دیابت شیرین : پیشگیری، عوارض و راه های درمان دیابت ملیتوس (2 نکته مهم)
“`html
دیابت شیرین یا ملیتوس
دیابت یا بیماری قند به گروهی از بیماری‌ها گفته می‌شود که در آن بدن نمی‌تواند قند خون را به درستی تنظیم کند.
دیابت ملیتوس یا دیابت شیرین یک نوع از انواع دیابت است.
این بیماری یکی از شایع‌ترین بیماری‌های زمان ماست و هر ساله هزاران نفر را در سراسر دنیا مبتلا می‌کند.
باید توجه داشت که دیابت یک بیماری غیر واگیر و مزمن به حساب می‌آید.
انواع (طبقه بندی) دیابت یا بیماری قند
طبق طبقه بندی انجمن دیابت آمریکا، انگلیس، استرالیا و اروپا، دیابت به گروه‌های زیر تقسیم می‌شود:
- دیابت نوع یک یا IDDM که به معنای دیابت شیرین وابسته به انسولین است.
- دیابت نوع دو یا NIDDM که به معنای دیابت شیرین غیر وابسته به انسولین است.
- دیابت پنهان یا واسطه‌ای.
- دیابت حاملگی.
- دیابت ناشی از دیگر بیماری‌ها و شرایط خاص.
- دیابت نامتعادل یا شکننده.
1. دیابت نوع یک (1) یا دیابت وابسته به انسولین
دیابت نوع یک به دلیل تخریب و از بین رفتن سلول‌های بتا در جزایر لانگرهانس (Langerhans) در لوزالمعده به وجود می‌آید که این موضوع به عدم تولید انسولین منجر می‌شود.
علت دقیق تخریب جزایر لانگرهانس مشخص نیست، اما در برخی موارد، ممکن است یک ویروس در این قضیه نقش داشته باشد، و همچنین امکان دارد که سیستم ایمنی بدن نیز دخالت کند.
تقریباً همیشه در زمانی که دیابت شروع می‌شود، می‌توان آنتی‌بادی‌هایی علیه سلول‌های جزایر لانگرهانس را شناسایی کرد و استفاده از داروی سیکلوسپورین (Cyclosporine) به حفظ عملکرد این سلول‌ها کمک می‌کند. با این حال، درمان به این شیوه خطرناک است و معمولاً برای استفاده روزمره مناسب نیست.
افرادی که دچار دیابت وابسته به انسولین هستند، بیشتر در معرض بیماری‌هایی مانند آدیسون (Addison’s)، بیماری‌های تیروئید (Thyroid) و آنمی پرنیسیوز (Pernicious anemia) قرار دارند، و این شرایط معمولاً در کسانی که آنتی‌بادی‌هایی علیه جزایر لانگرهانس دارند، دیده می‌شود.
این نوع دیابت به صورت مستقیم به ارث نمی‌رسد، اما احتمال دارد که برخی از افراد استعداد به ابتلا به دیابت را از والدین خود بگیرند. در مواردی، نسبت میان افراد دوقلو نیز نشان می‌دهد که تنها 50% آنها به یک میزان دچار دیابت هستند.
2. دیابت نوع دو (2) یا دیابت شیرین غیر وابسته به انسولین
حدود 90 تا 95% افراد دیابتی به دیابت نوع دو مبتلا هستند.
در این نوع دیابت، نیاز به تزریق انسولین کمتر است و بیمار می‌تواند با روش‌های دیگر قند خون خود را کنترل کند.
دیابت نوع 2 به دو دسته تقسیم می‌شود:
- دیابت ناشی از چاقی
- دیابت غیر چاقی
در بیماران دیابتی که انسولین تولید می‌کنند، ممکن است مقدار انسولین در خون کم یا زیاد باشد و حتی ممکن است به حد نرمال باشد، اما علت این تغییرات هنوز به درستی شناخته نشده است.
زنان که نوزادان چاق به دنیا می‌آورند یا در خانواده‌های خود افراد چاق دارند، به احتمال زیاد در آینده به این نوع دیابت مبتلا می‌شوند. در بسیاری از موارد، ژنتیک نقش مهمی در ابتلا به این نوع دیابت دارد و در برخی خانواده‌ها، این بیماری به صورت ارثی وجود دارد.
اکثر افراد دیابتی که به دیابت نوع دو مبتلا هستند، از چاقی رنج می‌برند.
“`
بیماران دیابتی که از کلروپروپامید الکل (Choloropropamid alchol) استفاده می‌کنند، ممکن است در اثر این دارو دچار برافروختگی شوند.
دوقلوهای یکسان معمولاً در اکثر موارد برای نوع 2 دیابت، که به دیابت غیر وابسته به انسولین هم معروف است، مشابه هستند و هر دو ممکن است به این بیماری مبتلا شوند.
3. دیابت پنهانی یا واسطه ای
این نوع دیابت به حالتی گفته می‌شود که در آن میزان قند خون در حالت ناشتا بیشتر از حد طبیعی است.
در این گروه افراد، میزان قند خون بین سطح افراد سالم و دیابتی قرار دارد که به این وضعیت دیابت پنهان می‌گویند.
4. دیابت بارداری
دیابت بارداری ویژه زنانی است که در دوران بارداری به سر می‌برند و پس از زایمان و در زمانی که حامله نیستند، نوع دیابت آنها مشخص می‌شود.
حالت بارداری به خودی خود می‌تواند باعث بروز دیابت شود. این بدان معنی است که در تست تحمل گلوکز (oral glucose tolerance test یا OGTT) اختلالی وجود دارد، اما قند خون ناشتا در حد طبیعی است.
در این افراد، مهم‌ترین نکته جلوگیری از بزرگ شدن جنین است و احتمال ابتلا به دیابت نوع 2 در آینده تقریبا 60% است.
تغذیه این افراد باید شامل حدود 50% قند، 30% چربی و 20% پروتئین باشد.
در بسیاری از کشورها، بیماران دیابتی را از هفته 34 بارداری تا زمان زایمان در بیمارستان بستری می‌کنند.
قبل از این، بیمار قند خون خود را به طور مکرر کنترل می‌کند و در صورت نیاز از پمپ انسولین استفاده می‌کند. سونوگرافی نیز در هفته 16 تا 18 بارداری برای بررسی هر گونه مشکل در جنین انجام می‌شود.
5. دیابت ناشی از بیماری‌ها و شرایط خاص
این نوع دیابت شامل زیرگروه‌های مختلفی است، مثل دیابت ناشی از داروها و مواد شیمیایی، و همچنین دیابت ثانویه که به علت بیماری‌های پانکراس و غدد دیگر ایجاد می‌شود.
6. دیابت نامتعادل یا شکننده
این نوع دیابت کاملاً با بقیه انواع متفاوت است.
این بیماری بیشتر در سنین جوانی ظاهر می‌شود اما نباید آن را با دیابت جوانان (نوع یک) اشتباه گرفت.
افراد مبتلا به دیابت نامتعادل، قند خونشان بسیار ناپایدار است و به صورت غیرقابل پیش‌بینی بالا و پایین می‌شود.
در دیابت نامتعادل متابولیسم مواد قندی به شدت ناپایدار است.
انواع دیابت ملیتوس یا دیابت شیرین
دیابت ملیتوس یا شیرین شامل چند نوع دیابت می‌شود که بر اساس دلایل ایجاد و درمان، به سه دسته تقسیم می‌شود:
- دیابت نوع 1 یا وابسته به انسولین که معمولاً در سنین زیر 20 سال بروز می‌کند.
- دیابت نوع 2 یا غیر وابسته به انسولین که عمدتاً در افراد بالای 30 سال ایجاد می‌شود.
- دیابت بارداری که به دنبال تغییرات در دوران بارداری در برخی از زنان باردار مشاهده می‌شود.
در حال حاضر، دیابت نوع 2 شایع‌ترین نوع دیابت و همچنین یکی از شایع‌ترین بیماری‌های مرتبط با غدد درون‌ریز است.
علل ایجاد دیابت
دلایل ایجاد دیابت بسته به نوع آن متفاوت است.
- مقاومت به انسولین، یعنی کاهش حساسیت سلول‌ها به انسولین که باعث می‌شود قند خون به درستی وارد سلول‌ها نشود، از مهم‌ترین دلایل این مشکل است. چاقی، به ویژه چاقی شکمی، نقش زیادی در این مورد دارد.
- دیابت نوع یک ناشی از تخریب بخشی از غده پانکراس است که انسولین ترشح می‌کند.
- دیابت نوع دو به خاطر کاهش حساسیت سلول‌های بدن به قند خون یا گلوکز به وجود می‌آید.
- دیابت بارداری به دلیل تغییرات زایمان ایجاد می‌شود و معمولاً بعد از زایمان از بین می‌رود.
کاهش“`html
حساسیت سلول‌ها به انسولین به چه معناست و چگونه ایجاد می‌شود ؟
این وضعیت که به آن مقاومت به انسولین نیز گفته می‌شود، بیشتر در دیابت نوع دو دیده می‌شود.
گلوکز یا قند خون که منبع اصلی انرژی سلول‌های بدن است، از کبد به داخل خون آزاد می‌شود.
برای اینکه گلوکز به سلول‌ها برود و در آنجا استفاده شود، نیاز به انسولین دارد.
اما در بیماران دیابت نوع دو، با اینکه انسولین به مقدار لازم در خون وجود دارد، اما سلول‌ها نمی‌توانند گلوکز را از خون بگیرند و به این ترتیب قند خون بیشتر می‌شود.
نباید فراموش کرد که ژن‌ها و سابقه خانوادگی نیز در بروز این بیماری تأثیر زیادی دارند.
عوارض دیابت ملیتوس چیست ؟
این بیماری عوارض گوناگونی به همراه دارد که از مهم‌ترین آنها می‌توان به مشکلات کلیوی، مشکلات بینایی، آسیب به اعصاب و در نتیجه بی‌حسی در اعضای بدن و زخم‌های دیابتی و نقص عضو اشاره کرد.
عوارض بیماری دیابت شامل بیماری‌های قلبی و عروقی، مشکلات گوارشی و اختلال در چربی‌های خون نیز می‌شود.
درمان دیابت ملیتوس یا شیرین
هنوز هیچ درمان قطعی برای دیابت پیدا نشده است، حتی روش‌های جدید مانند پیوند سلول‌های بتا به بیماران دیابت نوع یک به دلیل نیاز به مصرف دائمی داروهای مخصوص و عوارض آنها برای اکثر افراد مناسب نیست.
به همین دلیل بیماران مبتلا به دیابت باید با مصرف دارو و سایر تمهیدات، این بیماری را کنترل کنند.
مثل هر بیماری دیگری، داروها در درمان و کنترل دیابت اهمیت زیادی دارند. انواع داروهای مختلف برای بیماران دیابتی وجود دارد که پزشک به تناسب وضعیت بیمار تجویز می‌کند.
بیشتر بیماران دیابت نوع دو با مصرف داروهای خوراکی و رعایت رژیم غذایی که توسط متخصص تغذیه تعیین شده، می‌توانند قند خون و بیماری خود را کنترل کنند.
اما برخی از این بیماران و همه بیماران دیابت نوع یک به تزریق انسولین در طول روز نیاز دارند.
پیشگیری از دیابت ملیتوس یا شیرین
با اینکه درمان قطعی برای دیابت وجود ندارد، اما رعایت پنج اصل مهم می‌تواند به افراد دیابتی کمک کند تا یک زندگی سالم مانند افراد غیر دیابتی داشته باشند و از بروز عوارض دیابت جلوگیری کنند.
این پنج اصل شامل: آموزش، کنترل روزانه قند خون، تغذیه مناسب، فعالیت بدنی منظم و مصرف منظم داروها (قرص یا انسولین) است. اگر هر یک از این اصول ضعیف باشد، کنترل دیابت دچار مشکل می‌شود.
اصلاح سبک زندگی، مهم‌ترین روش در پیشگیری و درمان همه بیماری‌های مزمن از جمله دیابت است.
سبک زندگی شامل تغذیه سالم، فعالیت بدنی، سلامت روان و خودداری از مصرف دخانیات است.
همچنین کنترل وزن و جلوگیری از چاقی نیز از جمله مسائل مهم است که باید در نظر گرفت.
اگر در خانواده شما سابقه دیابت وجود دارد، حتماً باید به طور منظم با پزشک صحبت کنید و درباره پیشگیری از این بیماری سبک زندگی خود را تغییر دهید.
دیابت در کودکان
دکتر مسعود نواصرزاده، متخصص غدد و گوارش می‌گوید: اگرچه دیابت نوع ۲ معمولاً در سنین میانسالی به چشم می‌خورد، اما اخیراً این نوع دیابت در کودکان نیز در حال افزایش است.
او اشاره می‌کند که خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ از سن ۴۵ سالگی افزایش می‌یابد و این به دلیل کاهش توده عضلانی، کم تحرکی و افزایش وزن است.
به گفته نواصرزاده، خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ در کودکان به دلیل شیوع چاقی، کم تحرکی و عادات غذایی نادرست بالا می‌رود.
او همچنین تأکید می‌کند که احتمال ابتلای افراد با سابقه دیابت در والدین و خواهر و برادرها بیشتر است.
“““html
بیشتر افرادی که به دیابت مبتلا می‌شوند، سابقه خانوادگی این بیماری را ندارند. این احتمال وجود دارد که دلیل افزایش این خطر، انتقال برخی از ژن‌های مرتبط با بیماری باشد.
آمار بیماران مبتلا به انواع دیابت
در هر 10 ثانیه، یک نفر به خاطر دیابت جان خود را از دست می‌دهد و دو نفر دیگر به این بیماری مبتلا می‌شوند.
هر سال، 7 میلیون نفر به تعداد افرادی که به دیابت مبتلا هستند، افزوده می‌شود و 80 درصد این بیماران تا سال 2025 در قاره آسیا خواهند بود و بیشتر آنها در کشورهای با وضعیت اقتصادی متوسط یا ضعیف زندگی می‌کنند.
همچنین، 23 آبان که معادل با 14 نوامبر است، به عنوان روز جهانی دیابت شناخته می‌شود. مجمع عمومی سازمان ملل، دیابت را یک بیماری مزمن و ناتوان‌کننده می‌داند که هزینه‌های زیادی برای خانواده‌ها، دولت‌ها و جهان به همراه دارد.
بیشتر بخوانید:
سایت رضیم
“`
