درمان تنگی کانال نخاعی (اینترونشنال) به روش جراحی بسته (2 نکته مهم)

اینترونشنال (جراحی بسته) دیسک و تنگی کانال نخاعی

ستون مهره‌ها در وسط بدن قرار دارد، از سر در بالا و از استخوان‌های لگنی در پایین برخوردار است و شامل ۲۶ استخوان جداگانه می‌باشد. اندازه این ستون در بزرگ‌سالان به طور متوسط 70 سانتیمتر است و به راحتی می‌تواند در جهات مختلفی حرکت کند و بچرخد.

ستون مهره‌ای از طناب نخاعی حمایت می‌کند. برای بزرگ‌سالان ستون مهره شامل ۲۶ مهره است که به بخش‌های زیر تقسیم می‌شود:

• ۷ مهره گردنی در ناحیه گردن.
• ۱۲ مهره سینه‌ای در قسمت پشت قفسه سینه.
• ۵ مهره کمری در ناحیه کمر.
• ۵ مهره خاجی که به هم متصل شده و یک استخوان به نام استخوان خاجی تشکیل می‌دهند.
• بین هر مهره بخشی به نام دیسک وجود دارد که از جنس غضروف و رشته‌ای است و امکان حرکت ستون مهره را فراهم می‌آورد.
• به دلیل عواملی مانند آسیب‌ها، بیماری‌ها و پیری ممکن است دیسک‌ها آسیب ببینند. این آسیب می‌تواند درد ایجاد کند، زیرا دیسک‌های بیرون زده به اعصابی که از بین مهره‌ها عبور می‌کنند، فشار می‌آورند.

دیسک کمر

دیسک‌های کمر به عنوان بالشتک‌های نرم عمل می‌کنند که برای جذب شوک و کمک به حرکت مهره‌ها طراحی شده‌اند. بیرون‌زدگی دیسک کمر زمانی اتفاق می‌افتد که ماده نرم در وسط دیسک از دیواره دیسک بیرون بزند.

علائم دیسک کمر

علائم بارز بیرون زدگی دیسک کمر شامل موارد زیر است:

• دردی که از کمر و باسن به سمت انگشتان پا منتشر می‌شود.
• احساس خواب رفتگی یا ضعف عضلانی از باسن تا انگشتان پا.

علل دیسک کمر

عوامل وراثتی، سن بالا، فشارهای ناگهانی و بیش از حد به کمر می‌تواند باعث آسیب دیدن دیسک شود.

تشخیص دیسک کمر

برای شناسایی دیسک کمر ابتدا تاریخچه پزشکی و معاینه برای بررسی محدودیت‌های حرکتی ستون فقرات، ضعف عضلانی و بی‌حسی انجام می‌شود. به منظور شناسایی محل دقیق بیرون‌زدگی دیسک از آزمایش‌های تصویربرداری مثل پرتونگاری، سی‌تی‌اسکن و ام‌آرآی استفاده می‌شود. این آزمایش‌ها کمک می‌کند تا اختلالات در ساختار دیسک و کانال بررسی شود. همچنین، تست‌های عملکرد عصبی جهت تعیین نحوه عملکرد اعصاب آسیب‌دیده بررسی می‌شود.

درمان دیسک کمر

هدف درمان دیسک کمر کاهش درد و علائم و همچنین رفع بیرون‌زدگی دیسک است که می‌تواند به ریشه‌های عصبی فشار بیاورد.

روش‌های ابتدایی درمان شامل استراحت، دارو، درمان‌های فیزیکی و روش‌های غیرجراحی (مثل لیزر و تزریقات) هستند. اگر این درمان‌ها نتیجه ندهند، ممکن است لازم باشد که روند جراحی برای کاهش فشار بر عصب انجام شود.

برای رفع این مشکل دو راهکار وجود دارد:

1- روش سنتی و قدیمی جراحی باز (لامینکتومی).

عوارض جراحی باز :
“““html

1. عوارض مربوط به بیهوشی عمومی
2. عوارض ناشی از جراحی مانند آسیب به اعصاب، رگ‌های خونی و بافت‌های دیگر، و همچنین عفونت‌ها (مثل عفونت‌های سطحی یا عمقی در ناحیه ستون فقرات یا دیسک) هستند. اگر این عوارض رخ دهند، ممکن است نیاز به جراحی دوباره توسط پزشک باشد که خودش می‌تواند خطرات و عوارض جدی ایجاد کند.

عوارض جراحی باز ستون فقرات شامل مشکلات دیگری می‌شود که ممکن است از چند ماه تا چند سال بعد از عمل جراحی بروز کند و نیاز به درمان‌های کم تهاجمی توسط متخصص درد دارد. این مشکلات شامل موارد زیر هستند:

1- چسبندگی‌های اپیدورال پس از عمل

• زمانی که زخمی ایجاد می‌شود، بدن تلاش می‌کند تا آن را با بافت جوشگاهی که به آن بافت اسکار می‌گویند، بهبود بخشد. بنابراین، چسبندگی بخشی از فرآیند بهبودی زخم است. این بافت را می‌توان با خط سیاهی که پس از بریدگی روی پوست باقی می‌ماند، مقایسه کرد.
• برخی افراد پس از بریدگی پوست، بافت اسکار قابل توجه و برآمده‌ای پیدا می‌کنند. در جراحی‌ها نیز ممکن است بعد از عمل، بافت اسکار زیادی در محل عمل ایجاد شود.
• این چسبندگی‌ها می‌توانند به اعصاب ستون فقرات فشار بیاورند و علایم عصبی ایجاد کنند که ممکن است به دردهای شدید و مشکلات حرکتی منجر شود و نیازمند مداخله درمانی توسط متخصص درد باشد.

2- ناپایداری ستون مهره‌ها و فشار و آرتروز مفاصل فاست بین مهره‌ای :

• علاوه بر دیسک کمر، ساختارهای مهم دیگری نیز در پشت مهره‌ها وجود دارند که مسئول اتصال و حرکت مهره‌ها هستند و به آنها «فاست» گفته می‌شود.
• اگر این ساختارها در حین جراحی آسیب ببینند، ممکن است ستون مهره‌ها ناپایدار شود. به ویژه در عمل جراحی تنگی کانال نخاعی، ممکن است بخشی از فاست‌ها برداشته شوند که این خود منجر به ناپایداری ستون مهره‌ها می‌گردد. به این ترتیب، آسیب به فاست می‌تواند درد کمر ایجاد کند و در چنین مواقعی جراح معمولاً از پیچ برای ثابت کردن استفاده می‌کند.
• برخی بیماران ممکن است چند ماه پس از عمل در نتیجه ناپایداری ستون مهره‌ها دچار درد کمر شوند و نیاز به جراحی دوباره برای ثابت کردن ستون مهره‌ها داشته باشند. مشکل دیگری که وجود دارد، فشار نامناسب به مفاصل فاست است که منجر به آرتروز زودرس و در نتیجه درد شدید کمر می‌شود.

3- روش جایگزین برای عمل دیسک (عمل بسته کم تهاجمی)

• در این روش، بدون نیاز به برش جراحی، با استفاده از سوزن و وسایل خاص، به دیسک آسیب‌دیده دسترسی پیدا کرده و تغییراتی انجام می‌دهیم که فشار داخل دیسک و ناحیه بیرون‌زده کاهش یابد و فشاری از روی ریشه‌های عصبی برداشته شود.

درمان‌های کم تهاجمی (اینتروئنشنال):

• در این روش‌ها، متخصص درد با استفاده از راهنمایی اشعه ایکس (فلوئوروسکوپی) یا سی‌تی‌اسکن در اتاق عمل، درمان را انجام می‌دهد.

عملیات اینترونشنال دیسک:

• در این روش‌ها، با راهنمایی دستگاه رادیولوژی (فلوروسکوپ)، سوزن‌های خاصی به داخل دیسک وارد می‌شود و با استفاده از اوزون یا دیسکوژل تغییرات شیمیایی در هسته دیسک ایجاد می‌شود که باعث کاهش فشار درون دیسک و بیرون‌زده آن می‌شود.
• همچنین می‌توان با استفاده از لیزر یا رادیوفرکوئنسی نیز درمان‌های دیگری انجام داد.

“““html

• موجب افزایش دمای مرکز دیسک و تبخیر و کاهش حجم هسته مرکزی دیسک شده و فشار داخل دیسک را کاهش داده و در نتیجه آن اثر فشاری دیسک را برروی ریشه های عصبی برطرف نمود.

عمل بسته دیسک یا اینترونشن اینترادیسکال (نوکلئولیز):

• همانطور که گفته شد در جراحی باز دیسک کمر، برای دسترسی به منطقه دیسک، برش بزرگی ایجاد می‌شود که این عمل می‌تواند باعث چسبندگی بافت‌ها و آرتروز زودرس مفاصل بین مهره‌ها شود و برای بیمار در سال‌های پس از جراحی درد و ناتوانی زیادی به همراه آورد.
• با پیشرفت فناوری، روش‌های جدیدی به نام اینترادیسکال به وجود آمده که در آن تغییرات داخل دیسک (هسته دیسک) اعمال می‌شود. پیشرفت‌های فناوری این امکان را فراهم کرده‌اند که بتوان دیسک کمر و گردن را به روش بسته اینترادیسکال درمان کرد.
• روش جراحی ستون فقرات بسته (MISS) به این معناست که نیازی به برش طولانی نیست و آسیب زیادی به عضلات کنار ستون فقرات وارد نمی‌شود. بنابراین درد کمتری را به دنبال دارد و روند بهبودی نیز سریع‌تر خواهد بود.
• در این روش‌های اینترادیسکال با استفاده از سوزن‌های خاصی (شیبا) و هدایت با دستگاه رادیولوژی (فلوروسکوپ) به صورت زنده، مسیر حرکت سوزن تصویر برداری می‌شود.
• مسیر سوزن به گونه‌ای طراحی شده که خطر کمتری دارد و آسیبی به بافت‌های دیگر نمی‌زند. سوزن در نهایت به مرکز دیسک وارد می‌شود و از طریق سوزن تغییراتی در هسته دیسک ایجاد می‌کند که باعث کاهش فشار درون دیسک می‌شود و در نهایت می‌تواند به بهبود حالت بیرون زدگی دیسک کمک کند.
• از آنجایی که این اقدامات در درون دیسک انجام می‌شود، به این روش‌ها اینترادیسکال گفته می‌شود. تغییرات ایجاد شده در هسته دیسک می‌تواند به دو شکل شیمیایی یا حرارتی باشد که شامل روش‌هایی نظیر اوزون و دیسکوژل می‌شود.
• انتخاب هر یک از این روش‌ها بستگی به وضعیت بیمار و تشخیص پزشک دارد.

نوکلئولیز شیمیایی :

اوزون :

• اوزون یک شکل تغییر یافته از اکسیژن است (O3) و اثر تخریبی بر روی مواد به نام پروتئوگلیکان دارد که ماده اصلی تشکیل دهنده هسته دیسک (نوکلئوس پولپوزوس) است. نوکلئوس پولپوزوس ماده‌ای ژلاتینی است که در مرکز دیسک‌های ستون فقرات وجود دارد.
• گاهی اوقات نوکلئوس پولپوزوس از دیسک خارج می‌شود و به عصب‌های نزدیک فشار می‌آورد و باعث افزایش درد در اعصاب نخاعی می‌شود.
• بخشی از گاز اکسیژن و اوزون به دیسک برجسته تزریق می‌شود. گاز به طور مستقیم با سوزن در دیسک تزریق می‌شود و حجم داخلی و فشار داخل دیسک را کاهش می‌دهد. این کاهش حجم به خاطر اکسیداسیون پروتئوگلیکان‌ها اتفاق می‌افتد.
• با کاهش فشار داخل دیسک، فشار روی عصب‌ها هم کاهش یافته و در نتیجه درد بیمار بهتر می‌شود.

دیسکوژل :

• دیسکوژل یک ماده بی‌خطر از الکل، تنگستن و سلولز است که در فضای دیسک تزریق می‌شود و خاصیت جذب آب دارد و با مرکز دیسک واکنش نشان می‌دهد.
• پس از تزریق، دیسکوژل سفت می‌شود و حالتی پنبه‌ای پیدا می‌کند. این خاصیت باعث می‌شود که دو اتفاق بیفتد؛ نخست اینکه منافذ دیسک را می‌بندد و به کاهش آزاد شدن مواد التهابی کمک می‌کند و دوم اینکه با سفت شدن، بخش آبکی دیسک را هم تحت تأثیر قرار می‌دهد.

“““html
جمع و به بهبود برجستگی دیسک و آزاد شدن کانال نخاعی کمک می‌کند.

نوکلئولیز حرارتی :

لیزر داخل دیسک یا PLDD :

• در این روش یک سوزن باریک از طریق هدایت فلوروسکوپی به دیسکی که دچار فتق شده است، وارد می‌شود. بعد از اینکه محل نوک سوزن در مرکز دیسک چک شد، یک فیبر نوری از طریق سوزن به مرکز قرار می‌گیرد و انرژی لیزر از طریق این فیبر به محل مورد نظر ارسال می‌شود.
• این کار باعث تبخیر یک بخش کوچک از هسته دیسک می‌شود. به این طریق فشار داخل دیسک کاهش می‌یابد و فشردگی در محل کم می‌شود، که به این ترتیب فشار روی عصب کم می‌شود و درد بیمار کاهش می‌یابد.

رادیوفرکوئنسی حرارتی RF :

• در این روش هم یک سوزن باریک به دیسکی که دچار فتق است وارد می‌شود. بعد از تأیید محل نوک سوزن در مرکز دیسک، یک پروب مخصوص از طریق سوزن به مرکز دیسک وارد می‌شود و جریان‌های رادیوفرکوئنسی به مرکز دیسک ارسال می‌شود.
• این جریان‌ها با ایجاد حرارت باعث تبخیر بخش کوچکی از هسته دیسک می‌شوند و به این ترتیب فشار داخل دیسک و فشردگی در محل کاهش یافته و با کاهش فشار روی عصب، درد بیمار تسکین می‌یابد.
• انتخاب هر یک از این روش‌ها بستگی به ارزیابی پزشک و وضعیت بیماری دارد.
• این روش‌های درمانی انقلابی در کاهش رنج و درد بیماران مبتلا به مشکلات تنگی کانال ایجاد کرده است. اما نکته بسیار مهم مراجعه به موقع به پزشک است تا شرایط لازم برای انجام این درمان‌ها وجود داشته باشد.
• شرایط لازم برای انجام درمان دیسک بسته شامل عدم کاهش ارتفاع دیسک بیشتر از 50 درصد، داشتن آب (هیدریشن) در هسته و مرکز دیسک و عدم جدایی بخش بیرون زده از کل دیسک است. به همین دلیل، این مهم است که افراد با مراجعه و پیگیری مناسب، از مشکلات ناشی از فتق طولانی‌مدت دیسک و جراحی‌های باز جلوگیری کنند.

همچنین بخوانید: