راهنمای سریع تفسیر نوار قلب

راهنمای تفسیر نوار قلب

تفسیر نوار قلب یعنی بررسی امواج الکتریکی قلب که توسط دستگاه الکتروکاردیوگراف روی کاغذ خاصی رسم می‌شوند. همراه ما در مجله رضیم باشید. این کاغذ به شکل شطرنجی است و از چندین مربع بزرگ و کوچک تشکیل شده است. طول هر ضلع مربع‌های کوچک یک میلی‌متر است. هر ۵ مربع کوچک با یک خط دندانه‌دار از هم جدا شده‌اند و در نتیجه، ۲۵ مربع کوچک یک مربع بزرگ‌تر را تشکیل می‌دهند. هر ضلع این مربع‌های بزرگ ۵ میلی‌متر طول دارد. در کاغذ الکتروکاردیوگرام، محور افقی نشان‌دهنده‌ی زمان و محور عمودی نشان‌دهنده‌ی مقدار ولتاژ است.

دستگاه الکتروکاردیوگراف معمولاً با سرعت ۲۵ میلی‌متر در ثانیه فعالیت‌های الکتریکی قلب را ثبت می‌کند. به همین دلیل، هر مربع یک میلی‌متری روی محور افقی برابر با ۰.04 ثانیه است و هر مربع ۵ میلی‌متری برابر با ۰.2 ثانیه می‌باشد.

این دستگاه به طور استاندارد طوری تنظیم شده است که یک جریان الکتریکی به اندازه یک میلی‌ولت، موجی به اندازه ۱۰ میلی‌متر را روی کاغذ رسم کند. بنابراین، هر مربع کوچک روی محور عمودی برابر با ۰.1 میلی‌ولت و هر مربع بزرگ برابر با ۰.5 میلی‌ولت است.

اگر هیچ جریانی الکتریکی وجود نداشته باشد، دستگاه الکتروکاردیوگراف یک خط صاف را رسم می‌کند که به آن خط ایزوالکتریک می‌گویند. امواج مثبت به صورت انحرافات رو به بالا و امواج منفی به صورت انحرافات رو به پایین از خط ایزوالکتریک نشان داده می‌شوند.

نحوه‌ی خواندن و تفسیر نوار قلب

قدم اول:

محاسبه‌ی سرعت ضربان قلب

برای تعیین سرعت ضربان قلب از روی الکتروکاردیوگرام، روش‌های مختلفی وجود دارد. ۴ روش رایج به شرح زیر است:

1. روش اول: روش ۶ ثانیه‌ای
2. روش دوم: روش مربع‌های بزرگ
3. روش سوم: روش مربع‌های کوچک
4. روش چهارم: روش ترتیبی

روش ۶ ثانیه‌ای:

این روش یکی از ساده‌ترین، سریع‌ترین و پرکاربردترین روش‌ها برای محاسبه‌ی سرعت ضربان قلب از روی الکتروکاردیوگرام است که برای ریتم‌های نامنظم و کند، ترجیح داده می‌شود. در این روش، ۶ ثانیه از یک نوار انتخاب می‌شود (مجموعاً ۳۰ مربع بزرگ) و سپس تعداد کمپلکس‌های QRS در این فاصله شمرده شده و در عدد ۱۰ ضرب می‌شود تا تعداد ضربان قلب در یک دقیقه به دست آید.

روش مربع‌های بزرگ:

همانطور که گفته شد، هر مربع بزرگ بر روی محور افقی برابر با ۰.2 ثانیه است. بنابراین در این روش، تعداد مربع‌های بزرگ بین دو کمپلکس QRS شمرده شده و بر عدد ۳۰۰ تقسیم می‌شود.

روش مربع‌های کوچک:

هر مربع کوچک بر روی محور افقی برابر با ۰.04 ثانیه است. بنابراین در این روش، تعداد مربع‌های کوچک بین دو کمپلکس QRS شمرده شده و بر عدد ۱۵۰۰ تقسیم می‌شود.

روش ترتیبی (sequential):

در این روش، یک موج که دقیقاً بر روی یک خط دندانه‌دار بزرگ قرار گرفته را پیدا می‌کنید. خط‌های دندانه‌دار بعدی به ترتیب نشان‌دهنده‌ی ۳۰۰، ۱۵۰، ۱۰۰، ۷۵، ۶۰ و ۵۰ هستند. بنابراین اگر موج R بعدی روی خط دندانه‌دار اول بیفتد، تعداد ضربان قلب ۳۰۰ و اگر روی خط دندانه‌دار دوم بیفتد، تعداد ضربان قلب ۱۵۰ است و همینطور ادامه می‌یابد. معمولاً به خاطر اینکه موج R بعدی دقیقاً روی خطوط دندانه‌دار نمی‌افتد، این روش یک محاسبه‌ی تقریبی است؛ اما به محاسبه خاصی نیاز ندارد.

این روش بسیار محبوب است.

ضربان قلب طبیعی باید بین ۶۰ تا ۱۰۰ بار در دقیقه باشد. اگر ضربان کمتر از ۶۰ باشد، به آن برادیکاردی (bradycardia) می‌گوییم و اگر بیشتر از ۱۰۰ باشد، آن را تاکیکاردی (tachycardia) می‌نامند.

قدم دوم:

بررسی نظم:

• کاملاً منظم
• گاهی نامنظم
• بی‌نظمی منظم
• کاملاً نامنظم

قدم سوم:

بررسی امواج :جریان الکتریکی که از دهلیزها عبور می‌کند، اولین موج ECG را ایجاد می‌کند که به آن موج P می‌گوییم. این موج باید گرد، صاف و متقارن باشد و نشان‌دهنده دپولاریزاسیون دهلیزها است.

قدم چهارم:

تعیین فاصله‌PR:این فاصله که از ابتدای موج P تا شروع کمپلکس QRS را شامل می‌شود، زمان رسیدن موج دپولاریزاسیون به بطن‌ها را نشان می‌دهد. بخش عمده‌ای از این فاصله به دلیل وقفه ایمپالس در گره AV است (فاصله نرمال بین ۲/۰ تا ۱۲/۰ ثانیه است).

قدم پنجم:

عرض کمپلکس QRS:این کمپلکس شامل سه موج است و نشان‌دهنده دپلاریزاسیون بطن‌ها می‌باشد. اولین موج منفی بعد از P، موج Q نامیده می‌شود. اولین موج مثبت بعد از P را موج R می‌گوییم و اولین موج منفی بعد از R را S نام می‌گذاریم. چون این سه موج همیشه در کنار هم دیده نمی‌شوند، به مجموع این سه موج کمپلکس QRS گفته می‌شود. این فاصله به طور معمول باید بین ۰۴/۰ تا ۲/۰ ثانیه باشد.

با جمع‌بندی و کنار هم گذاشتن این اطلاعات، تشخیص و تفسیر ریتم‌ها از روی نوار قلب دیگر کار سختی نیست.

برای اطلاعات بیشتر بخوانید:

تهیه و گردآوری مجله رضیم

مرضیه ملایری