درخت بلوط و خواص میوه آن (2 نکته مهم)
اطلاعاتی در مورد درخت بلوط
بلوط نام یک نوع درخت و همچنین میوه آن است. در دنیا بیش از ۶۰۰ نوع درخت بلوط وجود دارد. بیشتر درختان بلوطی که در دنیا دیده می‌شود، درختان برگریزی هستند و تنها چند نوع از این درختان همیشه سبز هستند. یکی از ویژگی‌های جالب این درخت، محل رشد آن است. درختان بلوط فقط در نیمکره شمالی زمین رشد می‌کنند. می‌توانید درختان بلوط را در جنگل‌های معتدل، مدیترانه‌ای و گرمسیری و حتی در دامنه‌های کوه‌ها و به‌صورت پراکنده مشاهده کنید. متاسفانه، به دلیل آفت‌ها و قطع درختان، حدود ۷۸ نوع از ۶۰۰ گونه درخت بلوط در خطر انقراض قرار دارند.
چوب بلوط با چگالی حدود ۰٫۷۵ گرم بر سانتی‌متر مکعب، بسیار محکم و با استحکام بالاست. همچنین به دلیل داشتن مقدار زیاد تانن، در برابر حشرات و قارچ‌ها مقاوم است. چوب این درخت از باکیفیت‌ترین چوب‌هاست و زغال آن نیز کیفیت خوبی دارد. به همین دلیل، قطع بی‌رویه این درختان انجام می‌شود و همچنین بقای جنگل‌های بلوط را تهدید می‌کند.
مشخصات ظاهری درخت بلوط
درخت بلوط از خانواده درخت راش (Fagaceae) به شمار می‌آید. این نوع درخت بزرگ‌ترین نوع خانواده خود است و بلندی برخی از آن‌ها تا ۱۵ تا ۲۱ متر و قطر آن‌ها تا ۳ متر می‌رسد. طول شاخه‌های درخت بلوط حتی می‌تواند به ۴۰ متر هم برسد. به همین دلیل به آب زیادی نیاز دارد.
برگ‌های درخت بلوط به صورت پهن و نازک و در شکل بیضی هستند. انواع مختلف درختان بلوط، ممکن است برگ‌هایی با لبه‌های صاف یا دندانه‌دار داشته باشند. همچنین برگ‌های برخی از آن‌ها شبیه انگشتان دست است. هر درخت بلوط از سن ۲۰ تا ۵۰ سالگی شروع به تولید میوه بلوط می‌کند و بعد از آن، هر سال حدود ۲۰۰۰ میوه تولید می‌کند. با این حال، از هر ۱۰,۰۰۰ میوه، تنها یک دانه می‌تواند به درخت تبدیل شود.
در بسیاری از کشورها، درخت بلوط نماد قدرت و استقامت شناخته می‌شود و به همین دلیل در نمادهای مختلف کشورهای مختلف نیز دیده می‌شود. این درخت، گیاه ملی کشورهایی مانند ایالات متحده، انگلستان، فرانسه، آلمان، لتونی، لهستان و صربستان است. برگ نقره‌ای درخت بلوط نشان سرهنگ دوم و برگ طلایی آن نشان ناخدا در ناوگان آمریکاست. حتی بر روی سکه‌های بریتانیا (شش پنسی) می‌توانید نقش درخت بلوط را ببینید.
زیستگاه طبیعی درخت بلوط
درخت بلوط در خاک‌های مرطوب و پر رس رشد می‌کند، اما خاک‌های شنی را نیز می‌تواند تحمل کند. این درخت معمولاً در مناطق جنگلی و پست وجود دارد. بلوط سفید یک نوع بومی آمریکای شمالی است که از آن در داروها استفاده می‌شود.
انواع گونه‌های درخت بلوط در ایران
درختان بلوطی که در ایران وجود دارد، شامل هشت نوع هستند که در نواحی مختلف ایران به‌صورت پراکنده یافت می‌شوند. این گونه‌ها شامل برودار یا بلوط ایرانی، بلند مازو، یوول یا بلوط لبنانی، اوری، سفید مازو، مازوج، دارمازو و بلوط حلبی هستند. بلوط کوهی با نام علمی Quercus.sessilifolia در نواحی مرتفع جنگل‌ها، بلوط آذری (Quercus.macranthera) در مناطق بسیار بلند، گز و مازو (Quercus.atropatana) در نقاط نیمه مرطوب و مازوی گزانگبین با نام علمی Quercus.persica در نقاط خشک ایران رشد می‌کنند.
روش تکثیر درخت بلوط
تکثیر بلوط معمولاً از طریق کشت بذر انجام می‌شود. دو گروه بلوط وجود دارد:
دو نوع بلوط وجود دارد: گروه بلوط‌های سیاه که میوه‌هایشان در سال دوم به وجود می‌آید و گروه بلوط‌های سفید که میوه‌ها در همان سال اول تولید می‌شوند. بذرهای بلوط‌های سفید معمولاً نیاز به استراحت طولانی ندارند و می‌توانند در پاییز به محض رسیدن کشت شوند. ولی بذرهای بلوط‌های سیاه برای رشد نیاز به یک دوره سرد دارند و باید به مدت یک تا سه ماه در دمای کم (بین 0 تا 2 درجه سانتی‌گراد) نگهداری شوند. میوه‌ها غالباً در انبار بر اثر آفت سر خرطومی آسیب می‌بینند. غوطه‌ور کردن میوه‌ها در آب گرم (49 درجه سانتی‌گراد) به مدت 30 دقیقه می‌تواند به کاهش آسیب‌ها کمک کند.
هنگام کاشت، ابتدا بذرها را در آب قرار دهید و آنهایی که روی آب شناور می‌مانند قابل کشت نیستند. برای جلوگیری از رشد طولانی ریشه، بهتر است از صفحات مشبک سیمی مسی زیر محل کاشت استفاده کنید تا نوک ریشه به آن برخورد کند و رشدش متوقف شود. روش‌های مختلف پیوند روی بلوط‌ها با موفقیت انجام می‌شود، اما پیوند بلوط‌های سفید تنها بر روی پایه‌های این گروه و پیوند بلوط‌های سیاه تنها بر روی پایه‌های خودشان ممکن است. تکثیر بلوط از طریق قلمه یا خوابانیدن معمولاً با شکست مواجه می‌شود.
میوه درخت بلوط
شما داستان سنجاب‌ها را شنیده‌اید؟ سنجاب‌ها عاشق بلوط هستند. انیمیشن Ice Age را به یاد دارید که سنجاب به دنبال بلوط می‌دوید! سنجاب‌ها هر بلوطی که پیدا می‌کنند را مخفی می‌کنند تا کسی آن‌ها را ندزدد. اما متأسفانه در طول زمستان، هر سنجاب تنها از هر 100 بلوطی که مخفی کرده، فقط 20 تا را پیدا می‌کند و جای 80 عدد دیگر را فراموش می‌کند. این موضوع باعث می‌شود که درختان بلوط در جنگل‌ها رشد کنند. میوه بلوط به دو شکل وجود دارد: یکی مانند فندق و دیگری کشیده‌تر است.
خواص میوه درخت بلوط
عطر و طعم میوه درخت بلوط بسته به نوع آن می‌تواند شیرین یا تلخ باشد. در گذشته، انسان‌ها از میوه بلوط به عنوان غذا استفاده می‌کردند و امروزه نیز در شمال کشور، مانند گیلان، مردم آن را به عنوان آجیل مصرف می‌کنند. البته، آجیل آن کمی تلخ است و به خوشمزگی فندق نیست. این آجیل غنی از تانن است و میوه بلوط جزو میوه‌های کمیاب به حساب می‌آید و ممکن است در برخی میوه‌فروشی‌ها پیدا شود. در گذشته، میوه را خشک می‌کردند، دم کرده و به‌طور مشابه با چای می‌نوشیدند یا اینکه از آرد شده آن برای تهیه نان استفاده می‌کردند.
امروزه از میوه بلوط برای تهیه کیک، بستنی و انواع آرد استفاده می‌شود. پوست و برگ درخت بلوط نیز خواص درمانی زیادی دارند و در پزشکی سنتی به کار می‌روند. از دانه، برگ و گال درخت بلوط در داروسازی، رنگرزی، مرکب‌سازی و صنعت چرم‌سازی نیز استفاده می‌شود. چوب درخت بلوط یکی از محکم‌ترین چوب‌هاست که در صنعت ساخت و ساز کاربرد دارد.
بیشتر بخوانید:
