دیالیز چیست ؟ روش های انجام تراکافت چگونه است ؟ (2 نکته مهم)
“`html
دیالیز یا تراکافت
دیالیز (dialysis) یا تراکافت : هر فرد به طور طبیعی دو کلیه دارد که در دو سمت بدن و در محل اتصال دنده‌ها به ستون فقرات قرار دارند. وظیفه اصلی کلیه‌ها، تصفیه خون و بیرون راندن مواد زاید و سمی از بدن به شکل ادرار است.
علاوه بر تصفیه خونی که وظیفه اصلی کلیه‌هاست، این اعضای حیاتی در تولید گلبول‌های قرمز و تنظیم الکترولیت‌هایی مانند کلسیم و پتاسیم نیز نقش دارند.
مواد زاید که از خون تصفیه می‌شوند، به صورت ادرار از حالب‌ها به مثانه منتقل می‌شوند و سپس از بدن خارج می‌شوند.
کلیه‌ها در هر ۲۴ ساعت تقریباً ۲۰۰ لیتر خون را تصفیه کرده و حدود ۲ الی ۳ لیتر از آن را به شکل ادرار دفع می‌کنند و مابقی خون را که شامل مواد مورد نیاز بدن است، به بدن بازمی‌گردانند.
اگر به هر دلیلی کلیه‌ها کارکرد خود را از دست بدهندو نتوانند خون را تصفیه کنند، سموم در بدن جمع می‌شوند و علائم نارسایی کلیه نمایان می‌شود. این علائم شامل ضعف، خستگی، بی‌اشتهایی، بوی ناخوشایند دهان و رنگ پریدگی است. در این مرحله اگر دیالیز مصنوعی یا پیوند کلیه انجام نشود، ممکن است به مرگ زودرس منجر شود.
علت از کار افتادن کلیه‌ها
دو دلیل رایج برای از کار افتادن کلیه‌ها عبارتند از:
- دیابت کنترل نشده
- فشار خون بالا
- بیماری‌های التهابی مانند گلومرونفریت که در آن سلول‌های تصفیه‌کننده خون دچار التهاب می‌شوند.
به همین دلیل، افرادی که دیابت یا فشار خون دارند باید برای جلوگیری از نارسایی کلیه، به درمان منظم و به موقع بپردازند.
سومین دلیل نارسایی کلیه‌ها، بیماری‌های التهابی است که علت آنها هنوز مشخص نیست.
بیماری‌های ارثی، مانند بیماری کیستیک کلیه، سنگ‌های بزرگ کلیه یا استفاده از مواد مخدر مانند هروئین نیز می‌توانند باعث نارسایی کلیه شوند.
در مراحل اولیه کمکاری کلیه، ممکن است هیچ علامتی وجود نداشته باشد. اما زمانی که عملکرد کلیه تقریباً ۹۰ درصد کاهش می‌یابد، علائمی مانند فشار خون بالا، دفع پروتئین، تکرر ادرار، بالا رفتن سطح اوره و کراتینین خون، تورم در پلک‌ها و دست و پا، ضعف عمومی، بی‌حالی، بی‌اشتهایی و بوی بد دهان ظاهر می‌شود.
در صورت ابتلا به نارسایی کلیه چه کار باید کرد؟
بسیاری از بیماران به دلیل نارسایی کلیه از اسم دیالیز می‌ترسند.
درحالی‌که دیالیز برای این بیماران مانند یک فرشته نجات است و در صورت عدم انجام دیالیز احتمال مرگ زودرس وجود دارد.
بنابراین از انجام دیالیز نترسید و هر چه سریع‌تر برای شروع این درمان نجات‌دهنده به مراکز بیمارستانی مراجعه کنید.
اولین اقدام برای انجام دیالیز
اولین قدم شما ایجاد فیستول شریانی یا وریدی در دست‌ها به منظور انجام دیالیز است که این کار توسط پزشکان متخصص جراحی عروق انجام می‌شود و شما برای دیالیز آماده خواهید شد.
چگونگی انجام دیالیز
دیالیز به دو روش انجام می‌شود:
1. همودیالیز
در این روش، تصفیه خون از طریق فیستول دست و با کمک دستگاه انجام می‌شود. خون شما از طریق فیستول به دستگاه منتقل می‌شود و پس از اینکه مواد زاید آن جذب شد، دوباره به بدن شما برگردانده می‌شود.
این روش بهترین و مؤثرترین نوع دیالیز است.
2. روش دیالیز صفاقی
دیالیز صفاقی یکی از شیوه‌های درمان جایگزینی کلیه است که در حدود دو دهه گذشته بسیار رایج شده است. دلیل این امر، سهولت و مناسب بودن این روش و هزینه پایین آن است.
در…
“`
دیالیز صفاقی یک فرایند است که در آن آب و مواد محلول از بین یک غشای خاص به نام غشای صفاق انتقال می‌یابد. این غشاء دو فضای مایع را از هم جدا می‌کند.
این دو فضای مایع چیستند:
1. خون موجود در رگ‌های کوچک صفاقی که در بیماری کلیه، مقدار بیشتری از مواد مضر مانند اوره و کراتینین دارد.
2. محلول دیالیز که در حفره صفاقی قرار دارد و معمولاً شامل سدیم، کلر و لاکتات است که با غلظت بالای گلوکز ترکیب شده و غلیظ شده است.
غشای صفاق مانند یک صافی عمل می‌کند و به همین دلیل، آناتومی و فیزیولوژی پیچیده‌ای دارد.
نحوه انتقال مواد در دیالیز:
موادی مانند اوره و پتاسیم به دلیل تفاوت غلظت، از رگ‌های خون به محلول دیالیز منتقل می‌شوند. در حالی که گلوکز و لاکتات به مقدار کمتری از محلول دیالیز به خون برمی‌گردند.
تعداد جلسات دیالیز
تعداد جلسات دیالیز بستگی به میزان آسیب کلیه‌ها دارد و می‌تواند از یک بار در هفته تا سه بار در هفته متغیر باشد.
عوارض دیالیز
عوارضی مانند افت فشار خون، عفونت و حساسیت به محلول دیالیز ممکن است پیش بیاید.
آیا تنها راه برای بیماران دیالیزی، ادامه دیالیز است؟
خوشبختانه، امروزه پیوند کلیه یکی از راه‌های موثر برای رهایی از دیالیز است.
در این روش، یک کلیه از یک اهداکننده به فردی که دچار نارسایی کلیه است، پیوند می‌شود.
اهداکننده می‌تواند یکی از خویشاوندان یا فرد دیگری باشد که با دریافت‌کننده تطابق دارد یا حتی از فردی که دچار مرگ مغزی و رضایت داده استفاده شود.
مشکلات خاص در بیماران دیالیزی
1. افسردگی در زمان دیالیز
افسردگی یکی از مشکلات رایج در بیماران دیالیزی است که می‌تواند ناشی از ترس‌ها یا احساس فقدان باشد.
این حالت معمولاً شامل حالت افسردگی دائمی و نگاهی منفی به خود است و اگر درمان نشود، ممکن است منجر به خودکشی یا قطع دیالیز شود.
2. سوء تغذیه در بیمار دیالیزی
سوء تغذیه ممکن است در بیماران دیالیزی به وفور مشاهده شود و تقریباً یک سوم از آنان به این مشکل دچار هستند.
این وضعیت ممکن است ناشی از کمبود غذا یا از دست دادن پروتئین باشد.
عوارض سوء تغذیه بسیار زیاد است و می‌تواند شامل افزایش خطر مرگ و نیاز به بستری شدن در بیمارستان باشد.
3. افزایش فشار خون در بیماران دیالیزی
افزایش فشار خون به عنوان یکی از عوامل اصلی بستری و مرگ و میر در بیماران دیالیزی محسوب می‌شود.
خطر بیماری‌های قلبی و عروقی در این بیماران به دنبال افزایش فشار خون بیشتر می‌شود.
توصیه‌های برای بیماران دیالیزی
توجه به تغذیه برای بیماران دیالیزی بسیار مهم است. این افراد باید در مصرف نمک و مایعات دقت کنند.
بهتر است مصرف غذاهای حاوی پتاسیم مانند میوه‌ها و آجیل محدود شود.
استفاده از مکمل‌های ویتامینی و آهن باید تحت نظر پزشک انجام شود.
ترک سیگار برای تمام افراد مهم است، اما برای بیماران دیالیزی به دلیل احتمال بیشتر ابتلا به بیماری‌های قلبی، ضروری‌تر است.
این بیماران بیشتر در معرض سوءتغذیه هستند و این وضعیت می‌تواند به کاهش طول عمر آنها منجر شود.
کالری‌های دریافتی آنها باید کافی باشد، و مشاوره با متخصص تغذیه می‌تواند کمک‌کننده باشد.
بیشتر بخوانید :
