راهنمای کاشت و پرورش ریواس (2 نکته مهم)

معرفی گیاه ریواس

ریواس یک سبزی است که در فصل سرد رشد می‌کند و می‌تواند در برابر سرمای زیاد زمستان و خشکی تابستان مقاومت کند. پس از اینکه ریواس یک فصل را رشد می‌کند، قسمت خاصی از آن به نام یقه به خواب می‌رود. برای اینکه گیاه دوباره رشد کند، به دماهای پایین‌تر از 4 درجه سانتیگراد نیاز دارد. همچنین برای اینکه رشد مناسبی داشته باشد، دماهای تابستانی باید زیر 21 درجه سانتیگراد باشد. به همین دلیل این گیاه بیشتر در مناطق سرد و کوهستانی رشد می‌کند و در مناطق گرمسیری نمی‌تواند خوب رشد کند، هرچند در برخی موارد استثناهایی وجود دارد.

در مناطق سرد، ریواس مانند سبزی یک ساله کشت می‌شود، اما در مناطق مناسب‌تر تا 15 سال در زمین باقی می‌ماند. در مناطق نامناسب، محصول کافی به دست نمی‌آید و برگ‌ها باریک و رنگ پریده می‌شوند. این گیاه در هوای گرم خیلی زود پژمرده می‌شود. با افزایش دما، رشد قسمت‌های بالایی گیاه کم می‌شود و اگر دما خیلی بالا برود، گیاه به حالت خواب می‌رود. در پایان تابستان که دما کاهش می‌یابد، ریواس دوباره رشد می‌کند.

روش پرورش ریواس

ریواس به دماهای پایین عادت دارد و در دماهای خیلی بالا (بیش از 30 درجه سانتیگراد) برگ‌ها رنگ تیره‌تری می‌گیرد. این گیاه در مناطقی که بارش باران زیاد است رشد بهتری دارد و در خاک‌های سبک و حاصلخیز بهتر عمل می‌کند. ریواس به مقدار زیادی پتاسیم نیاز دارد.

در ایران، ریواس به طور خود به خود در مناطق کوهستانی و برخی دشت‌های خشک رشد می‌کند و در برخی مناطق دیگر هم پرورش می‌یابد. اما در کشورهای اروپایی و آمریکا، ریواس به صورت کنترل شده کشت می‌شود و انواع مختلفی از آن در دسترس تولیدکنندگان قرار دارد. در نیشابور، مردم محلی به پرورش ریواس خودر رشد می‌کنند و قسمت‌هایی که برداشت می‌شوند از یقه و ریزوم‌های گوشتی و جوانه‌های سطحی گیاه به دست می‌آیند.

نوع خاک مورد نیاز برای رشد گیاه ریواس

ریواس می‌تواند در انواع مختلف خاک‌ها رشد کند، اما بهترین رشد را در خاک‌های حاصلخیز و خوب زهکشی شده با مواد آلی بالا دارد. برای کشت ریواس، زمین باید عاری از علف‌های هرز باشد زیرا هیچ نوع علف‌کشی به طور خاص برای استفاده در کنار ریواس وجود ندارد.

اگر علف‌های هرز چند ساله در منطقه وجود داشته باشند، می‌توانند تهدیدی برای رشد ریواس باشند. بنابراین، باید قبل از کاشت، تمام علف‌های هرز چند ساله را از بین برد. کیفیت محصولی که برداشت می‌شود به مقدار کود و مراقبت از گیاه وابسته است. مقدار مصرف کود باید بر اساس آزمایش خاک تعیین شود. کودهای دامی به حفظ رطوبت و ثبات خاک کمک کرده و به تدریج مواد مغذی را در اختیار گیاه قرار می‌دهند.

کشت ریواس باید در بهار و بعد از قلمه‌زنی انجام شود. در برخی موارد، ممکن است نیاز به خاک‌برداری دستی نیز باشد. ریواس در برابر حشرات و بیماری‌ها نسبتاً مقاوم است.

اصلاح خاک برای کاشت ریواس

ریواس به اسیدیته خاک نسبتاً مقاوم است، اما در خاک‌های کمی اسیدی بهتر عمل می‌کند. ریواس به کودهای شیمیایی نیز پاسخ خوبی می‌دهد. کیفیت محصول برداشت شده به مراقبت از گیاه و میزان کوددهی بستگی دارد. کشت تجاری نیازمند مصرف حدود 1500 پوند کود برای هر 10 هزار متر مربع است. باغبانان باید هر بهار، به ازای هر گیاه، یک فنجان کود شیمیایی دور هر گیاه قرار دهند، زمانی که رشد شروع می‌شود. هر ساله، هر…
“““html

چند بار که نیاز شد

علف‌های هرز را از بین ببرید، کود بدهید و به صورت سطحی کشت کنید. نباید از کود جدید استفاده کنید زیرا باعث سوختگی ریواس‌های نرم و نازک می‌شود.

روش‌های تکثیر ریواس

این گیاه به دو روش غیرجنسی و بذر تکثیر می‌شود. اما چون گیاهان به دست آمده از بذر به طور کامل با گیاهان مادر متفاوت هستند، در واقع بهترین روش تکثیر، استفاده از جوانه‌های روی ریزوم است که در اطراف گیاه اصلی رشد می‌کنند. در اوایل بهار، این گیاهان جدا شده از گیاه مادر به صورت ردیفی کاشته می‌شوند. فاصله بین آنها 60 سانتیمتر است.

کاشت ریواس و فاصله‌گذاری

ریشه‌های ریواس را در اوایل بهار بکارید. توصیه نمی‌شود که از بذر استفاده کنید، زیرا خیلی زمان می‌برد تا گیاه مستقر شود و جوانه، رنگ و اندازه واقعی خود را نخواهد داشت. ریشه‌های ریواس را در فاصله 24 تا 28 اینچی و در ردیف‌های 3 تا 4 پایی به طور جداگانه برای کشت تجاری بکارید. این فاصله‌ها در ردیف‌ها می‌توانند تا 36 اینچ برای گیاهان و ردیف‌های مربوط به باغ‌های کوچک‌تر (غیرتجاری) کاهش یابند. اما فاصله کمتر به شدت موجب کاهش محصول و افزایش احتمال بیماری می‌شود. گودالی که برای طوقه حفر می‌شود، باید بزرگ باشد و با کود آلی همراه باشد.

فورسینگ ریواس در زمستان

الف) فورسینگ ریواس در داخل خانه

ریواس‌ها می‌توانند در تمام طول سال رشد کنند. در طول زمستان و اوایل بهار، می‌توانید ساقه‌های نرم ریواس را با استفاده از روش فورسینگ در خارج از فصل رشد پرورش دهید. این روش با افزایش قطر ریشه‌ها موفق‌تر است.

ب) فورسینگ کردن ریواس (مرحله به مرحله)

1) ما با یک ریزوم کوچک ریواس شروع می‌کنیم. یعنی قطعه‌ای کوچک از یک گیاه که قبلاً رشد کرده است. بنابراین یک بخش از ریزوم یا ریشه گیاه را برش می‌زنیم. این ریزوم در یک گلدان با خاک برگ قرار داده می‌شود و به مدت 3 هفته نگهداری می‌شود. ریواس از محل گره‌ها رشد می‌کند. سپس این ریزوم که در گلدان است باید به مدت 4 هفته در دمای زیر صفر نگهداری شود. گیاه ریواس بعد از 2 هفته قابل مشاهده است و آماده عمل فورسینگ در محیط بسته می‌شود.

2) در ابتدای کار ریواس به آرامی رشد خواهد کرد در حالی که ریشه‌های جدید نیز به وجود می‌آیند. این گیاهان از مرحله قبلی هستند اما 6 هفته دیرتر (یعنی بعد از حدود 8 هفته) آماده فورسینگ می‌شوند.

3) بعد از 8 هفته، رشد ریواس سریع‌تر می‌شود. از این گیاهان بیش از 3 ساقه رشد می‌کند که طول آنها به 22 اینچ می‌رسد. باید تمام این ساقه‌ها را برداشت کرده و با گلدان به فضای آزاد منتقل کنید تا برای زمستان باقی بمانند. این گیاهان می‌توانند در باغ کاشته شوند تا در بهار سال آینده دوباره رشد کنند.

تکثیر ریواس از طریق بذر

گیاهان ریواس ممکن است از طریق بذر نیز تولید شوند. این گیاهان که از بذر به دست می‌آیند، بعد از حدود 2 سال آماده برداشت می‌شوند. کاشت در آب و هوای مناسب می‌تواند در یک فصل رشد نتایج خوبی به همراه داشته باشد. با این حال، تکثیر از طریق بذر توصیه نمی‌شود زیرا نهال‌های ریواس صفات گیاهان مادر را کسب نمی‌کنند. بهترین روش برای تکثیر ریواس، کاشت قطعات به دست آمده است.

“““html

آغاز کاشت ریواس از شکستن طوقه گیاه شروع می‌شود.

نحوه پرورش ریواس با بذر (گام به گام):

بذرهای ریواس معمولاً در کاغذهای مخصوصی بسته‌بندی می‌شوند. قبل از کاشت، باید این بذرها را در آب خیس کرد. سپس آنها را در مخلوط‌های خاکی مناسب می‌کاریم. بذرهای ریواس به‌طور تجاری در مخلوط‌های عمومی و به تعداد ۲ بذر در هر گلدان کاشته می‌شوند. دلیل این کار، آسانی انتقال بذرها به گلدان‌هایی است که حاوی پیت هستند و سپس این گلدان‌ها را در نزدیکی یک پنجره آفتابی قرار می‌دهند.

اگر دما کمتر از 70 درجه فارنهایت باشد، می‌توانیم از کابل‌های گرمایی استفاده کنیم تا جوانه‌زنی سریع‌تر شود. بذرهای ریواس به سرعت جوانه می‌زنند و بعد از 10 روز، نشاهای کوچکی ظاهر می‌شوند. در این مرحله، ما به‌جز یکی از نشاها، بقیه را حذف می‌کنیم. اگر بخواهیم ریواس به‌صورت چندساله رشد کند، باید بذرها را زودتر یعنی در پاییز سال قبل بکاریم. به این ترتیب، این گیاهان می‌توانند خیلی زودتر از آوریل در فضای آزاد کاشته شوند. وقتی دما در شب به حد-optimal برسد، نشاهای ریواس را به فضای بیرون منتقل می‌کنیم.

ما می‌توانیم نشاها را در دماهای گرم‌تر از 32 درجه فارنهایت، یعنی حدود 45 درجه، در مخلوطی شامل 50% خاک باغچه بکاریم. نشاها باید از نور مستقیم آفتاب دور نگه داشته شوند. ما این کار را با انجام روش “مقاوم‌سازی” برای نشاها انجام می‌دهیم تا به تدریج بتوانند نور آفتاب را تحمل کنند. این کار را با استفاده از سایبان‌های کوچک کاغذی انجام می‌دهیم و به مدت حدود یک هفته ادامه می‌دهیم تا نشاها به اندازه کافی بزرگ شوند. این نشاها، همان بذرهایی هستند که 60 روز پیش کاشته شده بودند و در نهایت به گیاهان کامل ریواس تبدیل می‌شوند.

شرایط آب و هوایی مناسب برای رشد ریواس

ریواس یک گیاه فصل خنک است و دماهای پایین را تحمل می‌کند. برگ‌های آن در دماهای پایین صورتی یا قرمز و در دماهای بالاتر از 30 درجه سانتی‌گراد سبز تیره می‌شوند. ریواس در جاهای پر باران بهتر رشد می‌کند و در خاک‌های سبک و حاصلخیز بهترین نتیجه را دارد. خاک ریواس به مقدار زیادی پتاسیم نیاز دارد.

مراقبت‌های لازم برای پرورش ریواس

ریواس به مراقبت زیاد و آبیاری مناسب واکنش خوبی نشان می‌دهد. حذف ساقه‌های گل‌دهنده ضروری است. در سال اول کاشت نباید برداشت محصول انجام شود زیرا مواد غذایی تولید شده توسط برگ‌ها برای تغذیه ریشه و رشد در سال آینده مهم هستند. ریواس برای رشد مناسب نیاز به نور کافی دارد، اما برای تهیه محصول باید از رسیدن نور به دمبرگ‌ها جلوگیری شود. این کار به روش‌های مختلف انجام می‌شود.

در برخی مناطق، برای جلوگیری از رسیدن نور به گیاه، از پلاستیک‌های سیاه بر روی بوته‌ها استفاده می‌شود اما خاک‌دانی پای بوته‌ها قبل از شروع رشد یا در مراحل اولیه رشد رایج‌تر است. معمولاً در اواخر زمستان یا اوایل بهار به خاک‌دانی پای بوته‌ها می‌پردازند. ساقه‌های گل‌دهنده در زمان بلوغ طبیعی گیاه ظاهر می‌شوند. گل‌دهی باعث می‌شود مواد ذخیره‌ای که در برگ‌ها و دیگر قسمت‌های گیاه وجود دارد به ساقه‌های گل‌دهنده برود، در حالی که برای رشد مناسب ریواس این مواد باید در ریشه‌ها ذخیره شوند تا برای رشد مجدد در سال آینده استفاده شوند. بنابراین ضروری است که در طول دوره رشد، اقدام به حذف آنها شود.

اگر علف‌های هرز با استفاده از ابزارهای مکانیکی حذف شوند، باید عمق کاشت ریزوم‌ها را در نظر گرفت و از آسیب به آن جلوگیری کرد. کوددهی باید در طول فصل رشد انجام شود. حذف گلها: غنچه و گل‌ها به محض ظاهر شدن ساقه گل‌دهنده باید حذف شوند تا در سال‌های آینده، فعالیت رویشی و رشد دمبرگ‌ها با شدت بیشتری ادامه یابد، زیرا گل‌دهی و تولید بذر، گیاه را ضعیف می‌کند.

آفات و بیماری‌های ریواس

“““html

• زنگ ریواس
• کرم ریشه ریواس
• بیماری‌های ویروسی که از ریشه منتقل می‌شوند.

برداشت ریواس

بعد از اینکه خاک بر روی بوته‌های ریواس ریخته شد؛ گیاه از مواد غذایی موجود در ریشه‌های زیرزمینی برای رشد استفاده می‌کند. به خاطر اینکه نور به گیاه نمی‌رسد، دمبرگ‌ها بلند و رنگشان سفید یا سفید مایل به زرد می‌شود. در زمان برداشت، ریواس با استفاده از چاقوی مخصوص از قسمت یقه بریده می‌شود و بلافاصله به بازار فروخته می‌شود.

در مناطق پرورش ریواس، بعد از پایان فصل برداشت، کشاورزان به رویشگاه‌ها می‌روند و بوته‌هایی که در سال گذشته مورد بهره‌برداری قرار نگرفته‌اند را شناسایی می‌کنند. اگر این بوته‌ها به اندازه کافی رشد کرده باشند، بر روی برگ‌های آن‌ها سنگی گذاشته تا علامت‌گذاری شوند و در سال‌های آینده برای برداشت مجدد آماده شوند.

سرمازدگی گیاه ریواس باعث می‌شود که کریستال‌های اسید اگزالیک در برگ‌ها تشکیل شوند و سپس به دمبرگ‌ها منتقل شوند. بنابراین، خوردن ریواس سرمازده ممکن است باعث برخی مشکلات به دلیل مسمومیت‌های اگزالیکی شود. بنابراین بهتر است از مصرف ریواس سرمازده خودداری کرد. برداشت ریواس از سال دوم کاشت آغاز می‌شود و با بزرگ شدن برگ‌ها، نشانه رسیدن محصول مشخص می‌گردد. ریواس برای مصرف تازه، هر هفته برداشت می‌شود.

روش سنتی بهره‌برداری از ریواس

بهره‌برداری از ریواس معمولاً کار سختی است و یک سال طول می‌کشد. برای آسان‌تر کردن کار و تولید بیشتر، معمولاً گروه‌های 3 تا 4 نفری مسوول این کار می‌شوند و هر گروه دارای 3 تا 4 منطقه مشخص است. با شیوه‌ای سه‌ساله، هر سال در یک منطقه بهره‌برداری می‌شود. مراحل پرورش و بهره‌برداری سنتی ریواس در منطقه کوهسرخ به شرح زیر است:

1- انتخاب رویشگاه و نشانه‌گذاری: در این مرحله، کشاورزان محلی با توجه به تجربه و شناخت خود از منطقه، مناطق با تراکم مناسب و ریواس خوش‌طعم را انتخاب می‌کنند. سپس با گذاشتن سنگ بر روی برگ‌های ریواس‌های سالم، محل بوته‌ها را برای سال بعد علامت گذاری می‌کنند. این کار معمولاً در ماه‌های اردیبهشت و خرداد انجام می‌شود.

2- خاک‌ریزی: در این مرحله که معمولاً در بهمن، اسفند یا فروردین سال جدید انجام می‌شود، کشاورزان با توجه به بقایای برگ‌های بوته‌های مشخص‌شده، با استفاده از کلنگ خاک اطراف بوته را می‌کنند. سپس با اطمینان از زنده بودن گیاه، با قرار دادن چند ردیف سنگ دور جوانه‌ها، یک تنورچه به شعاع 30 تا 40 سانتیمتر و ارتفاع 40 تا 50 سانتیمتر ایجاد می‌کنند و داخل آن را با ماسه یا خاک نرم پر می‌کنند.

3- قطع و بهره‌برداری:ریواس برای رسیدن به نور، از داخل ماسه و خاکی که ریخته شده عبور می‌کند و به همین دلیل دمبرگ گیاه بلند می‌شود. زمان قطع ریواس زمانی است که بخشی از برگ ریواس از داخل خاک نمایان شود. در این زمان باید هر چه سریع‌تر ریواس قطع شود زیرا رشد برگ باعث کاهش کیفیت آن می‌شود. برای قطع ریواس، معمولاً سنگ چین را از یک سمت خراب کرده و از بالای گره ریشه آن را قطع می‌کنند تا به ریشه گیاه آسیبی وارد نشود. به دلیل پرورش ریواس در مناطق کوهستانی، ریواس جمع‌آوری‌شده با کیسه‌های گونی و الاغ به محل جاده منتقل می‌شود و از آنجا به مراکز فروش (صبح زود) حمل می‌گردد. قطع و جمع‌آوری ریواس معمولاً از اوایل اردیبهشت شروع شده و بسته به شرایط آب و هوایی تا اواخر خرداد ادامه دارد.

در این بررسی مشخص شد که روش معمول بهره‌برداری از ریواس ممکن است به گیاه آسیب بزند، اما با رعایت نکات زیر، این عوارض منفی کاهش می‌یابد.

“`

این روش می‌تواند یکی از راه‌های ایجاد شغل و درآمد و همچنین کمک به توسعه پایدار در منطقه باشد.

4- بهره‌برداری باید با فاصله زمانی چند ساله انجام شود تا گیاهان بتوانند دوباره قوی شوند و به حالت طبیعی خود بازگردند. 2- هنگام برداشت دمبرگ یا همان ریواس، باید این کار از بالای نقطه جوانه‌زنی انجام شود تا به ریشه گیاه آسیب نرسد. 3- برای جلوگیری از آسیب به گیاهان، این نکات باید به افراد جدید آموزش داده شود و به همین دلیل نیاز به نظارت و کمک کارشناسان منابع طبیعی وجود دارد.

میزان محصول ریواس

یک محصول خوب ریواس معمولاً 15 تن و یک محصول استثنایی حدود 18 تن است. گونه‌های قرمز معمولاً حدود 50 درصد بیشتر از گونه‌های سبز محصول می‌دهند؛ اگر در یک سال دوبار برداشت انجام شود، مجموع محصول حدود 50 درصد افزایش خواهد یافت. ریواس به خوبی در نواحی جنوبی ایالات متحده قابل کشت نیست.

بیشتر بخوانید: