راهنمای کاشت و برداشت شنبلیله (2 نکته مهم)

چگونه شنبلیله بکاریم؟

شنبلیله یک گیاه دارویی است که از زمان‌های قدیم مورد استفاده قرار می‌گیرد. این گیاه به کاهش قند خون، کاهش التهاب و نرم کردن کمک می‌کند. برگ‌ها و ساقه‌های تازه شنبلیله به عنوان سبزی و داروی گیاهی استفاده می‌شوند.

در منابع معتبر دارویی از دانه‌های شنبلیله به عنوان دارو یاد شده و اثرات درمانی آن بر روی سلامتی مورد تأکید قرار گرفته است. از این دانه‌ها در تولید داروهایی مثل هورمون‌های جنسی، داروهای کورتیکوئیدی و ویتامین‌ها استفاده می‌شود. شنبلیله در کشورهای مراکش، اتیوپی، تونس، مصر، الجزایر و هند به طور وسیعی کشت می‌شود.

مشخصات گیاه شناسی شنبلیله

شنبلیله یک گیاه علفی و یک‌ساله است. منشاء این گیاه مناطق مدیترانه است و در کشورهای مختلف آسیایی، اوکراین و از هندوستان تا چین رشد می‌کند.

تا به حال 70 گونه از این گیاه شناسایی شده‌اند که شامل گیاهان یک‌ساله و چند ساله هستند. مهم‌ترین انواع این گیاه عبارتند از: کورولا، کولیسرز، کورنیکولاتا، هاموسا، رادیاتا و فونوم گراکوم.

طول شنبلیله ممکن است متغیر باشد و به شرایط آب و هوایی منطقه‌ای که در آن رشد می‌کند بستگی دارد و معمولاً بین 40 تا 60 سانتی‌متر است. ساقه این گیاه دارای انشعابات زیادی است و برگ‌های آن به صورت سه‌تایی و به طول یک تا چهار سانتی‌متر است. دمبرگ آن هم یک تا سه سانتی‌متر طول دارد و کمی کرک‌دار است. گل‌های شنبلیله معمولاً دو جنسی و به رنگ‌های سفید، زرد و گه‌گاه بنفش هستند. میوه شنبلیله به شکل غلاف است که طول آن حدود 10 تا 12 سانتی‌متر و عرض آن بین 0.5 تا 1 سانتی‌متر است. درون میوه تعدادی دانه قرار دارد که طول هر دانه به چهار تا پنج میلی‌متر می‌رسد. این دانه‌ها محکم هستند و روی آن‌ها یک شیار کم و بیش عمیق وجود دارد. وزن هزار دانه بین 11.5 تا 11.8 گرم است.

بذرهای شنبلیله حاوی ترکیبات ارزشمندی مانند آلکالوئید (تریگونلین) به میزان 0.12 تا 0.38 درصد، کولین و ساپونین‌های استروئیدی (از جمله دیوزژنین و تریگوژنین) به مقدار 0.8 تا 2.2 درصد هستند. همچنین این بذرها شامل مواد موسیلاژی، پروتئین (12 تا 16 درصد) و روغن نیز می‌باشند.

دانه شنبلیله در تاریکی جوانه می‌زند و برای یک تا دو سال ویژگی جوانه‌زنی خوبی دارد. گل‌های شنبلیله بین ساعت 9 صبح تا 6 بعد از ظهر باز می‌شوند و در ساعت 11:30 صبح به حداکثر شکوفایی می‌رسند. کلاله‌ها 12 ساعت قبل از باز شدن گل بارور می‌شوند و این فرآیند تا 10 ساعت بعد از باز شدن گل ادامه دارد.

30 تا 37 روز پس از جوانه‌زنی، گل‌ها شروع به ظهور می‌کنند و در حدود 7 تا 18 روز گل‌ها روی گیاه دیده می‌شوند. میوه‌ها 60 تا 90 روز بعد از سبز شدن دانه‌ها به بلوغ می‌رسند. غلاف‌ها دراز و استوانه‌ای شکل هستند و دانه‌ها معمولاً زرد مایل به قهوه‌ای، پهن و مربع شکل هستند.

نیازهای اکولوژیکی شنبلیله

این گیاه برای رشد نیاز به هوای گرم دارد. هرچند که در خاک‌های شنی و ضعیف هم رشد می‌کند، اما برای کشت انبوه بهتر است از خاک‌های آهکی و سرشار از مواد مغذی استفاده شود. آب کافی به شکل قابل توجهی بر عملکرد دانه‌ها تأثیر می‌گذارد. همچنین، pH خاک برای شنبلیله بین 5.5 تا 8.2 مناسب است.

تناوب کاشت شنبلیله

شنبلیله در تثبیت نیتروژن نقش مهمی دارد. زمین‌هایی که این گیاه در آن‌ها کشت می‌شوند، به خاطر غنی شدن از نیتروژن، بسیار مفید هستند. به همین خاطر، بعد از برداشت شنبلیله، کاشت گیاهانی که به نیتروژن نیاز دارند، پیشنهاد می‌شود.

“`html

زیاد باشد.

مواد و عناصر غذایی مورد نیاز شنبلیله

مواد و عناصری که در خاک وجود دارند، تاثیر زیادی بر روی کیفیت دانه‌های شنبلیله دارند. پیشنهاد می‌شود در پاییز، زمانی که زمین را برای کشت آماده می‌کنید، 40 تا 60 کیلوگرم اکسید فسفر و 40 تا 80 کیلوگرم اکسید پتاس به ازای هر هکتار به خاک اضافه کنید. اگر زمین از نیتروژن خالی باشد، بهتر است در بهار نیتروژن را به خاک اضافه کنید که مقدار آن بستگی به وضعیت نیتروژن موجود در خاک دارد.

آماده سازی خاک برای کاشت شنبلیله

بعد از افزودن کودهای فسفر و پتاس در پاییز، خاک باید به خوبی شخم زده شود. در اواخر زمستان، باید بستر خاک برای کاشت شنبلیله آماده گردد.

تاریخ و فواصل کاشت شنبلیله

اوایل بهار (فروردین) زمان مناسبی برای کاشت بذرها در زمین به صورت مستقیم است. بذرها را در ردیف‌هایی به فاصله 25 سانتی‌متر می‌کاریم. عمق مناسب کاشت بذر شنبلیله بین 1 تا 1.5 سانتی‌متر است. در هر هکتار، به 20 تا 25 کیلوگرم بذر با کیفیت نیاز داریم.

روش کاشت شنبلیله

بذرهای شنبلیله باید به صورت ردیفی و با استفاده از ماشین‌آلات مخصوص کاشته شوند. بعد از کاشت، زمین باید به خوبی آبیاری شود تا بذرها بتوانند جوانه بزنند.

مراقبت و نگهداری از شنبلیله

رشد اولیه شنبلیله به آرامی انجام می‌شود. بنابراین بعد از رویش بذرها، باید چندین بار علف‌های هرز را به صورت مکانیکی از زمین خارج کنید. در طول رشد شنبلیله، بیماری‌های قارچی ممکن است به محصول آسیب بزنند. مهم‌ترین این بیماری‌ها شامل قارچ سفیدک سطحی است که لکه‌های سفیدی بر روی ساقه و برگ‌ها ایجاد می‌کند. در اواخر فصل، با فاسد شدن سلول‌ها، لکه‌های قهوه‌ای هم به وجود می‌آیند. برای مبارزه با این قارچ، می‌توانید از قارچ‌کش‌های مخصوص استفاده کنید.

قارچ‌هایی که باعث خشک شدن گیاهان می‌شوند نیز وجود دارند. با کشت تناوبی صحیح، ضدعفونی بذرها قبل از کاشت و سوزاندن بقایای گیاهان آلوده می‌توانید این بیماری‌ها را کنترل کنید.

برداشت محصول شنبلیله

شنبلیله حدود شش هفته بعد از کاشت به گل می‌رود. میوه این گیاه معمولاً چهار تا پنج هفته پس از گلدهی آماده برداشت می‌شود. فصل تابستان (تیر- مرداد) زمان خوبی برای برداشت میوه شنبلیله است. اگر برداشت به تأخیر بیفتد، ممکن است دانه‌ها بریزند. برداشت را در روزهای گرم و خشک انجام دهید. بعد از برداشت، میوه‌ها باید تمیز شده و بسته بندی شوند. عملکرد خشک گیاه حدود 5 تن در هکتار و دانه‌ها نیز بین 0.8 تا 1.5 تن در هکتار است.

بیشتر بخوانید: