دیسفاژی و انواع بیماری های مری( اختلال در بلع ) (2 نکته مهم)
درمان اختلال در بلع غذا یا دیسفاژی
دیسفاژی (اختلال در بلع) دلایل مختلفی دارد. اگر شما هم با مشکل بلع غذا مواجه هستید، بهتر است هر چه زودتر به پزشک مراجعه کنید. زیرا برخی شرایط جدی مانند سرطان مری می‌توانند باعث این مشکل شوند. به طور کلی، هر چه سریع‌تر علائم شناسایی شوند، احتمال بهبود فرد بیشتر خواهد بود. در این مقاله به بررسی علل اصلی اختلال در بلع و روش‌هایی برای درمان دیسفاژی پرداخته خواهد شد.
بیماران مبتلا به دیسفاژی با چه علایمی مراجعه می‌کنند؟
- ناتوانی در بلعیدن غذا
- سرفه کردن هنگام خوردن یا نوشیدنی، یا بلافاصله پس از آن
- ضعف صدا در حین خوردن یا کمی بعد از آن
- عفونت‌های تنفسی به علت ورود غذا به راه‌های تنفسی
- کاهش وزن و نشانه‌های سوء تغذیه
آیا دیسفاژی بیمار از نوع اوروفارنژیال یا دهانی حلقی است؟ در این حالت، بیمار در شروع بلع مشکل دارد و در حین خوردن، مایعات به بینی، نای و ریه‌ها برمی‌گردد و باعث سرفه می‌شود. صدای بیمار معمولاً تو دماغی می‌شود.
چه عواملی موجب دیسفاژی دهانی حلقی می‌شود؟
بیماری‌های مغز و اعصاب
مانند سکته مغزی، تومور، ضربه و عفونت‌های مغزی، بیماری پارکینسون و MS (اسکلروز چندگانه)، میاستنی گراویس.
میوپاتی‌ها
مانند پرکاری تیروئید و میوپاتی‌های التهابی مانند درماتومیوزیت و پلی‌میوزیت که عضلات بالایی مری را تحت تأثیر قرار می‌دهند.
اختلال ساختار در ناحیه حلق
مانند دیورتیکولوم زنکر (دیورتیکولوم در قسمت بالایی مری) و اختلالات مادرزادی مانند شکاف کام.
آیا دیسفاژی بیمار از نوع مروی است؟
در این حالت، اختلال بلع به علت مشکلات موجود در مری یا دریچه تحتانی مری اتفاق می‌افتد و به دو دسته تقسیم می‌شود:
1- دیسفاژی مکانیکال
2- دیسفاژی حرکتی (عصبی)
دیسفاژی مکانیکی مری چیست؟
در این حالت، به دلیل تنگی در مری، بیمار ابتدا در بلع مواد جامد دچار مشکل می‌شود و اگر تنگی ادامه پیدا کند (مانند تومور مری)، به تدریج در بلع مایعات نیز مشکل پیدا خواهد کرد. دیسفاژی مکانیکی ممکن است ثابت باشد (مانند تنگی خوش‌خیم مری) یا پیشرو (مانند سرطان مری) یا متناوب (مانند حلقه تحتانی مری).
علل مهم دیسفاژی مکانیکی چیست؟
تومورهای مری، تنگی مری، دیورتیکول، ازوفاژیت ائوزینوفیلی، حلقه مری، پرده مری و رادیوتراپی.
دیسفاژی حرکتی مری (عصبی عضلانی) چیست؟
در این حالت، مشکل بلع هم در مایعات و هم در جامدات دیده می‌شود و معمولاً به طور مزمن وجود دارد. در این نوع دیسفاژی، بیمار برای تسکین مشکل، معمولاً از روش‌هایی مانند مانور والسالوا یا بلع مکرر استفاده می‌کند.
————————————————————————————————-
علائم و نشانه‌های مرتبط با اختلالات بلع عبارتند از:
- احساس درد هنگام قورت دادن غذا (ادینوفاژی)
- ناتوانی در بلع
- احساس گیر کردن غذا در گلو یا قفسه سینه
- ترشح آب از دهان
- صوت خس‌خس
- برگشت غذا به دهان
- سوزش معده مکرر
- بازگشت اسید معده یا غذا به گلو
- کاهش وزن غیرمنتظره
- سرفه یا حالت تهوع هنگام بلع
- کوچک‌تر کردن لقمه‌های غذا یا پرهیز از برخی غذاها به دلیل اختلالات بلع
علت بیماری های مری
بلع یک عمل پیچیده است و برخی بیماری‌ها می‌توانند در این فرآیند اختلال ایجاد کنند. گاهی اوقات نمی‌توان علت مشکلات هنگام بلع را مشخص کرد. با این حال، مشکلات بلع به طور کلی به یکی از دسته‌های زیر تقسیم می‌شوند:
دیسفاژی مری
دیسفاژی مری یعنی احساس گیر کردن غذا در انتهای گلو یا در قفسه سینه هنگام بلع غذا. دلایل این مشکل می‌توانند شامل موارد زیر باشند:
آشالاژی
در این وضعیت، عضله پایین مری (اسفینکتر) به درستی نمی‌تواند منقبض شود تا غذا را به معده بفرستد و ممکن است غذا برگردد به سمت گلو.
ضعف عضلات مری
شاید عضلات دیواره مری ضعیف شده باشند، و این مشکل به تدریج پیشرفت می‌کند.
اسپاسم منتشر
این وضعیت باعث می‌شود که عضلات مری به طور ناگهانی و غیرمنظم منقبض شوند بعد از بلع غذا. اسپاسم منتشر عمدتاً عضلات غیرارادی را در دیواره‌های پایین مری تحت تأثیر قرار می‌دهد.
تنگی مری
تنگی مری می‌تواند به گیر کردن قطعات کوچک غذا منجر شود. تومورها یا بافت زخم که گاهی ناشی از ریفلاکس معده هستند می‌توانند باعث تنگی مری شوند.
تومورهای مری
زمانی که مشکلات بلع به خاطر وجود تومورهای مری ایجاد می‌شوند، این مشکل به تدریج شدیدتر می‌شود.
اشیای خارجی
گاهی اوقات ممکن است غذا یا شی دیگری در گلو یا مری گیر کند. برای مثال، افرادی که دندان مصنوعی دارند ممکن است بیشتر تجربه کنند که غذا در گلو یا مری آنها گیر می‌کند.
حلقه مری
تنگ شدن حلقه‌های مری می‌تواند باعث مشکلات موقتی در بلع غذاهای جامد شود.
بیماری رفلاکس معده
بازگشت اسید معده به مری می‌تواند به بافت‌های مری آسیب برساند و باعث اسپاسم یا ایجاد زخم و تنگی در قسمت پایین مری شود.
اوزفاژیت ائوزینوفیلیک
این بیماری که معمولاً به یک آلرژی غذایی مرتبط است، ناشی از تجمع بیش از حد سلول‌های ائوزینوفیل در مری می‌باشد.
بیماری اسکلرودرمی
در این بیماری، بافتی شبیه بافت زخم ایجاد می‌شود که باعث سفت شدن و سخت شدن بافت‌ها می‌شود و عضله‌ای که مری را کنترل می‌کند را ضعیف می‌کند و در نتیجه اسید به مری بازمی‌گردد و باعث سوزش معده می‌شود.
پرتودرمانی
این نوع درمان سرطان می‌تواند باعث التهاب و زخم در مری شود.
دیسفاژی اوروفارنکسی
بیماری‌های مشخصی می‌توانند سبب ضعیف شدن عضلات گلو شوند و این باعث می‌شود که در هنگام بلع، غذا به سختی از دهان به گلو و مری منتقل شود. ممکن است در حین بلعیدن سرفه کنید یا احساس خفگی کنید یا حس کنید که غذا یا نوشیدنی به بینی یا نای شما رفته است. این مسئله می‌تواند منجر به ذات الریه شود.
علل دیسفاژی اوروفارنکس ممکن است یکی از موارد زیر باشد:
اختلالات عصبی
برخی اختلالات مانند آسیب‌های ناشی از سکته، فلج چندگانه و پارکینسون ممکن است به مشکلات بلع منجر شوند.
آسیب عصبی
آسیب به اعصاب ممکن است به طور ناگهانی اتفاق بیفتد، مثلاً به دلیل سرطان یا آسیب به نخاع یا مغز که می‌تواند باعث مشکلات بلع شود.
دیورتیکول حلقی
این یک کیسه کوچک است که ممکن است ذرات غذا را در گلوی شما جمع کند و غالباً در بالای مری تشکیل می‌شود و منجر به مشکلاتی در بلع، صدای خرخر، بوی بد تنفس، و پاکسازی مکرر گلو یا سرفه می‌شود.
سرطان
برخی سرطان‌ها و روش‌های درمان آنها مانند پرتودرمانی نیز می‌توانند منجر به مشکلات بلع شوند.
منجر به اختلال بلع می‌شوند.
————————————————————————————————-
تشخیص
پزشک معمولاً یک معاینه بدنی انجام می‌دهد و تعدادی آزمایش برای فهمیدن دلیل مشکل بلع غذا ترتیب می‌دهد. این آزمایش‌ها به شکل زیر هستند:
گرفتن تصویر اشعه ایکس با یک ماده کنتراست (باریوم)
شما مقداری مایع باریوم می‌نوشید که به مری شما رنگ می‌دهد و باعث می‌شود تا در تصاویر اشعه ایکس واضح‌تر نمایش داده شود. بعد از آن، پزشک تغییرات شکل مری را بررسی کرده و فعالیت عضلات شما را می‌سنجد.
ارزیابی پویای بلع
شما غذاهایی که حاوی باریوم هستند را در غلظت‌های مختلف می‌بلعید. این آزمایش تصویری از این غذاها را در حین حرکت از دهان به فک نشان می‌دهد.
آندوسکوپی
یک ابزار باریک و انعطاف‌پذیر که به چراغ مجهز است، از گلوی شما عبور داده می‌شود تا پزشک بتواند مری را ببیند.
آزمایش عضله مری (مانومتری)
در این آزمایش، یک لوله کوچک را وارد مری شما می‌کنند که به یک فشارسنج متصل است و انقباضات عضلات مری شما را در حین بلع اندازه‌گیری می‌کند.
آزمایشات تصویربرداری
این آزمایشات شامل سی تی اسکن و موارد مشابه است.
————————————————————————————————-
درمان دیسفاژی بالا (اوروفارنکس)
بیشتر مشکلات بلع قابل درمان هستند، اما نوع درمان به نوع دیسفاژی شما بستگی دارد. این درمان به اینکه آیا مشکل بلع شما در دهان یا گلو (اوروفارنکس، دیسفاژی بالا) است یا در مری (دیسفاژی پایین یا مری) متفاوت خواهد بود.
دیسفاژی بالا به اختلالات بلع ناشی از مشکلات دهان یا گلو اشاره دارد. روش‌های درمانی خاص این نوع دیسفاژی شامل موارد زیر هستند:
بلع درمانی
اگر شما دیسفاژی بالا دارید، پزشک شما را به یک متخصص گفتار و زبان برای درمان بلع ارجاع می‌دهد.
تغییر در رژیم غذایی
شما برای مشاوره در تغییر رژیم غذایی که به شما کمک کند تا یک رژیم متعادل داشته باشید، به یک متخصص تغذیه ارجاع خواهید شد.
لوله‌های تغذیه خاص
در موارد جدی دیسفاژی، می‌توان از لوله‌های تغذیه برای تغذیه بیمار استفاده کرد تا از سوء تغذیه و کم آبی جلوگیری شود. این لوله‌ها همچنین مصرف داروهای لازم بیمار برای درمان بیماری‌های دیگر را آسان می‌کنند.
دیسفاژی پایین (مری)
دیسفاژی پایین، اختلالاتی در بلع ناشی از مشکلات مری است.
دارو
بسته به علت دیسفاژی پایین، می‌توان با دارو درمان کرد.
بوتاکس
به عنوان یک روش درمانی، برای مشکلات خاص می‌توان از بوتاکس استفاده کرد.
جراحی
بسیاری از مشکلات دیسفاژی معمولاً با عمل جراحی قابل درمان هستند.
دیلاتاسیون آندوسکوپیک
این روش درمانی در طول معاینه داخلی مری با استفاده از آندوسکوپی انجام می‌شود. لوله آندوسکوپ از گلوی شما به سمت مری پایین داده می‌شود و تصاویر داخل بدن به یک صفحه تلویزیونی منتقل می‌شوند. سپس یک بالون یا میل جراحی کوچک از قسمت‌های تنگ مری عبور داده می‌شود که باعث گشاد شدن آن می‌شود. اگر بالون مورد استفاده قرار گیرد، به آرامی باد می‌شود تا مری شما باز شود. قبل از انجام این روش، به شما داروهایی برای آرامش و کاهش درد اعلام می‌شود تا احساس ناراحتی نکنید. البته، ممکن است این روش عوارضی داشته باشد.“`html
به پارگی مری شود.
گذاشتن استنت
اگر به سرطان مری مبتلا هستید و نمی‌توان آن را درمان کرد، معمولاً پیشنهاد می‌شود که یک لوله استنت در بدن شما قرار داده شود. این کار به این دلیل انجام می‌شود که در صورت ابتلا به سرطان، مری ممکن است کشیده شود و به این ترتیب احتمال سوراخ شدن آن بیشتر می‌شود. استنت (که معمولاً یک لوله فلزی شبکه‌ای است) در حین آندوسکوپی یا با استفاده از تصاویر اشعه ایکس وارد مری شما می‌شود. سپس این لوله به تدریج گسترش می‌یابد تا راهی برای عبور غذا ایجاد کند که به اندازه کافی بزرگ باشد. برای این که لوله استنت بدون انسداد باقی بماند، باید یک رژیم غذایی خاص را دنبال کنید.
دیسفاژی موروثی
اگر نوزاد شما با اختلالات بلع (دیسفاژی موروثی) به دنیا بیاید، درمان آن بستگی به علت مشکل دارد. در ادامه چند نمونه از علل دیسفاژی موروثی توضیح داده می‌شود: دیسفاژی ناشی از فلج مغزی را می‌توان با گفتار درمانی و آموزش‌های زبان درمان کرد. در این روش به کودک شما یاد داده می‌شود که چطور بخورد، نوع غذایی که باید بخورد را تنظیم کند و از لوله‌های مخصوص غذایی استفاده کند.
شکاف کام و لب شکری یک نقص مادرزادی در صورت است که منجر به دیسفاژی می‌شود. این نقص معمولاً با عمل جراحی درمان می‌شود. تنگی مری نیز ممکن است با نوعی جراحی به نام اتساع که باعث گسترش مری می‌شود، قابل درمان باشد. دیسفاژی ناشی از بیماری رفلاکس معده می‌تواند با استفاده از شیر خشک یا شیرهای مخصوص درمان شود. در برخی موارد، دارو نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد.
————————————————————————————————-
اختلالات بلع عوارض زیر را به همراه دارد:
سوء تغذیه، کاهش وزن و کمبود آب بدن
دیسفاژی باعث می‌شود که فرد نتواند به اندازه کافی مواد مغذی و مایعات دریافت کند.
مشکلات تنفسی
غذا یا نوشیدنی که در هنگام بلع وارد راه هوایی شما می‌شود، می‌تواند منجر به مشکلات تنفسی مانند ذات الریه یا عفونت‌های تنفسی شود.
مشکل در قورت دادن غذا یا بلع دردناک نباید نادیده گرفته شود، زیرا این موارد گاهی می‌توانند نشانه‌ای از یک بیماری دیگر باشند که نیاز به درمان فوری دارد. اگر شما علائم و نشانه‌های ذکر شده در این مقاله را دارید، ممکن است به دیسفاژی مبتلا شده باشید. بنابراین بهتر است هر چه زودتر به پزشک مراجعه کنید.
خواهشمندیم اگر سوال یا نکته‌ای در مورد درمان اختلال در بلع غذا یا دیسفاژی دارید، آن را در قسمت نظرات با ما و سایر کاربران به اشتراک بگذارید.
————————————————————————————————-
مجله اینترنتی رضیم
مرجان امینی
سایت رضیم
“`
