درمان احساس گرمی و گر گرفتگی در بدن (2 نکته مهم)
گر گرفتگی و روشهای بهبود آن
گرگرفتگی نوعی احساس گرما است که معمولاً از سر و گردن شروع شده و به سایر قسمت‌های بدن نیز می‌رسد. در این حالت، پوست به طور ناگهانی قرمز می‌شود، انگار که از خجالت قرمز شده‌اید. گرگرفتگی معمولاً با تعریق زیاد همراه است و بعد از اینکه این احساس تمام شد، ممکن است احساس سرما و لرز کنید. هرچند که مسائل هورمونی می‌توانند باعث گرگرفتگی شوند، اما این مشکل معمولاً در نتیجه یائسگی در زنان به وجود می‌آید. بیشتر زنان در نزدیکی سن یائسگی یا بعد از آن این علائم را تجربه می‌کنند.
اما همه زنان یائسه این حالت را تجربه نمی‌کنند. یائسگی مرحله‌ای از زندگی زنان است که قاعدگی برای همیشه متوقف می‌شود. واقعیت این است که گرگرفتگی شایع‌ترین علامت یائسگی به شمار می‌رود. تعداد دفعات بروز گرگرفتگی از یک زن به زن دیگر متفاوت است، اما معمولاً یک یا دو روز تا یک ساعت طول می‌کشد.
آندروپوز (Andropause)
آندروپوز گاهی به نام یائسگی مردانه شناخته می‌شود، ولی شخصاً ترجیح می‌دهم از کلمه “آندروپوز” برای مردان استفاده شود. زیرا وقتی زنان به مرحله یائسگی می‌رسند، توانایی بچه‌دار شدن را از دست می‌دهند و قاعدگی آنها متوقف می‌شود. در حالی که مردان در آندروپوز هنوز می‌توانند بچه‌دار شوند. سالانه بیش از ۴۰۸ میلیون مرد در دنیا علائم آندروپوز را گزارش می‌دهند. یکی از شایع‌ترین علائم آندروپوز، گرگرفتگی است.
مردان بین ۴۰ و ۵۵ سال معمولاً دچار آندروپوز می‌شوند که با گرگرفتگی و تعریق شبانه همراه است. دیگر علائم ممکن است شامل اضافه وزن، بی‌خوابی، ریزش مو، احساس افسردگی و نگرانی، مشکلات جنسی، خستگی و بی‌حالی، کاهش حافظه و توانایی کار، تکرر ادرار، یبوست و دردهای استخوانی باشد. آندروپوز ممکن است به آرامی از سن سی سالگی نیز شروع شود. در موارد شدید، ممکن است تستوسترون به عنوان جایگزین هورمون طبیعی استفاده شود.
مردان باید به رژیم غذایی مناسب توجه کرده و از حمایت روانی خانواده بهره‌مند شوند. خواب کافی، ورزش، تفریحات سالم، و گذراندن وقت با دوستان از جمله موارد مفید هستند. همچنین پرهیز از نوشیدنی‌های مثل چای و قهوه، غذاهای تند و شیرین و افزایش مصرف مایعات مفید است. استفاده از مواد غذایی همچون حبوبات، غلات، لبنیات کم‌چرب، ماهی، سبزیجات و غذاهای حاوی روغن امگا ۳ نیز توصیه می‌شود.
مردان در این دوران نباید تحت فشار قرار بگیرند و زن‌ها باید از همسران خود حمایت عاطفی بیشتری داشته باشند.
- تغییرات هورمونی
با پیر شدن مردان، تولید تستوسترون و آندروژن در بدن آنها کاهش می‌یابد. اگر سطح آندروژن به حد نرمال نرسد، ممکن است موجب کاهش تولید تستوسترون و در نتیجه گرگرفتگی و تعریق شبانه شود. کاهش جزئی آندروژن ممکن است باعث کاهش میل جنسی نیز بشود. این وضعیت معمولاً در حدود پنجاه سالگی مشاهده می‌شود ولی ممکن است در اواسط دهه سی یا اواخر دهه شصت نیز رخ دهد.
- سرطان یا تومور
در برخی موارد، گرگرفتگی در مردان به دلیل سرطان پروستات یا بیضه رخ می‌دهد. این سرطان‌ها می‌توانند بر سطح هورمون‌های مردانه تأثیر بگذارند. همچنین، نوسانات هورمونی ممکن است باعث گرگرفتگی شود. به علاوه، تومور در غده‌های هیپوفیز یا هیپوتالاموس نیز می‌تواند منجر به این مسئله شود.
- بیماری و دارو
گاهی اوقات، گرگرفتگی در مردان به دلیل عفونت یا واکنش به درمان‌های پزشکی ایجاد می‌شود. مانند ایدز و سل که می‌تواند موجب گرگرفتگی در هر دو جنس شود. بعضی از درمان‌های پزشکی مثل هورمون درمانی در سرطان پروستات نیز ممکن است باعث گرگرفتگی شوند. برخی داروها مانند کلسی تونین و نیفدیپین، همچنین عوارض جانبی برخی آنتی بیوتیک‌ها نیز می‌توانند گرگرفتگی ایجاد کنند.
- رژیم غذایی
گاهي واکنش به افزودنی‌های غذایی مانند مونوسدیم گلوتامات (Monosodium glutamate) می‌تواند باعث احساس گرگرفتگی شود. برای فهمیدن اینکه آیا این مواد غذایی سبب گرگرفتگی‌تان می‌شوند، پیشنهاد می‌شود که برای چند روز، یادداشت‌برداری کنید و غذاهایی که می‌خورید را بنویسید و توجه ویژه‌ای به وجود مونوسدیم گلوتامات در ترکیبات آنها داشته باشید.
اگر پس از خوردن غذاهایی با مونوسدیم گلوتامات، طی ۲۴ ساعت دچار گرگرفتگی شدید، سعی کنید این ماده را به مدت ۴۸ ساعت از رژیم غذایی‌تان حذف کنید. مونوسدیم گلوتامات یکی از معروف‌ترین مواردی است که طعم غذاها را بیشتر می‌کند. شکل این ماده مشابه کریستال‌های نمک است و خودش طعمی ندارد، اما می‌تواند طعم دیگر مواد غذایی را بهتر کند.
درمان گرگرفتگی و احساس شدید گرما
- سویا مصرف کنید. علائم شروع یائسگی در بین اقوام مختلف متفاوت است. بیش از ۵۰ درصد زنان در آمریکا و اروپای غربی این علائم را تجربه کرده‌اند، در حالی که این میزان در زنان ژاپنی فقط ۹ تا ۱۰ درصد است.
- تحقیقات نشان داده‌اند که محصولات سویا می‌توانند در کاهش علائم یائسگی کمک کننده باشند. زنان ژاپنی از غذاهای حاوی سویا زیاد استفاده می‌کنند. سویا دارای ترکیبات طبیعی استروژنی است که گرگرفتگی را کاهش می‌دهد.
- محصولات سویا و دیگر موارد مشابه را به برنامه غذایی‌تان اضافه کنید و از فواید این غذاهای کم چرب بهره‌مند شوید.
- عادات مضر را ترک کنید. کسانی که سیگار می‌کشند یا الکل مصرف می‌کنند، بیشتر از دیگران دچار گرگرفتگی می‌شوند. از پزشک برای ترک این عادات کمک بگیرید.
- قهوه ننوشید. مصرف بیش از یکی دو فنجان قهوه در روز هم ممکن است موجب گرگرفتگی شود.
- هر نوع ماده شیمیایی محرکی مانند کافئین می‌تواند فشار خون و ضربان قلب را بالا ببرد و باعث ایجاد گرگرفتگی شود.
- نفس عمیق بکشید. تحقیقاتی نشان داده‌اند که زنانی که یاد گرفته‌اند به آرامی و عمیق نفس بکشند، می‌توانند گرگرفتگی خود را تا ۵۰ درصد کاهش دهند. این زنان در طول یک هفته، هشت جلسه آموزشی یک ساعته داشتند.
- از پزشک خود درباره روشهای آموزش تنفس عمیق کمک بگیرید، همچنین بسیاری از معلمان یوگا نیز این تکنیک را آموزش می‌دهند.
- خود را خنک کنید. هر چیزی که به شما احساس خنکی و راحتی بدهد، می‌تواند به شما در مقابله با گرگرفتگی کمک کند. یک بادبزن کوچک با خود داشته باشید تا در مواقع نیاز خودتان را باد بزنید. لباس‌های نازک روی هم بپوشید تا بتوانید در صورت نیاز یکی از آنها را درآورید یا به تن کنید.
- از استروژن مصرف کنید. اگر گرگرفتگی به شدت و مدت طولانی ادامه دارد، ممکن است به درمان جایگزینی هورمونی نیاز داشته باشید. هرچند این روش برای همه مناسب نیست، اما می‌تواند گرگرفتگی را از بین ببرد.
- استروژن به صورت قرص، چسب‌های پوستی، کرم‌های مهبلی و قرص‌هایی زیر پوست شکم موجود است.
- برای زنانی که به درمان پزشکی نیاز دارند اما به دلیل سابقه سرطان پستان نمی‌توانند استروژن مصرف کنند، داروی فشار خون کلونیدین ممکن است مؤثر باشد.
- مصرف سویا می‌تواند به کاهش گرگرفتگی و پیشگیری از پوکی استخوان و سرطان سینه در زنان یائسه کمک کند.
- در این دوره، کاهش استروژن منجر به افزایش کلسترول بد (LDL) و کاهش کلسترول خوب (HDL) می‌شود که می‌تواند خطر حمله قلبی و سکته مغزی را در زنان افزایش دهد.
- برای حفظ چربی خون در سطح طبیعی و سالم، بهتر است مصرف چربی‌های اشباع را در رژیم غذایی خود با کاهش مصرف گوشت قرمز، تخم‌مرغ و محصولات لبنی پرچرب کاهش دهید.
- کاهش مصرف سدیم، پروتئین و کافئین می‌تواند منجر به حفظ ذخایر کلسیم در بدن شود.
- از سیگار، الکل و ترشی زیاد دوری کنید. ورزش همچنین ترشح اندورفین را افزایش می‌دهد که باعث تسکین درد و ایجاد حس شادی در افراد می‌شود.
- زنان یائسه سعی کنند روزانه حدود ۳۰ تا ۴۵ دقیقه ورزش سبک انجام دهند و از تنفس عمیق بهره‌مند شوند. پیاده‌روی، شنا و دوچرخه‌سواری فشار کمتری بر مفاصل وارد کرده و برای این سن مناسب هستند.
نشانه‌های گرگرفتگی
- احساس ناگهانی گرما که از بالای بدن و صورت شروع می‌شود.
- قرمزی پوست همراه با حس داغ شدن.
- ضربان قلب تند.
- تعریق زیاد.
- احساس لرز بعد از اینکه گرگرفتگی کاهش می‌یابد.
تغییرات هورمونی به ویژه کاهش هورمون استروژن در خانم‌های یائسه، اصلی‌ترین دلیل گرگرفتگی در آن‌هاست. تعداد دفعات بروز گرگرفتگی می‌تواند متفاوت باشد؛ شما ممکن است چند بار یا حتی به دفعات زیاد در طول روز دچار آن شوید. هر بار، گرگرفتگی معمولاً بین 30 ثانیه تا چند دقیقه طول می‌کشد. این حالت بیشتر در شب هنگام خواب بروز می‌کند و ممکن است به تعریق شبانه منجر شود.
در خانم‌های یائسه، این حالت معمولاً بیش از یک سال ادامه دارد و معمولاً خود به خود طی چهار تا پنج سال خاتمه می‌یابد. اگر گرگرفتگی شما را اذیت می‌کند، بهتر است به پزشک مراجعه کنید.
برای کاهش این حملات گرگرفتگی، به‌ویژه هنگام خواب، این توصیه‌ها را دنبال کنید:
• اتاق خواب‌تان را خنک نگه دارید و یک پنکه در نزدیکی محل خواب‌تان قرار دهید.
• لباس خواب‌های سبک و پنبه‌ای بپوشید.
• ملحفه‌های پنبه‌ای روی تخت‌تان بگذارید تا عرق را جذب کند.
• یک جفت لباس خواب و ملحفه تمیز اضافی کنار تخت داشته باشید تا در صورت خیس شدن، بتوانید سریعاً عوض کنید.
• قبل از خواب، یک حمام یا دوش گرم بگیرید.
عوامل خطر
- عوامل افزایش دهنده خطر گرگرفتگی شامل موارد زیر است:
- سیگار: افرادی که سیگار می‌کشند، بیشتر دچار گرگرفتگی می‌شوند.
- چاقی: بالاتر بودن شاخص توده بدنی (BMI) با بروز بیشتر گرگرفتگی مرتبط است.
- عدم فعالیت بدنی: ورزش نکردن می‌تواند خطر گرگرفتگی را در دوران یائسگی افزایش دهد.
- نژاد: زنانی که دارای نژاد آمریکایی-آفریقایی هستند، بیشتر از زنانی که نژاد اروپایی دارند، گرگرفتگی را تجربه می‌کنند. همچنین احتمال بروز گرگرفتگی در زنان ژاپنی و چینی کمتر از زنان سفیدپوست اروپایی است.
- استرس و اضطراب: تحقیقات نشان می‌دهد که کنترل استرس و اضطراب می‌تواند تعداد و شدت گرگرفتگی را در زنان یائسه کاهش دهد.
عوارض گرگرفتگی بدن
گرگرفتگی در شب و تعریق شدید ناشی از آن ممکن است باعث خواب بیدار شدن شما شود و در طولانی مدت می‌تواند به بروز بی‌خوابی مزمن ختم شود. اختلالات خواب ممکن است در نهایت منجر به مشکلاتی مثل کم‌حافظگی، اضطراب و افسردگی در برخی افراد شود.
روشهای تشخیص
گرگرفتگی یک علامت است و نه یک بیماری. پزشک از فرد بیمار می‌پرسد که چه علائم دیگری دارد و شرایط سلامتی‌اش چطور است. او ممکن است بپرسد که چند بار در هفته این حالت را تجربه می‌کند و در چه زمان‌هایی رخ می‌دهد. همچنین، پزشک به معاینه بدنی فرد می‌پردازد تا بتواند تشخیص بهتری داشته باشد.
برای یافتن دلیل گرگرفتگی، ممکن است پزشک از شما بخواهد که آزمایش خون انجام دهید. این آزمایش به منظور اندازه‌گیری سطح هورمون‌ها و بررسی دیگر مشکلات سلامتی مانند عفونت‌هایی که می‌توانند باعث گرگرفتگی شوند، انجام می‌شود. از طریق آزمایش خون، پزشک می‌تواند بفهمد که آیا خانمی که دچار گرگرفتگی شده، به مرحله یائسگی رسیده است یا خیر. در مطالب بعدی، درباره روشهای درمان پزشکی، خانگی و طب مکمل صحبت خواهیم کرد.
گردآوری از مجله اینترنتی رضیم
مرجان امینی
