راهنمای کاشت و نگهداری گل نسترن (2 نکته مهم)
“`html
معرفی گل نسترن
گل نسترن یا همان رز وحشی از خانواده رزاسه است و بیشتر به صورت علفی و درختچه‌ای در طبیعت می‌روید. این گیاه به دلیل زیبایی، عطر خوش و قابلیت تحمل شرایط مختلف محیطی محبوبیت زیادی دارد و خیلی‌ها دوست دارند گل نسترن را در خانه خود بکارند و پرورش دهند.
گیاه شناسی گل نسترن
این درختچه که برگ‌هایش در فصل پاییز می‌ریزد، معمولاً بین 1 تا 5 متر ارتفاع دارد، اما گاهی از این میزان هم بلندتر می‌شود. ساقه‌اش باریک و تیز است که به رشد آن کمک می‌کند. برگ‌هایش مانند پر و شامل 5 تا 7 برگچه است، در حالی که گل‌هایش بیشتر به رنگ صورتی کم رنگ با قطر 4 تا 6 سانتیمتر و 5 گلبرگ هستند. میوه‌اش هم بیضی شکل و به طول 1.5 تا 2 سانتیمتر، به رنگ نارنجی و قرمز است.
میوه گل نسترن با نام سای نورودون Cynorhodon شناخته می‌شود. داخل میوه دارای الیاف نازک و ابریشمی است و دانه‌های سختی دارد. وقتی خشک می‌شود، طعمی تند و کمی شیرین دارد. قسمت گوشتی میوه مقدار زیادی ویتامین C، اسید سیتریک، اسید مالیک، قند و تانن دارد. دانه‌هایش تقریباً ۱۰% روغن دارند و رنگ آن زرد کمرنگ مایل به قرمز است و بویی خوش دارد. اما توجه داشته باشید که دانه‌ها سمی هستند.
شرایط اکولوژیک نگهداری از گل نسترن
گل نسترن گیاه حساسی نیست و اگر نور کافی در خانه وجود داشته باشد، به راحتی می‌توان آن را در گلدان یا باغچه بالکن کاشت. شرایط مناسب برای نگهداری از گل نسترن به شرح زیر است:
خاک
نسترن‌ها به نوع خاک چندان حساس نیستند و در بیشتر انواع خاک رشد می‌کنند. با این حال، بهترین خاک برای کاشت گل نسترن در گلدان، خاک رسی سیلتی با زهکش مناسب و مواد مغذی کافی است. خاک‌های آهکی و شنی تنها نوع خاک‌هایی هستند که نسترن به هیچ وجه در آنها رشد نخواهد کرد.
نور
نسترن به نور زیادی نیاز دارد و بهترین رشد را در مکان‌های آفتابی و نیمه‌سایه دارد. در خانه، بهترین محل برای گذاشتن گلدان نسترن، کنار پنجره‌های آفتاب‌گیر است. یادتان باشد گل نسترن در محیط‌های کم‌نور خوب رشد نمی‌کند، پس از کاشت آن در مکان‌های تاریک خودداری کنید.
آبیاری
گل نسترن به آبیاری متوسط نیاز دارد و بهترین زمان برای آبیاری، زمانی است که خاک سطحی خشک شده باشد. بهتر است صبح زود و به صورت عمیق آبیاری کنید و دقت کنید که خاک گلدان خوب زهکش شده باشد.
دما
نسترن‌ها که همان رز‌های وحشی هستند، به راحتی شرایط سخت محیطی را تحمل می‌کنند. این گیاه می‌تواند دماهای سرد تا ۱۰- درجه سانتیگراد را تحمل کند و همچنین به بادهای قوی عادت دارد. با این حال، دمای مناسب برای نگهداری از گل نسترن در منزل بین ۲۰ تا ۲۴ درجه سانتیگراد است.
کوددهی
اضافه کردن کود حیوانی پوسیده دو بار در سال (اوایل بهار و اوایل پاییز) به رشد بهتر گل نسترن کمک می‌کند. همچنین اضافه کردن انواع کودهای نیتروژن و فسفات و نیز کودهای حاوی آهن نیز به پرورش گل نسترن و افزایش رشد و گلدهی آن کمک خواهد کرد.
“““html
کمک می کند.
هرس
گل نسترن برخلاف گل رز، نیاز به هرس زیادی ندارد. اما برای اینکه گیاه بهتر رشد کند، پیشنهاد می‌کنیم که در فصول گرم پاجوش‌ها را حذف کنید و اگر شاخ و برگ‌های اضافی گیاه زیاد است، در اواخر زمستان، قبل از بیدار شدن گیاه از خواب زمستانه، هرس کنید. بهترین زمان برای هرس گل نسترن در اواخر زمستان و بعد از ریزش برگ‌هاست و باید شاخه‌های ضعیف، درهم و مزاحم، همچنین شاخه‌های بیمار و شکسته، هرس شوند.
نحوه کاشت و روش تکثیر گل نسترن
به طور کلی، در باغبانی از گل نسترن به عنوان پایه‌ای برای پیوند با گونه‌های دیگر گل رز استفاده می‌شود و این روش به راحتی امکان پرورش انواع گل رز را فراهم می‌کند. گیاه نسترن می‌تواند از طریق کاشت بذر، خواباندن و قلمه زنی تکثیر شود که در ادامه به طور خلاصه توضیح داده می‌شود:
۱. تکثیر و کاشت نسترن از طریق بذر
یکی از روش‌های تکثیر گل نسترن، کاشت بذر است. بذر نسترن حدود دو سال بعد از کاشت جوانه می‌زند و برای رشد نیاز به یک دوره گرما بعد از یک دوره سرما دارد.
اگر بذرها را کمی خراش دهید، سرعت جوانه زنی آنها بیشتر می‌شود. همچنین، قرار دادن بذرها به مدت ۲ تا ۳ هفته در مخلوط پیت با دمای ۲۷ تا ۳۲ درجه سانتیگراد و سپس قرار دادن بذرها به مدت ۴ ماه در دمای ۳ درجه سانتیگراد نیز به جوانه زدن سریع‌تر بذر نسترن کمک می‌کند.
برای کاشت بذرها در اواخر فصل زمستان، آنها را به مدت ۲۴ ساعت در آب ولرم خیس کنید، سپس بذرها را در سینی نشا یا گلدان، در بستری از ماسه به عمق ۱ تا ۳ سانتیمتر بکارید و آبیاری کنید تا سطح خاک مرطوب بماند. هر روز با آبپاش به گیاه آبیاری کنید تا رطوبت خاک حفظ شود. پس از مدتی، گیاه جوانه می‌زند و رشد می‌کند. زمانی که گیاه به اندازه مناسبی رسید، آن را به گلدان اصلی منتقل کنید.
۲. تکثیر و کاشت نسترن از طریق قلمه
ساده‌ترین روش برای تکثیر گل نسترن، قلمه زدن است. مراحل قلمه زدن گل نسترن به صورت زیر است:
1. بهتر است قلمه نسترن را از ساقه‌های یک‌ساله که گل داده‌اند تهیه کنید. معمولاً از ساقه‌های چوبی در فصل پاییز و از ساقه‌های نرم و علفی در فصل بهار برای گرفتن قلمه استفاده می‌شود.
2. طول قلمه بین ۱۰ تا ۲۰ سانتیمتر و ضخامت آن به اندازه یک مداد (حدود یک سانتیمتر) مناسب است. توجه کنید که برش خیلی نزدیک به گره بالایی ساقه ممکن است برای جوانه‌زنی مشکل ایجاد کند و اگر قلمه‌ها بیش از حد بلند باشند، ممکن است قسمتی از ساقه از بین برود.
3. پس از انتخاب شاخه مورد نظر، قسمت زیرین شاخه که دارای برگ‌های هفت برگچه‌ای هستند را حذف کنید و قسمت میانی که دارای برگ‌های پنج برگچه‌ای است را برای قلمه‌زنی انتخاب کنید.
4. ساقه را به صورت اوریب برش بزنید یا اینکه حتماً زخمی بر روی آن ایجاد کنید تا شرایط لازم برای ریشه‌زایی فراهم شود.
5. یک برگ پنج برگچه‌ای با جوانه سالم و متورم را به عنوان قسمت اصلی قلمه انتخاب کرده و در صورت نیاز یک یا حداکثر سه برگچه آن را برای کاهش تعریق با قیچی ببرید.
6. قلمه را درون یک کیسه قرار داده و کمی آب داخل آن بریزید و تکان دهید تا گیاه در مدتی که از خاک دور است، آسیب نبیند و خشک نشود.
7. برای ریشه‌زایی بهتر و سریع‌تر، می‌توانید قسمت برش خورده قلمه‌ها را در محلول هورمون ریشه‌زایی قرار دهید.
8. قلمه‌ها را تا عمق ۵ سانتیمتر در بستر کاشت مناسب (مانند ماسه) بکارید. توصیه می‌شود قلمه‌ها را به گونه‌ای در خاک قرار دهید که…
“““html
که برگ‌ها از خاک دور باشند.
9. قلمه‌ها را به یک محیط گرم و مرطوب منتقل کنید. برای ایجاد فضایی شبیه گلخانه، می‌توانید روی گلدان را با پلاستیک شفاف بپوشانید و تا زمانی که ریشه‌دار شوند، همیشه بستر کاشت را مرطوب ولی نه خیلی خیس نگه دارید.
10. قلمه نسترن به 7 تا 8 هفته زمان نیاز دارد تا ریشه‌زایی آن کامل شود. بعد از این مدت (حدود 3 تا 4 ماه بعد) می‌توانید گل را به گلدان اصلی منتقل کنید. هنگام انتقال، توجه کنید که ریشه‌های گیاه آسیب نبیند.
این روزها فروشگاه‌های گل و گیاه انواع نسترن را در گلدان‌های پلاستیکی تولید می‌کنند و برای کاشت مجدد یا انتقال به گلدان بزرگ‌تر آماده می‌کنند؛ بنابراین شما می‌توانید به راحتی قلمه آن را تهیه و در منزل نگهداری کنید.
3. تکثیر و کاشت نسترن از طریق خوابانیدن
در زمان‌هایی که فصل قلمه‌زدن نسترن نیست، باغبان‌ها برای تکثیر از روش خواباندن شاخه استفاده می‌کنند. چون شاخه‌های نسترن وحشی بسیار بلند و قوی هستند، برای این کار مناسبند.
بهترین زمان برای تکثیر گل نسترن به این روش اواخر زمستان و اوایل فصل بهار است. برای شروع، یک شاخه سالم و آبدار از گل نسترنی که گلدهی خوبی داشته انتخاب کنید و آن را درون گلدان کوچک بخوابانید. در این روش باید نوک شاخه بیرون از خاک بماند. اگر قسمتی از شاخه که در زیر زمین است زخمی شود، ریشه‌دار شدن آن آسان‌تر خواهد بود. قسمتی که در خاک قرار دارد، ریشه تولید می‌کند و قسمتی که بیرون است، شاخه ایجاد خواهد کرد. بگذارید تا ریشه‌دار شود و به عنوان یک گیاه مستقل به زندگی ادامه دهد، سپس ارتباط آن را با گیاه مادر قطع کنید.
بهترین زمان کاشت گل نسترن
بهترین زمان برای کاشت و قلمه‌زدن نسترن از اواخر فصل بهار تا اوایل فصل تابستان برای قلمه‌های سبز یا نرم و در اواخر فصل گلدهی، با سرد شدن هوا و ریزش برگ‌ها (اواخر پاییز) به صورت قلمه سخت یا چوبی است. بهترین زمان کاشت بذر نسترن اواسط شهریور است. نسترن در فصل بهار گل می‌دهد و گل‌ها تا اواسط پاییز باقی می‌مانند.
بیماری‌ها و آفات گل نسترن
نسترن مانند سایر گیاهان ممکن است دچار آفات و بیماری‌ها شود. عموماً آفات در بهار و بیماری‌ها در تابستان و پاییز شیوع پیدا می‌کنند. البته باید ذکر شود که سلامت و قوت گیاه و مراقبت صحیح از آن می‌تواند خطر حمله آفات و بیماری‌ها را کاهش دهد، اما هیچ تضمینی برای مصونیت صد در صد وجود ندارد. مهمترین آفات و بیماری‌های نسترن شامل:
بیماری سفیدک
سفیدک یکی از شایع‌ترین بیماری‌های گیاهان خانواده گل رز و نسترن است. ظاهر آن شبیه به پودر خاکستری یا سفید رنگی است که ساقه‌ها و جوانه‌ها را می‌پوشاند. در این بیماری، برگ‌های جوان پیچیده می‌شوند و به تدریج خشک شده و می‌ریزند و جوانه‌های گل قبل از شکفتن نیز چروکیده می‌شوند.
زمان شیوع بیماری سفیدک اغلب تابستان و اوایل پاییز است. شرایطی مانند آب و هوای مرطوب، نزدیک بودن بیش از حد گیاهان به هم، کمبود نور خورشید، عدم تهویه به دلیل چگالی بیش از حد شاخساره‌ها، کمبود آب و خشکی ریشه‌ها، کمبود مواد مغذی و تفاوت دما در روز و شب (روزهای خیلی گرم و شب‌های سرد) می‌تواند این بیماری را تشدید کند.
شته
شته‌ها یکی از بزرگ‌ترین مشکلات گل‌های خانواده رز از جمله گل نسترن هستند. شته‌ها با استفاده از اندام‌های دهانی سوراخ‌کننده و مکنده خود از شیره گیاه تغذیه می‌کنند و به این ترتیب باعث از بین رفتن گیاهان می‌شوند.
“`
گل‌ها در مدت زمان کوتاهی آلوده می‌شوند. شته‌ها به قسمت‌های انتهایی برگ‌های جوان و غنچه‌های در حال رشد جمع می‌شوند. این حشرات باعث می‌شوند که برگ‌ها به سمت پایین جمع شوند و غنچه‌ها بدشکل شوند، و حتی ممکن است غنچه‌ها قبل از شکوفا شدن بیفتند و از بین بروند. استفاده از حشره‌کش‌هایی که به طور مستقیم با این حشرات تماس پیدا می‌کنند یا حشره‌کش‌های سیستمیک می‌تواند به کنترل این آفت کمک کند.
کنه تار عنکبوتی
وقتی کنه‌ها به گل‌های نسترن حمله می‌کنند، اولین نشانه‌ها قهوه‌ای شدن و پیچیدن برگ‌ها به همدیگر است. اگر گل نسترن در شرایط خشکی قرار گیرد، بیشتر در برابر این آفت آسیب‌پذیر می‌شود. برگ‌ها و شاخه‌های خشک‌شده همراه با علف‌های هرز می‌توانند میزبان این آفت شوند، بنابراین بهتر است این‌ها را به طور مرتب جمع‌آوری و دور بریزید.
خواص درمانی گل نسترن
گل نسترن یک گل زیبا و خوشبو است که پیشنهاد می‌کنیم حتماً آن را در خانه‌تان داشته باشید. همچنین میوه نسترن خواص درمانی زیادی دارد و با جمع‌آوری میوه‌های آن می‌توانید از فواید فوق‌العاده‌اش بهره‌مند شوید.
در قرن هجدهم و نوزدهم، از گل نسترن برای درمان گزیدگی سگ هار استفاده می‌شد و به همین دلیل به آن “گل رز سگ” گفته شده است.
گل نسترن در طب سنتی ایران کاربرد دارد. از جمله خواص درمانی آن می‌توان به آرامش‌بخشی و بهبود بیماری‌های قلبی اشاره کرد. این گل مقوی معده، کاهش‌دهنده فشار خون و قند خون است و درد و ورم کلیه و اسهال را درمان می‌کند. معمولاً آن را به شکل دم‌کرده (چای میوه نسترن) مصرف می‌کنند.
طریقه و میزان مصرف دمنوش گل نسترن
یک تا سه قاشق از میوه خرد شده را در آب جوش ریخته و 15 تا 20 دقیقه در حال جوش بگذارید. سپس آن را صاف کرده و مصرف کنید. این مقدار را می‌توان تا سه بار در روز تکرار کرد. میزان مصرف می‌تواند بر اساس وزن، تا روزی 12 گرم باشد. از جمله اثرات مهم آن می‌توان به ضد درد، ضد اسهال، آنتی‌اکسیدان، ملین، ادرارآور و کاهش دهنده قند خون اشاره کرد.
مصرف خوراکی میوه گل نسترن هیچ گونه مسمومیتی ایجاد نمی‌کند و 100 گرم از آن حاوی بیش از 1200 میلی گرم ویتامین C است. مصرف مقادیر کم آن عارضه‌ای ندارد و در مورد مصرف مقدار زیاد و طولانی مدت هم گزارشی موجود نیست. در کتب اروپایی عوارض مصرف مقدار زیاد این میوه ناشناخته گزارش شده است.
با این حال، کارگرانی که به طور مداوم در معرض میوه‌های گل نسترن هستند، ممکن است دچار حساسیت یا مشکلات تنفسی شوند. برخی از این مشکلات در واقع ناشی از پرزهای ریز میوه هستند که مانند پشم روی پوست تحریک ایجاد می‌کنند.
بیشتر بخوانید:
