دگزامتازون برای عفونت دندان؛آیا دگزامتازون مسکن است؟ (2 نکته مهم)
“`html
همه چیز در مورد مصرف دگزامتازون و تاثیر آن روی دندان
درد یکی از قسمت‌های طبیعی بسیاری از درمان‌های دندان پزشکی است. دندانپزشکان معمولاً برای تسکین درد به بیماران خود مسکن‌های خوراکی تجویز می‌کنند. اگر درد پس از مصرف قرص مسکن برطرف نشود، پزشک ممکن است آمپول دگزامتازون تجویز کند. اما وقتی که دندانپزشکان به بیماران خود این آمپول را توصیه می‌کنند، برخی از بیماران نگران می‌شوند؛ زیرا دگزامتازون دارویی از گروه کورتیکواستروئیدها است که با وجود اثرات مفیدش، ممکن است عوارضی هم برای بعضی بیماران داشته باشد.
در ادامه به سوالاتی پاسخ می‌دهیم که ممکن است درباره مصرف دگزامتازون پس از
درمان‌های دندان پزشکی در ذهن داشته باشید:با رضیم همراه باشید.
مصرف دگزامتازون و تاثیر آن بر روی دندان
رابطه دندانپزشکان و داروی دگزامتازون پر از سوالات و دیدگاه‌های متفاوت است. وقتی به نظرات همکارانمان درباره تجویز دگزامتازون نگاه می‌کنیم، با نظرات مختلف و حتی متضادی مواجه می‌شویم. عده‌ای از دندانپزشکان (که تعدادشان بیشتر است) برای موارد زیادی دگزامتازون تجویز می‌کنند، اما برخی دیگر اصلا این دارو را برای بیماران خود تجویز نمی‌کنند.
اما واقعاً چه زمانی می‌توانیم دگزامتازون و به‌طور کلی کورتیکواستروئیدها را به بیماران خود تجویز کنیم؟
داروی دگزامتازون در واقع اولین گزینه برای کنترل دردهای دندانی نیست. در حقیقت، داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی (مثل ایبوپروفن) خط اول برای کنترل دردهای دندانی به ویژه دردهایی که منشاء اندودنتیک دارند، محسوب می‌شوند. بهتر است برای کنترل درد، داروها با دوز ابتدایی بالا (Loading Dose) تجویز شوند. یعنی بیمار در بار اول دو برابر دوز معمولی را مصرف کند (مثلاً اگر ایبوپروفن 400 میلی‌گرم تجویز می‌شود، بیمار باید 800 میلی‌گرم را برای بار اول مصرف کند). مرحله دوم در کنترل درد، اضافه کردن استامینوفن و داروهای مخدر است. در مرحله سوم می‌توان از گلوکوکورتیکوئیدها (کورتون‌ها) استفاده کرد، اما نکات زیادی درباره تجویز آنها وجود دارد.
عدم رده‌بندی کورتون‌ها به عنوان اولین گزینه برای کنترل درد به این معنا نیست که دندانپزشکان باید منتظر بمانند تا گزینه‌های اول و دوم جواب ندهند و بیمار در اثر درد رنج ببرد. هدف اصلی درمان دندانپزشکی باید کم کردن حداکثری درد بیماران باشد و از تمام ابزارهای موجود برای این کار باید استفاده کرد. در مواردی وجود دارد که دندانپزشک می‌داند بیمار بعد از درمان یا بین جلسات درمان درد زیادی خواهد داشت. مثلاً اگر بیمار با درد شدید قبلی آمده باشد، یا درمان‌های خاصی مثل اوراینسترومنت یا اورفیلینگ انجام شده باشد. یا اگر شغل بیمار به گونه‌ای است که نمی‌توان ریسک کرد، در این صورت تجویز کورتون‌ها باید در گزینه‌های اول قرار گیرد.
برای مثال، اگر بیمار، خلبان یک هواپیمای مسافربری باشد و قرار است فردای آن روز پرواز داشته باشد، منطقی است که برای کنترل درد از روش‌های قوی‌تری استفاده کنیم. چرا که عوارض ناشی از درد بیشتر از عوارض ناشی از درمان است.
مسئله دیگر در تجویز کورتون‌ها، وجود التهاب و تورم است. کورتون‌ها نسبت به NSAIDها و استامینوفن اثر ضدالتهابی قوی‌تری دارند. در مورد سرکوب سیستم ایمنی توسط کورتون‌ها در دوزهایی که در دندانپزشکی ارائه می‌شود، نگرانی چندانی وجود ندارد. بنابراین، تصور اینکه تجویز یک یا دو بار کورتون برای کنترل درد و التهاب در فردی با سیستم ایمنی سالم موجب گسترش عفونت می‌شود، درست نیست. در واقع، نیاز به تجویز آنتی‌بیوتیک به همراه کورتون‌هایی چون دگزامتازون در دوزهای محدود وجود ندارد.
“`
برای کنترل درد و التهاب، استفاده از داروهای خاص مثل کورتون وجود دارد.
نکته‌ی جالب این است که زمانی که پزشک کورتون‌هایی مانند دگزامتازون را تجویز می‌کند (مثل یک آمپول 8 میلی‌گرم در 4 میلی‌لیتر یا قرص خوراکی آن)، اثر این داروها معمولا در عرض 4 ساعت ظاهر می‌شود. این دارو می‌تواند نیاز بیمار به مصرف داروهای دیگر مانند ایبوپروفن، استامینوفن و حتی آنتی‌بیوتیک‌ها که به اشتباه توسط بیماران برای کاهش درد استفاده می‌شود، کاهش دهد. البته دندانپزشکان باید به یاد داشته باشند که دگزامتازون و سایر کورتون‌ها چگونه کار می‌کنند! اگر بیمار به دلیل مشکلات گوارشی نتواند ایبوپروفن مصرف کند، دگزامتازون هم ممکن است عوارضی مشابه داشته باشد. مصرف کورتون در دوز کم می‌تواند نیاز به مصرف طولانی‌مدت داروهایی مثل ایبوپروفن و استامینوفن را کم کند، اما چون مقدار داروهای ضددردی که در درمان‌های دندانپزشکی تجویز می‌شود، معمولا کم است، در بیشتر موارد نیاز به کورتون نیست!
علاوه بر این، کورتون‌ها (از جمله دگزامتازون) عوارض زیادی دارند که باعث می‌شود در ابتدا برای کنترل درد دندان مورد استفاده قرار نگیرند. این عوارض شامل سرکوب سیستم ایمنی، ایجاد پوکی استخوان، افزایش قند خون، و چاقی مشابه با بیماری کوشینگ می‌شود. بیشتر این عوارض در بیمارانی که به دلیل بیماری‌های خودایمنی یا اختلالات هورمونی به طور طولانی‌مدت کورتون مصرف می‌کنند، مشاهده می‌شود. (در این بیماران، تنظیم دوز کورتون با مشورت پزشک معالج بسیار مهم است.) اما در دندانپزشکی، دوز کورتون‌ها معمولاً کم است و بروز عوارض در افراد سالم نادر است.
چند وقت پیش بیماری داشتم که یکی از دندان‌هایش به درمان ریشه نیاز داشت، اما دندانپزشک فقط برای او دگزامتازون تجویز کرده بود و بیمار مدت طولانی به آن مراجعه کرده بود. نتیجه اینکه بیمار به اضافه وزن غیرطبیعی دچار شده بود (ویژگی‌های ظاهری شبیه به نشانه‌های کوشینگ) و همچنین خونریزی گوارشی پیدا کرده بود. در نهایت، هیچ درمانی برای او انجام نشد و فقط درد دندانش به بهای به خطر افتادن سلامتی و ظاهر او کاهش یافته بود!
مسئله دیگر در تجویز گلوکوکورتیکواستروئیدها، انتخاب نوع دارو و زمان تجویز آن است. دندانپزشکان معمولاً عادت کرده‌اند که دگزامتازون را به صورت تزریقی تجویز کنند، در حالی که کورتیکواستروئیدها می‌توانند به صورت موضعی در داخل دندان (مانند پمادهای تریامسینولون) و بعد از شروع درمان ریشه، تاثیر زیادی بر کاهش درد با عوارض کمتر داشته باشند. همچنین تزریق موضعی این داروها (بعد از بی‌حسی موضعی) نیز می‌تواند بسیار موثر باشد. داروهایی مثل دگزامتازون به صورت خوراکی با دوزهای 0.75 و 1 میلی‌گرم نیز در دسترس هستند و فرم تزریقی متیل‌پردنیزون (با نام تجاری دپومدرول) در کنترل دردهای ناشی از درمان ریشه مؤثر است.
از آنجایی که کورتون‌ها ممکن است حتی بدون انجام درمان بتوانند درد دندان را کاهش دهند، گاهی دندانپزشکان وقتی با بیماران اورژانسی روبرو می‌شوند، به جای شروع درمان، تنها یک تزریق دگزامتازون تجویز می‌کنند. این کار البته برخلاف وظیفه درمان است؛ چرا که تجویز کورتون تنها باید پس از شروع درمان انجام شود، نه قبل از آن. داروهای غیراستروئیدی مثل کتورولاک و پیروکسیکام نیز می‌توانند گزینه‌های مناسبی برای درد باشند.
“`html
و حتی ضدالتهابی کورتون‌ها هستند)
آیا بعد از عصب‌کشی حتماً باید دگزامتازون تزریق کنم؟
خیر، دگزامتازون فقط در موارد خاص و نادر بعد از درمان ریشه (عصب‌کشی) تجویز می‌شود. برای کنترل درد پس از این درمان، معمولاً داروهایی همچون ایبوپروفن و استامینوفن که بدون نسخه در داروخانه‌ها قابل دسترسی هستند، توصیه می‌شوند.
آیا دگزامتازون می‌تواند بدون مراجعه به دندان پزشک مشکل دندانم را حل کند؟
خیر، دگزامتازون به درمان دندان شما کمک نمی‌کند و فقط ممکن است علائم را برای مدت کوتاهی مخفی کند. مصرف آن در درازمدت ممکن است باعث مشکلات دیگری مانند ضعف سیستم ایمنی و گسترش بیماری‌های عفونی شود.
دندان پزشکم دگزامتازون تجویز کرده، آیا ممکن است باعث پوکی استخوان شود؟
در دوزهای معمولی که دندان پزشکان در شرایط خاص از کورتون‌ها استفاده می‌کنند، نگرانی در مورد عوارض آنها مانند پوکی استخوان و گسترش عفونت‌ها بسیار کم است و تقریباً می‌توان گفت نگرانی در این موارد وجود ندارد.
آیا باید حتماً آنتی‌بیوتیک همراه با کورتون بخورم؟
خیر، در افراد سالم نیازی به مصرف آنتی بیوتیک همراه با داروهای کورتونی در درمان‌های دندان پزشکی نیست.
من یک ورزشکار حرفه‌ای هستم و قرار است تست دوپینگ بدهم. دندان پزشکم دگزامتازون تجویز کرده، آیا ممکن است تست دوپینگم مثبت شود؟
بله، دگزامتازون ممکن است قند خون را بالا ببرد و استفاده از آن ممکن است در زمره دوپینگ محسوب شود.
آیا مصرف دگزامتازون در دوران بارداری مجاز است؟
خیر. مصرف هر دارویی در دوران بارداری باید با مشورت پزشک باشد. دگزامتازون در گروه C داروها در دوران بارداری قرار دارد و مصرف آن در حالت عادی توصیه نمی‌شود. در شرایط خاص، تحت نظر پزشک می‌توان آن را تجویز کرد.
آیا دگزامتازون می‌تواند باعث چاقی شود؟
بله، یکی از عوارض طولانی‌مدت مصرف کورتون‌ها افزایش وزن و بروز علائم مشابه با سندرم کوشینگ است. اما این چاقی در صورت استفاده از کورتون‌ها می‌تواند به طور نامتناسب و در نواحی خاصی از بدن رخ دهد. همچنین ممکن است با پوکی استخوان همراه باشد. با این حال، در دوزهای کم مورد استفاده در دندانپزشکی، نگرانی زیادی در این زمینه وجود ندارد.
دندان پزشکم دگزامتازون را برای درد شدید بعد از عصب‌کشی تزریق کرده، آیا این کار درستی است؟
بله، در شرایط خاص، تزریق موضعی کورتون‌ها در نزدیکی ریشه دندان بعد از بی‌حسی در کتاب‌های مرجع ذکر شده و این کار اشتباهی نیست.
آیا می‌توانم دگزامتازون را از داروخانه بخرم و مصرف کنم؟
خیر، دگزامتازون عوارض زیادی دارد و برای درمان درد دندان مناسب نیست. اگرچه می‌تواند علائم درد را محدود کند، اما علت اصلی درد شما را برطرف نمی‌کند. تنها راه حل، مراجعه به دندان پزشک است. مصرف ناگهانی دگزامتوزن ممکن است سیستم ایمنی شما را ضعیف کند و عوارض جانبی متعدد ایجاد کند. به علاوه، درمان دندان شما به تعویق افتاده و اوضاع بدتر می‌شود. همچنین فروش دنبال تزریقی دگزامتازون بدون نسخه ممنوع است!
نکته آخر این که، هر چند کورتون‌ها ممکن است یک حس خوب ایجاد کنند، اما باعث افزایش قند خون شده و برای ورزشکاران در زمره دوپینگ محسوب می‌شوند و ممکن است تست‌های دوپینگ را مثبت کنند!
در درمان‌هایی که جراحی یا درمان‌های پریودنتال انجام می‌شود، مصرف کورتون ممکن است برای کنترل درد کافی نباشد و شامل کاهش تورم، جلوگیری از تحلیل استخوان باشد. بنابراین، در موارد مشابه تجویز آنها می‌تواند صورت گیرد.
“`
کورتون‌ها، به ویژه دگزامتازون، ابزارهای مؤثری برای ما دندانپزشکان هستند تا بتوانیم درمانی بهتر و کم‌عارضه‌تر برای بیماران‌مان ارائه دهیم، به شرط آنکه از این ابزار به درستی و به‌جا استفاده کنیم!
اگر سوالی یا نظری درباره مصرف دگزامتازون و تأثیر آن روی دندان
دارید، لطفاً آن را در قسمت نظرات با ما و سایر کاربران به اشتراک بگذارید.
—————————————————————————————-
مجله اینترنتی رضیم
مرجان امینی
