درمان مشکلات عصبی با طب سنتی (2 نکته مهم)

“`html
بهترین راه برای درمان بیماری های اعصاب و روان در طب سنتی
با رضیم همراه باشید تا با راه های مناسب برای درمان بیماری های اعصاب و روان در طب سنتی آشنا شوید.
معرفی گیاهان دارویی در درمان مشکلات عصبی
- گاوزبان (Borago officinalis)
این گیاه علفی و یک ساله است و ارتفاعش بین 15 تا 70 سانتیمتر میرسد. ساقههای آن منشعب بوده و پوشیده از تارهای خشن است. برگهای گاوزبان بزرگ، چین خورده و به رنگ سبز تیرهاند و به شکل تخممرغی با نوک تیز هستند که به صورت متناوب روی ساقه قرار دارند. سطح تمام گیاه پوشیده از کرکهای سفید است. گلهای آن در انتهای ساقه قرار دارند و به رنگ روشن و به شکل ستارهاند و میوهاش شبیه به چهار فندق کوچک است. این گیاه بومی کشورهای اروپایی است و در برخی نقاط ایران نیز کشت میشود. در فرانسه به آن “شکوفه آبی تندرستی” میگویند، زیرا گلهایش به رنگ آبی است و برای کشاورزان که نیاز به تنفس بیشتر دارند داروی خوبی به حساب میآید.
اندامهای دارویی گاوزبان شامل گل و برگ آن است که به عنوان محرک غده فوق کلیه، ضد اضطراب و افسردگی و آرامبخش شناخته میشود. همچنین عصاره گل گاوزبان دارویی مؤثر و بیخطر برای درمان اختلال وسواسی اجباری است. با این حال، مصرف طولانیمدت آن میتواند به کبد آسیب برساند. آنچه در بازار به عنوان گل گاوزبان وجود دارد، اغلب شامل گیاهان دیگری مانند Echium amoenum است که برخلاف گاوزبان اصلی، اثرات قابل توجهی بر اعصاب و روان ندارد و بیشتر در درمان سرماخوردگی مورد استفاده قرار میگیرد.
- جو دو سر (یولاف) (Avena sativa)
این گیاه دارای گلهای بسیار ریز و نامشخص است که در سنبلههایی قرار گرفتهاند. هر سنبله با دو برگچه کوچک محصور شده است. یولاف در بیشتر مناطق کشور رشد میکند و دانههای آن خاصیت دارویی زیادی دارند. یولاف در درمان افسردگی بسیار مؤثر است و برای تقویت اعصاب مصرف میشود.
- مریم گلی (Salvia officinalis)
گیاهی بوتهای با ساقههای منشعب و دارای برگهای باریک، گلهای آبی در انتهای ساقهها ظاهر میشوند. ساقههای مریم گلی عطری خوشایند و طعمی تلخ دارند. این گیاه برای مسکن و کاهش درد، به ویژه سردرد استفاده میشود. اسانس رقیق آن به شقیقهها برای کاهش سردرد مالیده میشود. این گیاه دارای خاصیتهای آرامبخش و نشاط آور است و مدتهاست در عطریات و محصولات آرایشی و بهداشتی استفاده میشود. همچنین مریم گلی به عنوان تقویت کننده حافظه نیز شناخته میشود. تحقیقات نشان دادهاند که ترکیبات موجود در این گیاه میتوانند به درمان بیماری آلزایمر کمک کنند.
ضعف حافظه که ناشی از بیماری آلزایمر است، به فعالیت زیاد آنزیم استیل کولین استراز ارتباط دارد. این آنزیم میزان استیل کولین در مغز را کاهش میدهد و منجر به تشکیل پلاکهای آمیلوئیدی میشود. با مصرف مریم گلی، میتوان از افزایش فعالیت این آنزیم در اطراف این پلاکها جلوگیری کرد، بنابراین این گیاه میتواند به درمان آلزایمر کمک کند.
- جینکو (ژینکو، درخت چهل سکه) (Ginkgo Biloba)
این درخت دو پایه نر و ماده است و یکی از قدیمیترین درختانی است که در دنیا وجود دارد. جینکو به دلیل سازگاری بسیار بالایش معروف است و حتی در زمان یخبندان و پس از بمبگذاری در هیروشیما هم زنده مانده است. یک درخت ژینکو ممکن است تا 100 سال عمر کند و ارتفاعش به طور قابل توجهی رشد میکند.
“““html
این گیاه به ارتفاع 120 پا میرسد و دارای شاخههای کوتاه با برگهای بادبزنی شکل است. میوه آن خوراکی نیست و بوی تندی تولید میکند، اما تخم داخلی آن قابل خوردن است. در طب گیاهی چین، سالها از هر دو، هم برگ جنیکو و هم تخم آن، استفاده شده است. با این حال، تحقیقات امروز بیشتر بر روی عصاره استاندارد جنیکو که از برگهای این گیاه گرفته میشود، متمرکز شده است.
عصاره جنیکو بسیار غلیظ است و تأثیر بیشتری نسبت به دیگر فرآوردهها دارد. برگ جنیکو میتواند آسیبهای ناشی از پیری را برطرف کند، به ویژه صدماتی که به سیستمهای گردش خون و عصبی وارد میشود. این عصاره همچنین به تقویت رگهای خونی کمک میکند. به همین دلیل، معمولاً به افرادی که سن بالاتری دارند و با علایم زوال عقل مانند اختلال در تفکر، از دست دادن حافظه، سردرد، افسردگی و وزوز گوش دست و پنجه نرم میکنند، توصیه میشود تا از این عصاره استفاده کنند. مصرف آن میتواند گردش خون و سیستم عصبی را تقویت کند و به پیشگیری از بیماریها، سکته قلبی و آغاز زوال عقل کمک کند. نتایج اولیه معمولاً چهار تا شش هفته طول میکشد تا دیده شود، اما برای مشاهده تغییرات واقعی بهتر است که استفاده از آن ادامه پیدا کند، و در شش ماه اول نباید انتظار تغییرات زیاد داشت.
این گیاه همچنین خاصیت ضد اضطراب دارد و آنتی اکسیدان قوی است که میتواند از آسیب به رگهای خونی پیشگیری کند. همچنین میتواند جریان خون به مغز را افزایش دهد و با حفظ قابلیت کشسانی رگها، اکسیژن و مواد مغذی را به سلولها برساند. برگ جینکو گیاهی ایمن است و عوارض جانبی آن بسیار نادر است. اما در برخی موارد میتواند به ناراحتیهای گوارشی، سردرد و سرگیجه منجر شود. اگر باردار هستید، باید در مصرف جینکو احتیاط کنید؛ زیرا اطلاعات کافی درباره تأثیر عصاره جینکو در دوران بارداری وجود ندارد. به نوزادان و کودکان نیز نباید عصاره جینکو داده شود.
- اسطوخودوس (لاواند) (Lavandula spp)
اسطوخودوس یک کلمه یونانی است که به معنای “حافظ الروح” است، در زبان فارسی دری به آن شاه سپرم و در عربی انس الروح میگویند. این گیاه چند ساله به شکل بوته کوچک به بلندی نیم متر است و بسیار شاخهدار میباشد. ساقههای آن چهارگوش بوده و برگهایش دراز و متقابل هستند که به کرک سفید پنبهای پوشیده شدهاند. برگهای آن که در بهار ظاهر میشوند، به رنگ بنفش تیره شبیه سنبله هستند. اسطوخودوس بوی قوی و خوشایندی دارد و به همین دلیل در عطرسازی استفاده میشود، اما طعم آن تلخ است.
این گیاه بومی ایران نیست، ولی انواع مختلفی از آن در مناطق مختلف کشور رشد میکند. قسمت مورد استفاده این گیاه سرشاخههای برگدار و گلدار آن است که باعث کاهش خستگی و ایجاد آرامش میشود و برای درمان ضعف اعصاب مؤثر است. بوعلی سینا دربارهی اسطوخودوس در کتاب خود نوشته است که بوی این گیاه خاصیت خوابآوری قوی دارد، میتواند حساسیت را کاهش دهد و دردها را تسکین دهد. به طور کلی این گیاه را میتوان آرامشدهنده، تسکیندهنده و متعادلکننده دانست، چرا که زمان خواب را کوتاه و طول مدت خواب را طولانی میکند.
- سنبل الطیب (علف کربه) (Valeriana officinalis)
این گیاه علفی با ریزوم و ساقههای خزنده است و گلهای کوچک صورتی آن در گل آذینهای چتری قرار دارند. سنبل الطیب یکی از قدیمیترین گیاهان دارویی است که در ایران و جهان برای مصارف گوناگون دارویی، غذایی و بهداشتی استفاده میشود. این گیاه به صورت وحشی در جنگلهای کم درخت در کنار جویبارها و گودالها رشد میکند. قسمت مورد استفاده این گیاه، ریشه و ریزوم آن است و معمولاً از ریشه گیاهی که بیش از 3 سال عمر دارد، استفاده میشود. سنبل الطیب پس از خشک شدن به رنگ قهوهای در میآید و طعم آن تلخ ولی خوشبو و معطر است و عطر آن پس از خشک شدن قویتر میشود.
تأثیر دارویی ریشه تازه این گیاه به مراتب بیشتر از نوع خشک آن است. سنبل الطیب باید در حرارت کم خشک شود، زیرا حرارت بالا تمام خاصیت دارویی آن را از بین میبرد. یکی از مهمترین خواص دارویی این گیاه خاصیت آرامبخش بودن آن است. سنبل الطیب با داشتن خاصیت ضد تشنج میتواند در رفع ناراحتیهای عصبی و کاهش صرع مؤثر باشد. این گیاه به طور قابل توجهی دلهره، تشویش و نگرانی را کاهش میدهد و میتواند جایگزین خوبی برای قرصها و داروهای ضد اضطراب باشد.
“`
این گیاه آرامشبخش است و میتواند به تسکین مشکلات عصبی، بیخوابی، سرگیجه و کاهش خستگی ناشی از کار فکری کمک کند. مصرف محصولات این گیاه در دوران بارداری و شیردهی به خوبی بررسی نشده و بنابراین نباید در این دوران مصرف شود.
- بادام (Amygdalus communis.var.dulis)
بادام یکی از دانههای آجیلی معروف است که از نظر تغذیهای و درمانی ارزش بالاتری نسبت به بادام هندی و بادام زمینی دارد. مغز بادام به عنوان یک خوراکی آرامبخش و ضد مشکلات عصبی شناخته میشود و به کاهش استرس کمک میکند. این گیاه دارای ویتامین B2، ویتامین E، روی و منیزیم است که به تولید سروتونین، که عامل تنظیم اعصاب و کاهش استرس است، کمک میکند. عنصر روی نیز میتواند با تأثیرات منفی استرس مقابله کند. ویتامین E جزو آنتیاکسیدانهاست که میتواند رادیکالهای آزادی ایجاد کند که به استرس و بیماریهای قلبی منجر میشود و آنها را از بین میبرد. اما باید در نظر داشت که نباید خیلی زیاد از بادام استفاده کرد، زیرا چربی بالایی دارد و حتی اگر از نوع چربیهای سالم باشد، ممکن است باعث افزایش وزن شود. همچنین، مصرف خوراکی بادام باید محدود به بادام شیرین باشد.
- زعفران (Crocus sativus)
زعفران یکی از ادویههای پرکاربرد در خانههاست و خواص درمانی متعددی دارد. قسمت مورد استفاده از این گیاه، انتهای خامه و کلاله گل است. یکی از ویژگیهای مهم زعفران، کمک به درمان افسردگی است. زعفران میتواند از تجمع پلاکتهای آمیلوئید در بیماران مبتلا به آلزایمر جلوگیری کند، که این موضوع به تقویت حافظه کمک میکند. مصرف زعفران به مقدار روزانه میتواند توانایی یادگیری و حافظه را بهبود بخشد.
زعفران بوی قوی و طعمی تلخ دارد، باعث تحریک اعصاب شده و اثر مسکن و آرامبخشی دارد. اگر میخواهید همیشه شاد باشید، زعفران بخورید. بهتر است زعفران را تا زمان مصرف پودر نکنید یا در صورت پودر کردن، در ظرفی بسته نگهداری کنید. مصرف زیاد زعفران میتواند برای بدن مضر باشد و زنان باردار فقط در مقادیر خیلی کم میتوانند از آن استفاده کنند.
- برگ بو (Laurus nobilis)
برگ بو درختی است به ارتفاع دو تا شش متر که ممکن است تا ده متر هم رشد کند. گلهای آن به صورت خوشهای و رنگ زرد مایل به سبز دارد. این گیاه دارای برگهای سبز تیره و بسیار معطر است و علاوه بر استفاده در غذا، خواص دارویی زیادی نیز دارد. میوه آن گرد یا بیضوی و به رنگ مایل به آبی است و وقتی خشک میشود، ظاهری چیندار پیدا میکند. میوه خشک شدهی برگ بو اثر درمانی بیشتری دارد. از خواص دارویی برگ بو میتوان به درمان دردها و ناراحتیهای عصبی و تسکین سردرد، به ویژه سردردهای میگرنی، اشاره کرد.
- شاهپسند وحشی (Verbena officinalis)
این گیاه علفی ساقهای چهارگوش و برگهای لوزی شکل با گلهایی قیفی شکل و معطر دارد که به رنگهای سفید، گلی یا سوسنی دیده میشود و در دشتها و کنار جادهها رشد میکند. این گیاه در بسیاری از مناطق ایران، به ویژه در استانهای غربی و شمال غربی، میروید و تمام قسمتهای آن، به ویژه برگها و سرشاخههای گلدار، خواص دارویی دارند. این گیاه به عنوان یک آرامبخش، تقویتکننده اعصاب و برطرفکننده بیخوابی و افسردگی شناخته میشود.
- رزماری (اکلیل کوهی) (Rosmariunus officinalis)
رزماری گیاهی همیشه سبز و بوتهای است که برگهای متقابل و بلندی دارد و بسیار معطر است. این گیاه در بسیاری مناطق کشور پرورش داده میشود. اندام دارویی رزماری شامل برگها و سرشاخههای گلدار آن است و به عنوان محرک جریان خون، ضدافسردگی، ضد اسپاسم و نشاطآور شناخته میشود. رزماری همچنین یک تقویتکننده قدرتمند حافظه است و به بهبود عملکرد سیستم عروقی و گردش خون کمک میکند.
- آویشن باغی (Thymus vulgaris)
این گیاه چندساله و معطر است که دارای ساقهای چهارگوش و برگهای کوچک به شکل نیزهای و گلهایی کوچک به رنگهای سفید، صورتی یا ارغوانی است. اندام دارویی اصلی آویشن باغی شامل سرشاخههای گلدار آن است. گیاه آویشن نیز خواص درمانی بسیاری دارد.
این گیاه در بیشتر مناطق کشور یافت میشود و اثرات شادیآور و ضد افسردگی دارد. با این حال، استفاده از آن در دوران بارداری و برای افرادی که فشار خون بالا دارند، ممنوع است.
- بادرنجبویه (Mellissa officinalis)
این گیاه علفی و دائمی، دارای ساقههای راست و برگهای بیضی شکل است. گلهایش ابتدا زرد، سپس سفید و بعد بنفش میشوند. تمام قسمتهای گیاه پوشیده از پرزهای ریز است و بوی تند لیمو از خود ساطع میکند. بادرنجبویه در مناطقی از جمله تهران، گیلان، آذربایجان و کردستان میروید. برگهای این گیاه خاصیت آرامبخش و خوابآور دارند و میتوانند درد معده و سرگیجه را تسکین دهند.
همچنین این گیاه باعث کاهش تعداد ضربان قلب میشود و برای افرادی که در زمان اضطراب دچار ناراحتی معده میشوند، مناسب است. تحقیقات جدید نشان دادهاند که بادرنجبویه میتواند علائم بیماری آلزایمر را کاهش دهد. با این حال، در موارد اختلالات تیروئیدی باید با احتیاط مصرف شود.
- نارنج (citrus aurantium)
این درخت گرمسیری از خانواده مرکبات است و شکوفه و میوههای آن خواص دارویی دارند. شکوفههای نارنج، که به نام بهار نارنج نیز شناخته میشوند، آرامبخش هستند و برای مشکلات گوارشی که منشاء عصبی دارند، بسیار مفید هستند.
- دارچین (Cinnamomum zeylanicum)
دارچین یک درخت همیشه سبز است که بومی کشورهای گرمسیری است و در ایران وجود ندارد. اما هر سال مقادیر زیادی از پوست این درخت به کشور ما وارد میشود. پوست دارچین خواص آرامبخش و شادیبخش دارد و به همین دلیل در گذشته سلمانیها به مشتریان خود چای دارچین میدادند.
- ریحان (Ocimum basilicum)
ریحان یکی از سبزیجات معروف و محبوب است که در بیشتر نقاط کشور پیدا میشود. برگها و سرشاخههای آن آرامبخش هستند، میتوانند سردردهای میگرنی و عصبی را درمان کنند، و به افزایش حافظه و کاهش افسردگی کمک میکنند.
- زوفا (Hyssopus officinalis)
زوفا یک گیاه علفی با ارتفاع 20 تا 60 سانتیمتر است. این گیاه ریشهای ضخیم دارد و ساقههای چوبی از آن بیرون میآید. برگهای آن کوچک و نوک تیز هستند و گلهای آبی رنگی دارد که نقاط قرمز ریزی بر روی گلبرگهایش دیده میشود. بخش مورد استفاده این گیاه سرشاخههای گلدار هستند که خاصیت ضد افسردگی و کاهش خستگی عصبی دارند.
- گل محمدی (Rosa damascene)
این گیاه بسیار معطر است و به خاطر زیباییاش در سرتاسر جهان کاشته میشود. در ایران، گل محمدی برای تهیه گلاب و اسانس استفاده میشود. تحقیقات نشان دادهاند که این گیاه خواص ضد درد و ضد التهابی دارد و تحمل درد را افزایش میدهد. همچنین اثرات ضد افسردگی، خوابآور ملایم و شادیبخش نیز دارد.
- رازک (ککی مور، جنجل) (Humulus lupulus)
رازک یک گیاه علفی و چند ساله است که میتواند به طول 2 تا 10 متر رشد کند. این گیاه غالباً در شمال کشور میروید و گلهای ماده آن ارزش دارویی دارند. رازک خواص آرامبخش، خوابآور ملایم، مسکن سردردهای عصبی و درد مفاصل، ضد التهاب و ضد اضطراب دارد.
استفاده از آن در دوران بارداری و برای افرادی که مبتلا به افسردگی هستند، توصیه نمیشود. این گیاه به دلیل داشتن ترکیبات خاص میتواند باعث خارش پوست و حساسیتهای تنفسی در افراد حساس شود. عوارضی نظیر مشکلات جلدی، تهوع، سرگیجه و برخی مشکلات تنفسی یا قلبی ممکن است در صورت مصرف زیاد رازک بروز کند. این عوارض بیشتر در افرادی که محصول رازک را جمعآوری میکنند، مشاهده میشود. همچنین، به خاطر اثرات ضد اسپاسم رازک بر رحم و اثرات شبه استروژنی آن، بهتر است در کودکان و در دوران بارداری و شیردهی استفاده نشود. طولانیمدت مصرف رازک نیز توصیه نمیشود.
- زنجفیل (Zingiber officinale)
زنجفیل یک گیاه چند ساله است که دارای ساقهای زیرزمینی میباشد.
این گیاه که از مناطق گرمسیری میآید، نوعی غده دارد که زیر زمین رشد میکند و برای بهبود حالت تهوع و دردهای میگرنی مفید است. همچنین این گیاه میتواند حس خوشحالی و انرژی را به فرد ببخشد. اما در زمان بارداری باید با احتیاط و در مقدار کم مصرف شود.
- جین سنگ (جین سینگ چینی، عشقه) (Panax. Spp.)
این گیاه دارای برگهای دایرهای شکلی است که دور ساقه اصلی آن پیچیده شدهاند. در مرکز این گیاه، گلهای سبز مایل به زرد قرار دارند و ریشهاش عمودی و ضخیم است و سپس به ریشههای کوچکتری تقسیم میشود. جین سنگ بیشتر در کشورهای شرق آسیا رشد میکند و نوعی از آن در آمریکا نیز وجود دارد. این گیاه در ایران یافت نمیشود و قسمتی از آن که برای مصارف دارویی استفاده میشود، ریشهاش است. چین و چروکهای روی طوقه گیاه نشاندهنده سن آن است.
این موضوع اهمیت زیادی دارد زیرا عشقه باید حداقل چهار تا پنج سال سن داشته باشد تا آماده برداشت باشد. جین سنگ معمولاً به شکل جین سنگ سفید (خشک و پوست کنده) یا جین سنگ قرمز (ریشه پوستدار که قبل از خشک شدن بخار داده شده) تهیه و به صورت آب، الکل، عصاره مایع یا کپسول و پودر به بازار عرضه میشود. از خواص مهم جین سنگ میتوان به تقویت سیستم عصبی، کمک به بهبود مشکلات عصبی مانند خستگی و ضعف حافظه، تقویت غدد آدرنال و افزایش انرژی اشاره کرد. افرادی که به بیماریهای قلبی، دیابت و فشار خون بالا یا پایین مبتلا هستند، باید در مصرف جین سنگ احتیاط کنند. در صورت داشتن هر نوع بیماری جدی، از مصرف جین سنگ باید پرهیز کرد. اگر باردار هستید، بهتر است از مصرف این گیاه خودداری کنید.
چون ایمنی آن در دوره بارداری هنوز ثابت نشده، جین سنگ میتواند اثرات کافئین یا سایر محرکها را تشدید کند و باعث احساس نگرانی یا عصبانیت شود، و همچنین میتواند ضربان قلب و فشار خون را افزایش دهد. مصرف جین سنگ ممکن است باعث عرق کردن بیشتر، مشکلات خواب یا ضربان نامنظم قلب شود. این گیاه میتواند اثرات داروهای ضد روانپریشی یا داروهای فشار خون و دیابت را تقویت کند. اگر از این داروها استفاده میکنید، هرگز بدون مشورت با پزشک به سراغ جین سنگ نروید. در حال حاضر تقلبهایی درباره این محصولات وجود دارد و گاهی ریشههایی را به عنوان جین سنگ عرضه میکنند که خواص لازم را ندارند و ممکن است برای بدن مضر باشند. بنابراین هنگام خرید این گیاه و محصولات مربوط به آن دقت کنید و از خرید موارد مشکوک و فاقد مشخصات لازم خودداری نمایید.
- نعناع (menthaspp)
انواع مختلفی از این گیاه وجود دارد که M.Piperiata و Mentha viridis از معروفترین و رایجترین گونههای درمانی نعناع به شمار میروند. این گیاه علفی است و معمولاً در باغها و اطراف آن رشد میکند. برگهایش سبز تیره و عریض هستند و معمولاً بدون تار یا به تعداد بسیار کم دارای تار هستند. برای تشخیص این گیاه از نوع M.Piperata، میتوان گفت که برگهای آن دمبرگ ندارند و سنبلههای گل آن دقت و شکلی باریکتر و بلندتر از نوع دیگر دارند. این گیاه در بیشتر مناطق ایران رشد میکند و قسمتهای دارویی نعناع شامل برگها و سرشاخههای گلدار تازه و خشک شده است. نعناع به ویژه در مشکلات گوارشی مؤثر است و همچنین میتواند اثرات شادیبخش و ضد اضطرابی داشته باشد.
- پامچال (primula veris)
این گیاه علفی و چند ساله است که در اوایل بهار گلهای زرد یا نارنجیاش در انتهای شاخه بدون برگ ظاهر میشود. این گیاه در اکثر مناطق ایران یافت میشود و قسمتهای دارویی آن شامل گیاه و ریشه است. ریشه پامچال بیشتر برای درمان مشکلات تنفسی استفاده میشود و در بیماریهای عصبی کاربرد خاصی ندارد. گل پامچال به عنوان آرامبخش، خوابآور، ضد اسپاسم و ضد درد شناخته میشود. در دوران بارداری، باید با احتیاط و در مقادیر محدود از آن استفاده کرد. افرادی که داروهای رقیقکننده خون مصرف میکنند، باید از محصولات پامچال پرهیز نمایند.
- کرفس (Apium graveolens)
این گیاه به ارتفاع 20 تا 60 سانتیمتر میرسد و ساقهای منشعب داشته و در اکثر مناطق ایران رشد میکند. کرفس در تقویت اعصاب نقش مهمی دارد و ویتامین ب6 و اسید پانتوتنیک موجود در آن به همراه منیزیم و کلسیم، اثرات مثبتی در تقویت اعصاب دارد و به آرامش روانی کمک میکند.
گردآوری شده ی مجله اینترنتی رضیم
مرجان امینی