجاز و در عین حال غیر استروئیدی به حساب می‌آید.

به گزارش خبرنگار سایت پزشکان بدون مرز، این دارو در دسته داروهای ادرارآور قرار دارد. تاثیر این دارو در بدن، دفع سدیم، کلرید، پتاسیم و در نهایت آب است. ورزشکاران از این نوع داروها برای کاهش وزن و دست‌یابی به وزن مطلوب و همچنین برای کاهش آب بدن و شکل دادن به عضلات استفاده می‌کنند.
افرادی که از این داروهای ادرارآور استفاده می‌کنند باید توجه داشته باشند که این ترکیبات علاوه بر دفع آب، یون‌های پتاسیم، کلر و سدیم را نیز از بدن خارج می‌کنند و این مسئله می‌تواند تعادل الکترولیتی بدن را به هم بریزد.
به دلیل اینکه مصرف فروزماید باعث کاهش آب بدن می‌شود، در علم پزشکی برای درمان عدم تعادل‌های آب در بدن (ادم) که به معنای ورم ناشی از احتباس آب است، استفاده می‌شود. پزشکان همچنین از این دارو برای کاهش فشار خون در افرادی که فشار خون بالا دارند نیز بهره می‌برند.
ورزشکاران رشته پرورش اندام معمولاً قبل از رقابت‌ها از این دارو برای کاهش آب اضافی و بهبود ظاهر عضلات استفاده می‌کنند.

برخی از ورزشکاران برای کاهش مقدار آب زیر پوست خود و داشتن عضلات تقویت‌شده از داروهای خاصی استفاده می‌کنند. شکل خوراکی این داروها تقریباً یک ساعت بعد از مصرف اثر می‌کنند و تأثیر آن‌ها حدود ۳ تا ۴ ساعت در بدن باقی می‌ماند. با توجه به حجم آب بدن ورزشکاران، دوزها و تکرارهای مختلفی از این داروها کاربرد دارد. ورزشکاران با مصرف این دارو می‌توانند در مدت زمان کوتاهی وزن خود را به شدت کاهش دهند و به همین دلیل این داروها در میان ورزشکارانی که قصد رقابت در دسته وزنی پایین‌تر دارند، بسیار محبوب شده است.
ورزشکاران معمولاً شکل خوراکی این دارو را ترجیح می‌دهند، اما برخی به طور خاص در روز مسابقه از شکل تزریقی آن برای افزایش کات عضلانی استفاده می‌کنند. نمونه‌های تزریقی این دارو بلافاصله عمل کرده و مقدار آب بدن را سریعاً کاهش می‌دهند. لازم به ذکر است که از بین رفتن فراوان آب از عضلات که ناشی از مصرف دوزهای بالا است، می‌تواند باعث کاهش حجم عضلانی و از دست رفتن حالت دم آن‌ها شود و ورزشکاران باید در این مورد احتیاط کنند.
در کنار آبی که از بدن دفع می‌شود، مقدار زیادی از مواد معدنی و عناصر ضروری بدن نیز از بین می‌رود که این موضوع می‌تواند عوارضی را به همراه داشته باشد. ورزشکاران با تجربه معمولاً برای جلوگیری از افت فشار خون، افت قند خون و افت دم عضلات در حین رقابت، قبل از رفتن به صحنه رقابت، مقداری سرم قندی در خون خود تزریق می‌کنند و برای جبران پتاسیم از بین رفته ناشی از مصرف دارو، از قرص‌های خوراکی کلرید پتاسیم استفاده می‌نمایند.
البته باید توجه داشت که مصرف زیاد پتاسیم نیز می‌تواند خطر ایست قلبی به همراه داشته باشد و ورزشکاران استفاده‌کننده از این داروها باید به این نکته دقت نمایند.
به نظر من شروع به مصرف لازيکس باید از دو روز قبل از رقابت آغاز شود. دوز مصرف و همچنین طول دوره مصرف لازيکس بستگی به حساسیت بدن فرد به دارو و نوع بدن او دارد و این موارد از فردی به فرد دیگر متفاوت است.
به گزارش خبرنگار سایت پزشکان بدون مرز، ورزشکاران رشته پرورش اندام که در مصرف داروهای شیمیایی تجربه زیادی دارند، معمولاً نصف یا یک عدد قرص تمام ۴۰ میلی‌گرمی از این دارو را مصرف کرده و منتظر واکنش بدن خود می‌مانند. برخی از آن‌ها این کار را یک یا دو بار در ساعات بعدی تکرار می‌کنند. البته، باید گفت که لازيکس دارویی قوی و در عین حال خطرناک است و عوارض جانبی زیادی به همراه دارد که از جمله آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

· اختلال در گردش خون
· سرگیجه
· از دست رفتن شدید آب بدن که به آن دهیدراته شدن می‌گویند.
· کرامپ عضلانی که در مقاله‌ای جداگانه به تفصیل بررسی شده است.
· استفراغ
· کلاپس عروق خونی که به معنی اختلال در خون‌رسانی به بافت‌ها و اندام‌هاست.
· اسهال
· غش
· افت شدید فشار خون و غیره

شاید خطرناک‌ترین و کشنده‌ترین حالت استفاده از این‌گونه داروها، مصرف بیش از حد آن‌ها یا استفاده همزمان با دیگر داروهای ادرارآور و همچنین محدود کردن شدید مصرف آب در طول روز باشد؛ زیرا در این شرایط خطر کم‌آبی بدن را تهدید می‌کند.
این دارو باید تحت نظر پزشک مصرف شود و استفاده خودسرانه از آن، سلامت و حتی جان برخی از ورزشکاران را به خطر انداخته است.

موارد مصرف فوروزماید شامل درمان ورم (همراه با نارسایی احتقانی قلب، سیروز کبدی و بیماری کلیوی) و کم‌ادراری ناشی از نارسایی کلیوی و همچنین کاهش فشار خون خفیف تا متوسط و به عنوان داروی کمکی در درمان بحران فشار خون بالا استفاده می‌شود.

مکانیسم اثر و هشدارها:

۱ – این دارو در موارد بی‌ادراری و مشکلات کلیوی باید با احتیاط مصرف شود.
۲ – این دارو ممکن است باعث کاهش پتاسیم و سدیم خون شود.
۳ – بیماران مسن ممکن است به تأثیرات این دارو بر روی فشار خون و تعادل الکترولیت‌ها حساس‌تر باشند و در نتیجه ممکن است در خطر بروز مشکلات جدی مانند کاهش ناگهانی فشار خون و لخته شدن خون قرار گیرند.

فارماکونتیک: تقریباً ۶۰ تا ۷۰ درصد از داروی فوروزماید پس از مصرف از طریق دهان جذب می‌شود.

مصرف غذا ممکن است سرعت جذب این دارو را کاهش دهد ولی تأثیر آن بر خاصیت مدر بودن تغییر نمی‌کند. اتصال فوروزماید به پروتئین‌ها بسیار زیاد است. نیمه عمر این دارو بین نیم تا یک ساعت است. متابولیسم این دارو در کبد انجام می‌شود.

اثر دارو پس از مصرف خوراکی بین ۲۰ تا ۶۰ دقیقه و پس از تزریق وریدی تقریباً پس از ۵ دقیقه آغاز می‌شود. زمان لازم برای رسیدن به بیشترین اثر مدر دارو، از طریق خوراکی بین ۱ تا ۲ ساعت و از طریق وریدی حدود ۳۰ دقیقه است. بیشترین اثر کاهنده فشار خون این دارو ممکن است چند روز بعد از شروع درمان نشان داده شود.

مدت اثر دارو از طریق خوراکی بین ۶ تا ۸ ساعت و از طریق وریدی حدود ۲ ساعت است. ۸۸ درصد فوروزماید از طریق کلیه و ۱۲ درصد آن از طریق صفرا و مدفوع دفع می‌شود.

* هشدارها

این دارو عوارض جانبی مثل کاهش سطح سدیم، پتاسیم و منیزیم خون، افزایش قند خون، کاهش فشار خون، ناراحتی‌های گوارشی، افزایش اوره خون و مشکلاتی مانند نقرس را ممکن است ایجاد کند.

تداخل‌های دارویی: مصرف هم‌زمان لیتیم با فوروزماید می‌تواند باعث مسمومیت با لیتیم شود. همچنین، اثر داروهای ضد انعقاد خون ممکن است در صورت مصرف همزمان با فوروزماید افزایش یابد.

نکات مهم:

حتی اگر احساس بهبودی کردید، باید مصرف این دارو را ادامه دهید. این دارو درمان قطعی فشار خون نیست و تنها در کنترل آن کمک می‌کند، بنابراین ممکن است نیازی باشد تا به مدت طولانی یا حتی برای همیشه از آن استفاده کنید. به همین دلیل، ممکن است نیاز به مکمل‌های پتاسیم نیز باشد، زیرا مصرف این دارو ممکن است باعث کاهش پتاسیم خون شود.
در وضعیت‌هایی مانند ایستادن طولانی، انجام فعالیت بدنی یا در هوای گرم باید احتیاط کنید، زیرا این دارو می‌تواند فشار خون را پایین بیاورد.
از مصرف همزمان این دارو با داروهای دیگر به‌خصوص داروهای بدون نسخه که فشار خون را کاهش می‌دهند، خودداری کنید.
اگر یک بار در روز این دارو را مصرف می‌کنید، بهتر است آن را صبح مصرف کنید تا از تکرر ادرار در شب جلوگیری شود.
اگر فوروزماید به درمان فشار خون افزوده شود، ممکن است لازم باشد دوز سایر داروهای کاهنده فشار خون کاهش یابد تا از افت ناگهانی فشار خون جلوگیری شود.

اگر پس از ۲۴ ساعت با مصرف حداکثری این دارو ادرار نکردید، پیشنهاد می‌شود مصرف آن را متوقف کنید.
همچنین ممکن است با مصرف فوروزماید حساسیت به نور ایجاد شود، پس بهتر است از تماس طولانی با نور خورشید خودداری کنید.
اگر زمانی یکی از نوبت‌های مصرف دارو را فراموش کردید، به محض یادآوری آن را مصرف کنید، مگر اینکه زمان نوبت بعدی نزدیک باشد. در این صورت، مصرف دو برابر دارو توصیه نمی‌شود.

موارد مصرف

* فوروزماید یا فروسماید برای درمان:

1- ورم ناشی از نارسایی قلبی، بیماری کبدی و مشکلات کلیوی
2- کم‌ادراری ناشی از نارسایی کلیوی و فشار خون بالا به طور خفیف یا متوسط
3- به عنوان دارو مکمل در درمان فشار خون بالا استفاده می‌شود.

* داروسازی

تقریباً ۶۰ تا ۷۰ درصد از فوروزماید بعد از مصرف خوراکی جذب می‌شود. مصرف غذا ممکن است سرعت جذب را کاهش دهد، اما تأثیر آن بر خاصیت مدر تغییر نمی‌کند. اتصال فوروزماید به پروتئین‌ها بسیار قوی است. نیم‌عمر دارو نیم تا یک ساعت است.&nbsp؛
این دارو در کبد متابولیزه می‌شود. اثر آن به‌صورت خوراکی بعد از ۲۰ تا ۶۰ دقیقه و به‌صورت تزریقی بعد از ۵ دقیقه شروع می‌شود. زمان لازم برای رسیدن به اوج اثر مدر، به‌صورت خوراکی ۱ تا ۲ ساعت و به‌صورت وریدی ۳۰ دقیقه است. بیشترین اثر کاهنده فشار خون این دارو ممکن است بعد از چند روز از شروع درمان، قابل مشاهده باشد.

مدت اثر این دارو به‌صورت خوراکی بین ۶ تا ۸ ساعت و به‌صورت وریدی حدود ۲ ساعت است. ۸۸ درصد فوروزماید از طریق کلیه و ۱۲ درصد آن از طریق صفرا و مدفوع دفع می‌شود.

* هشدارها

1- این دارو باید در شرایط کم‌ادراری و اختلال کار کلیه با احتیاط مورد استفاده قرار گیرد.
2- این دارو ممکن است باعث کاهش سطح پتاسیم و سدیم خون شود.
3- بیماران مسن ممکن است به اثرات این دارو حساس‌تر باشند.

افراد ممکن است به فشار خون و الکترولیت‌ها حساس‌تر باشند و در خطر ابتلا به کاهش ناگهانی جریان خون و لخته‌سازی خون قرار گیرند.

* عوارض جانبی

ممکن است میزان پایین سدیم، پتاسیم و منیزیم خون، همچنین افزایش قلیایی شدن خون به دنبال کاهش کلر موجود در خون، دفع بیشتر کلسیم، کاهش فشار خون، حالت تهوع، مشکلات گوارشی، افزایش اوره خون و نقرس، و افزایش موقت غلظت کلسترول و تری‌گلیسیرید در خون با مصرف این دارو رخ دهد.

* تداخل‌های دارویی

مصرف لیتیم همراه با فوروزماید می‌تواند خطر مسمومیت ناشی از لیتیم را افزایش دهد. همچنین اثر داروهای ضدانعقاد مانند آسپیرین نیز در صورت مصرف همزمان با فوروزماید ممکن است بیشتر شود.

* نکات قابل توصیه

* حتی اگر احساس بهبودی کردید، باید مصرف این دارو را ادامه دهید.

* این دارو فشار خون را درمان نمی‌کند، بلکه آن را تحت کنترل قرار می‌دهد. بنابراین ممکن است نیاز باشد که این دارو را برای طولانی‌مدت مصرف کنید.

* ممکن است مصرف این دارو باعث کاهش پتاسیم خون شود، بنابراین ممکن است نیاز به مصرف مکمل‌های پتاسیم پیدا کنید.

* هنگام ایستادن به مدت طولانی، انجام فعالیت بدنی یا در هوای گرم به دلیل اثر کاهش‌دهنده فشار خون در حالت ایستاده باید احتیاط کنید.

* باید از مصرف داروهای دیگر برای پایین آوردن فشار خون، به‌ویژه داروهای غیرنسخه‌ای که تأثیر بر روی سیستم عصبی دارند، اجتناب کنید.

* اگر دارو فقط یک بار در روز مصرف می‌شود، بهتر است آن را صبح بخورید تا از تکرر ادرار در طول شب جلوگیری شود.

* اگر فوروزماید به درمان فشار خون اضافه شود، ممکن است نیاز باشد دوز داروهای دیگر کاهش یابد تا از افت شدید فشار خون جلوگیری شود.

* اگر بعد از ۲۴ ساعت استفاده از حداکثر دوز دارو به کم‌ادراری دچار شدید، پیشنهاد می‌شود که مصرف دارو را متوقف کنید.

* احتمال حساسیت به نور با مصرف فوروزماید وجود دارد، بنابراین از تماس بیش از حد با نور خورشید خودداری کنید.

* اگر یک نوبت مصرف دارو را فراموش کردید، به محض یادآوری آن را مصرف کنید، مگر اینکه تقریباً زمان صرف بعدی فرا رسیده باشد. در این صورت، نباید مقدار مصرف بعدی را دو برابر کنید.

* مقدار مصرف خوراکی بزرگسالان:

در درمان بی‌ادراری:

از ۲۰ تا ۸۰ میلی‌گرم به‌صورت یک‌باره شروع می‌شود و سپس هر ۶ تا ۸ ساعت ۲۰ تا ۴۰ میلی‌گرم به آن اضافه می‌شود تا نتیجه مطلوب حاصل شود. دوز نگهدارنده این دارو به صورت یک بار یا ۲ تا ۳ بار در روز یا یک بار در هفته تجویز می‌شود.

به عنوان کاهنده فشار خون:

در ابتدا ۴۰ میلی‌گرم ۲ بار در روز مصرف می‌شود و سپس دوز آن بر اساس واکنش بیمار تنظیم می‌گردد. حداکثر مقدار مصرف در روز تا ۶۰۰ میلی‌گرم است.

خوراکی کودکان:

در ابتدا ۲ میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن به‌صورت یک‌باره مصرف می‌شود و سپس هر ۶ تا ۸ ساعت ۱ تا ۲ میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن به آن اضافه می‌شود تا نتیجه مطلوب به دست آید.

تزریقی بزرگسالان:

در ابتدا ۲۰ تا ۴۰ میلی‌گرم به‌صورت تزریق عضلانی یا وریدی مصرف می‌شود و سپس هر ۲ ساعت ۲۰ میلی‌گرم تا زمانی که پاسخ کافی حاصل شود، به آن اضافه می‌شود. مقدار نگهدارنده بر اساس اندازه‌گیری غلظت سرمی تعیین می‌شود (۱ یا ۲ بار در روز).

* در حالت خیز حاد ریوی (بدون بحران زیاد فشارخون) به‌عنوان مقدار شروع ۴۰ میلی‌گرم تزریق وریدی می‌شود و در صورت عدم پاسخ کافی پس از یک ساعت ۸۰ میلی‌گرم تزریق می‌شود.

* به‌عنوان کاهنده فشار خون در بحران زیاد فشار خون در بزرگسالانی که کلیه سالم دارند، مقدار ۴۰ تا ۸۰ میلی‌گرم و در بحران‌های منجر به خیز ریوی یا نارسایی حاد کلیوی، مقدار ۱۰۰ تا ۲۰۰ میلی‌گرم به‌صورت وریدی تزریق می‌شود.

تزریقی کودکان:

در ابتدا ۱ میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن به‌صورت تزریق عضلانی یا وریدی داده می‌شود و هر ۲ ساعت ۱ میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن به آن اضافه می‌شود.

وزن بدن به اندازه‌ای افزایش می‌یابد که اثر درمانی مناسب به دست آید.

* مقدار مصرف معمول (خوراکی) :

بزرگسالان :

در ابتدا برای درمان بی‌ادراری، مقدار ۲۰ تا ۸۰ میلی‌گرم به عنوان دوز اولیه مصرف می‌شود. سپس، هر ۶ تا ۸ ساعت، ۲۰ تا ۴۰ میلی‌گرم دیگر به این مقدار اضافه می‌شود تا نتیجه درست حاصل شود. دوز نگهدارنده این دارو به صورت یک بار در روز یا در دو یا سه دوز تقسیم شده به مدت یک روز در میان یا ۲ تا ۴ بار در هفته تجویز می‌شود. برای کاهش فشار خون، ابتدا ۴۰ میلی‌گرم دو بار در روز مصرف می‌شود و سپس دوز براساس پاسخ بیمار تنظیم خواهد شد. حداکثر دوز روزانه می‌تواند به ۶۰۰ میلی‌گرم برسد.
کودکان: آغاز مصرف ۲ میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن به عنوان دوز اولیه است و سپس هر ۶ تا ۸ ساعت، ۱ تا ۲ میلی‌گرم به آن اضافه می‌شود.

* مقدار مصرف (تزریقی) :

بزرگسالان :

در ابتدا، ۲۰ تا ۴۰ میلی‌گرم به صورت تزریق عضلانی یا وریدی داده می‌شود و سپس هر ۲ ساعت ۲۰ میلی‌گرم دیگر اضافه می‌شود تا نتیجه مطلوب حاصل شود. دوز نگهدارنده بر اساس مقدار داروی موجود در خون تعیین می‌شود (یک یا دو بار در روز). در صورت بروز ورم حاد ریه بدون فشار خون بالا، ۴۰ میلی‌گرم به صورت وریدی تزریق می‌شود و اگر جواب مناسبی ندهد، یک ساعت بعد دوباره ۸۰ میلی‌گرم تزریق می‌شود. برای کاهش فشار خون در شرایط بحرانی در بزرگسالانی که کلیه‌های سالم دارند، بین ۴۰ تا ۸۰ میلی‌گرم به صورت وریدی مصرف می‌شود و در مواقع اضطراری با ورم ریه یا نارسایی کلیه حاد، ۱۰۰ تا ۲۰۰ میلی‌گرم وریدی تزریق خواهد شد.

کودکان :

در ابتدا ۱ میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن به صورت تزریق عضلانی یا وریدی داده می‌شود و سپس هر ۲ ساعت ۱ میلی‌گرم به آن اضافه می‌شود تا نتیجه صحیح حاصل شود.