درمان تنبلی (نارسایی) کلیه در طب ایران (2 نکته مهم)

“`html
تشخیص و درمان نارسایی کلیه
با این بخش از رضیم همراه باشید تا با راه های مناسب برای تشخیص و درمان نارسایی کلیه آشنا شوید.
نارسایی حاد کلیه
این حالت زمانی اتفاق میافتد که کلیهها به طور ناگهانی دیگر نتوانند مواد زاید را از خون جدا کنند. وقتی کلیهها نمیتوانند خون را تصفیه کنند، مواد زاید خطرناک در خون جمع میشود و تعادل شیمیایی خون به هم میریزد.
چه عواملی در نارسایی کلیه نقش دارند؟
نارسایی کلیه به دو نوع تقسیم میشود؛
1. نارسایی حاد که به صورت ناگهانی و به دلیل آسیبهایی مانند تصادف، سوختگی و ضربه به وجود میآید.
2. نارسایی مزمن که معمولاً به دلیل دیابت یا فشار خون بالا رخ میدهد. در این نوع فرد به مرور زمان مشکلات کلیوی پیدا میکند و نمیداند که مشکل دارد تا زمانیکه آزمایش ندهد و سطح مواد زایدی مانند اوره و کراتین را بررسی نکند.
این بیماری چه علائمی در بدن ایجاد میکند؟
- احساس خستگی
- فشار خون بالا
- ورم در ناحیه چشمها و دست و پا
- کمخونی
- ادرار کردن در شب
- کاهش اشتها
- خارش پوست
راه های تشخیص نارسایی حاد کلیه
اگر علائم نارسایی حاد کلیه را تجربه کردید، پزشک تستها و روشهای زیر را برای بررسی مشکل شما انجام خواهد داد:
- اندازهگیری میزان ادرار در یک روز
- آزمایش ادرار
- آزمایش خون برای بررسی سطح اوره و کراتینین
- آزمایشهای تصویری مانند سونوگرافی و سی تی اسکن
- نمونهبرداری از بافت کلیه برای آزمایش
درمان نارسایی حاد کلیه
برای درمان نارسایی حاد کلیه، باید در بیمارستان بستری شوید. مدت زمان بستری شدن بستگی به دلیل بیماری و سرعت بهبودی کلیهها دارد.
درمان نارسایی حاد کلیه بر شناسایی و درمان مشکل اصلی که به آسیب کلیهها منجر شده، متمرکز است. نوع درمان بر اساس علت بیماری تعیین میشود.
عوارض بیماری نارسایی حاد کلیه
پزشک علاوه بر درمان علت بیماری به پیشگیری از عوارض آن نیز توجه میکند و به کلیهها زمان میدهد تا بهبود یابند. راهحلهایی که به کاهش عوارض کمک میکند شامل:
- بهبود تعادل مایعات در بدن
اگر کمبود مایع خون باعث نارسایی حاد کلیه شده باشد، پزشک احتمالاً به شما مایع وریدی (مثل سرم) میدهد. اگر نارسایی حاد کلیه باعث تجمع مایعات در بدن و ورم دستها و پاها شود، پزشک ممکن است داروهای دیورتیک (ادرار آور) تجویز کند تا مایعات اضافی خارج شوند.
- مصرف دارو برای کنترل سطح پتاسیم خون
اگر کلیهها نتوانند به خوبی پتاسیم را از خون جدا کنند، ممکن است سطح پتاسیم افزایش یابد. در این صورت، پزشک داروهایی تجویز میکند تا از افزایش پتاسیم خون جلوگیری کند، زیرا مقدار زیاد پتاسیم میتواند باعث اختلال در ضربان قلب و ضعف عضلات شود.
- مصرف دارو برای تأمین کلسیم خون
اگر نارسایی حاد کلیه باعث کاهش کلسیم خون شود، پزشک ممکن است تزریق کلسیم را لازم بداند.
- دیالیز کلیهها برای پاکسازی خون
“`
اگر سموم در خون شما تجمع یابند، ممکن است نیاز به همودیالیز داشته باشید تا بتوانید سموم و مایعات اضافی را از بدن خارج کنید و کلیهها بهبود یابند. همچنین، برای کاهش سطح پتاسیم در خون نیز ممکن است به دیالیز نیاز داشته باشید.
در طی دیالیز، یک دستگاه خون شما را به سمت کلیه مصنوعی میبرد و پس از حذف مواد زائد، دوباره خون را به بدن برمیگرداند.
درمانهای خانگی برای نارسایی حاد کلیه
در زمان بهبودی از نارسایی حاد کلیه، پزشک ممکن است یک رژیم غذایی خاص برای حفظ عملکرد کلیهها و کاهش بار آنها به شما پیشنهاد دهد.
شاید لازم باشد به یک متخصص تغذیه مراجعه کنید تا برای شما یک برنامه غذایی مناسب تهیه کند.
بسته به وضعیت بیماری شما، متخصص تغذیه ممکن است موارد زیر را توصیه کند:
1- مواد غذایی کم پتاسیم مصرف کنید
غذاهایی مثل سیب، کلم پیچ، لوبیای سبز، انگور و توت فرنگی پتاسیم کمی دارند. اما غذاهای مانند موز، پرتقال، سیبزمینی، اسفناج و گوجهفرنگی پتاسیم زیادی دارند.
2- از غذاهای شور و پرنمک دوری کنید
برای کاهش سدیم خون، باید از خوردن غذاهایی که نمک دارند، مانند سوپهای آماده، فست فود، کنسروها و غذاهای فریز شده جلوگیری کنید. همچنین مصرف تنقلات شور، کنسرو سبزیجات، غذاهای گوشتی آماده و پنیر مجاز نیست.
آیا رژیم غذایی میتواند به این افراد کمک کند؟
بله. بیمارانی که دچار نارسایی کلیه هستند، باید تحت نظر یک متخصص تغذیه رژیم غذایی دریافت کنند که میتواند به بهبودی آنها کمک کند یا از پیشرفت بیماری جلوگیری نماید. هدف از رژیم درمانی این است که فرد به دیالیز نیفتد، بنابراین لازم است میزان پروتئین، انرژی، سدیم، پتاسیم و فسفر به دقت تنظیم شود.
بهطور خاص، دریافت پروتئین برای بیماران کلیوی که هنوز نیاز به دیالیز ندارند، باید محدود شود تا از افزایش مواد زائد در خون جلوگیری شود. بنابراین حدود ۴۰ تا ۵۰ گرم پروتئین حیوانی در رژیم غذایی این بیماران گنجانده میشود. اما افرادی که دیالیز میشوند، نیاز به پروتئین بیشتری دارند زیرا دستگاه دیالیز مواد زائد را از خون پاک میکند.
دومین عامل مهم، سدیم است. همانطور که میدانید نمک شامل کلر و سدیم است. سدیم عامل اصلی فشار خون بالا است. برای بیماران مبتلا به نارسایی مزمن کلیه، چه قبل از دیالیز و چه در حین دیالیز، دریافت سدیم باید بین ۲۰۰۰ تا ۳۰۰۰ میلیگرم در روز محدود شود و اگر بیمار دارای فشار خون بالا یا احتباس مایع باشد، باید این مقدار به ۲۰۰۰ میلیگرم در روز کاهش یابد.
بسیاری از غذاها مانند انواع پنیرها، سوسیسها، غذاهای کنسروی و آجیلهای شور حاوی سدیم زیادی هستند و نباید مصرف شوند.
پتاسیم و فسفر در بیماران نارسایی کلیه
پتاسیم یک ماده معدنی است که به مقدار زیاد در میوهها و سبزیجات موجود است. بیمارانی که به نارسایی مزمن کلیه مبتلا هستند و دفع ادرار آنها عادی است، میتوانند تا ۳۰۰۰ میلیگرم پتاسیم در روز مصرف کنند، اما این مقدار برای بیمارانی که در مرحله آخر نارسایی کلیه هستند، باید محدود شود.
سبزیها، میوهها، شیر و محصولات گوشتی و غلات سبوسدار معمولاً غنی از پتاسیم هستند. میزان فسفر در رژیم غذایی بیماران پیش از دیالیز و در حین دیالیز نیز متفاوت است.
مصرف فسفر برای بیمارانی که اوره و کراتینین خونشان بالا رفته، ولی هنوز به دیالیز نرسیدهاند، باید کمتر از بیمارانی باشد که در حال دیالیز هستند. این مقدار معمولاً حدود ۸۰۰ تا ۱۰۰۰ میلیگرم در روز است. غذاهایی مانند شیر، ماست، بستنی، پنیر، دوغ، کشک و خامه، نانهای سبوسدار و حبوبات مانند لوبیا حاوی فسفر بالایی هستند.
عدس و لپه، نوشیدنیهای حاوی اسید فسفریک مثل نوشابههای سیاه یا کولا، بعضی ماهیها، آجیلها و مغزها، و همچنین گوشتهای داخلی مانند دل، قلوه، جگر و مغز، فسفر بالایی دارند. بنابراین، بیماران کلیوی باید در مصرف این مواد غذایی دقت کنند.
آیا مقدار مایعاتی که بیماران کلیوی مینوشند هم مهم است؟
اگر بیمار کلیوی آبجمعی (ادم) نداشته باشد، میتواند به اندازهای که تشنهاش است مایعات بنوشد. اما اگر او دچار ادم، بهویژه در نواحی انتهایی بدن مانند مچها باشد، باید مقدار کمتری مایعات بنوشد و میزان آن را متخصص تغذیه مشخص میکند.
نکته:
افراد مبتلا به نارسایی کلیه هیچ وقت نباید از ظروف آلومینیومی برای غذا خوردن استفاده کنند، چون آلومینیوم برای آنها مضر است. چربیهای مصرفی این بیماران باید از روغنهای مایع سالم مثل روغن کانولا تأمین شود، زیرا بیشتر بیماران کلیوی کلسترول و تریگلیسیرید بالایی دارند. همچنین، حرارت پخت غذا نباید خیلی زیاد باشد چون حرارت بالا باعث خراب شدن روغن میشود.