راهنمای کاشت و پرورش چای کوهی (2 نکته مهم)
معرفی چای کوهی و خواص آن
چای کوهی (نام علمی Hypericum perforatum) یک گیاه از خانواده کلازیاسه (Clusiaceae) است که معمولاً در میان مزارع گندم و ذرت به صورت خود رو رشد می‌کند و در مقادیر زیاد در آمریکا و اروپا کشت می‌شود. در ایران، این گیاه در دامنه‌های کوه‌های البرز، چالوس، مازندران و نقاط غربی کشور یافت می‌شود و به طور قابل توجهی در مسیر قله چین کلاغ رشد می‌کند.
نام‌های دیگر این گیاه شامل گل راعی، هزارچشم، علف چای و هوفاریقون است. گل‌های این گیاه معمولاً به رنگ‌های سفید یا زرد هستند و در بالای ساقه به صورت گروهی قرار دارند. این گل‌ها رایحه ملایمی دارند و بویی خاص به خود می‌بخشند. از نظر طب سنتی ایران، چای کوهی گرم و خشک است و خواص درمانی زیادی دارد. این گیاه می‌تواند ضد کرم معده و روده باشد و به بهبود صدای گرفته کمک کند.
گیاه شناسی چای کوهی
چای کوهی یک گیاه علفی و پایا است که ارتفاع آن معمولاً بین ۵۰ تا ۸۰ سانتی‌متر می‌باشد و دارای برگ‌های متقابل است. این گیاه در مناطق کم‌درخت و جنگل‌ها، حواشی مزارع متروک، تپه‌ها و چمنزارها رشد می‌کند. یکی از ویژگی‌های بارز این گیاه، ساقه‌های متعدد و منشعب آن است که در طول خود دارای دو خط برجسته هستند. برگ‌های آن بیضی و دراز بوده و نقاط کوچکی که مشاهده می‌شود، در واقع کیسه‌های حاوی اسانس هستند. در گل‌های آن خطوط تیره‌ای دیده می‌شود که غده‌های ترشحی حاوی شیره قرمز قهوه‌ای می‌باشند. زمان گل‌دهی چای کوهی از اواخر اردیبهشت تا اواخر مهرماه است و مجموعه گل‌های آن زیبایی خاصی به طبیعت می‌بخشد.
محل مناسب رویش چای کوهی
این گیاه معمولاً در مزارع متروک، حواشی روستاها، جنگل‌های کم‌درخت، تپه‌ها و مزارع خشک و آفتاب‌گیر رشد می‌کند.
شرایط پرورش چای کوهی
چای کوهی به نور آفتاب علاقه دارد و می‌تواند مقداری رطوبت را تحمل کند. این گیاه در خاک‌های با بافت سبک تا متوسط و pH نزدیک به خنثی (نزدیک به ۶ تا ۷) به خوبی رشد می‌کند. چای کوهی خاک‌هایی که نور خورشید خوبی دریافت می‌کنند و غنی از مواد مغذی و با زهکشی مناسب هستند را دوست دارد. همچنین نسبت به خاک‌های کمی اسیدی و قلیایی نیز تا حدی تحمل دارد. این گیاه در خاک‌هایی که دارای بیش از ۲۵/۰ mgcd/kgsoil کادمیوم باشند، بهتر رشد می‌کند.
نور مورد نیاز چای کوهی
چای کوهی یک گیاه روز بلند است و بیشترین گل‌دهی و تولید مواد مؤثره خود را در اوایل تابستان دارد. پژوهشگران تأثیر نور ماورای بنفش را به مدت ۴۸ ساعت بررسی کرده‌اند و دریافته‌اند که با این نور، میزان هیپرسین و پسودوهیپریسین در این گیاه افزایش می‌یابد.
دمای مورد نیاز چای کوهی
چای کوهی می‌تواند در دماهای مختلف رشد کند، اما برای جوانه‌زنی و رشد گیاهچه‌های آن، دماهای بالای ۱۵۰۰ متر از سطح دریا به دلیل سرما ممکن است مشکلاتی برای آن ایجاد کند. این گیاه از دمای صفر درجه سانتی‌گراد شروع به رشد می‌کند و در مناطق معتدل به خوبی رشد می‌کند، اما حرارت زیاد برای آن مضر است.
رطوبت مورد نیاز چای کوهی
بارش زیاد باعث کاهش اکسیژن خاک و شستشوی مواد مغذی می‌شود، که برای چای کوهی مناسب نیست. تحقیقات نشان می‌دهد که بهترین رشد چای کوهی در ارتفاع ۶۰۰ متری و در بارش‌هایی بالای ۷۶۰ میلی‌متر اتفاق می‌افتد.
خاک مورد نیاز چای کوهی
“`html
گل راعی به خصوص به EC و PH خاک و آب حساس است. این گیاه می‌تواند در انواع خاک‌ها رشد کند، ولی بهترین رشد را در خاک‌های سبک و عمیق دارد. برای رشد خوب این گیاه، خاک باید حاصل‌خیز و با زهکش مناسبی باشد. بهترین PH برای این گیاه حدود ۶٫۶ و بهترین EC خاک و آب حدود ۲۰۰۰ میکروموس است.
کاشت، داشت و برداشت چای کوهی
این گیاه معمولاً از طریق بذر تکثیر می‌شود و گاهی نیز از ساقه‌های رونده. بذور کوچک این گیاه باید در عمق کم کاشته شوند و معمولاً از روش کشت غیرمستقیم برای بذرها استفاده می‌شود. برداشت این گیاه زمانی انجام می‌شود که حدود 50 درصد گل‌ها باز شده‌اند و این کار شامل قطع گیاه از نزدیک سطح زمین است. برداشت باید در یک روز آفتابی انجام شود و محصول باید به سرعت در مکانی تاریک خشک شود.
کاشت و تکثیر چای کوهی
برای تکثیر گل راعی، در بهار از بذر و در پاییز از تقسیم ریشه‌های زیرزمینی استفاده می‌شود. بذور به عمق زیاد حسایت دارند به دلیل اندازه کوچکشان.
برای نشاء کاری، بذرها روی بستر نرم پاشیده می‌شوند و سپس روی آن‌ها ماسه و کود یا پرلیت و یا سبوس برنج ریخته می‌شود. باید بستر بذر مرطوب نگه داشته شود تا بذرها سبز شوند. گیاهچه‌ای که به دست می‌آید بسیار کوچک و شکننده است. در مرحله 4 تا 6 برگی، نشاء باید به زمین اصلی منتقل شود.
زمان و روش برداشت چای کوهی
جمع‌آوری سرشاخه‌های گلدار این گیاه از خرداد تا تیرماه انجام می‌شود. پس از برداشت، سرشاخه‌های گلدار باید با توجه به شرایط محل رویش به دقت در لایه‌هایی نازک در سایه خشک شوند یا در خشک‌کن‌ها در دمای 40 تا 50 درجه سانتی‌گراد خشک شوند. باید دقت کرد که گل‌ها و سرشاخه‌ها جدا نشوند.
بیشترین مواد مؤثر گیاه چای کوهی در سرشاخه‌های گلدار آن وجود دارد. بنابراین، زمانی که 80 درصد مزرعه به گل نشسته است، می‌توان سرشاخه‌ها را برداشت کرده و در سایه خشک کرد.
در یک فصل، برداشت دیگری نیز می‌توان انجام داد که مجموع دو برداشت حدود 2 تن ماده خشک خواهد بود. اگر هدف برداشت بذر باشد، باید زمانی که رنگ کپسول‌ها به خاکی تغییر کرد، سرشاخه‌ها را برداشت و بذرها را جدا کرد.
خواص چای کوهی (طبیعت و خواص درمانی)
گیاه چای کوهی از نظر طب سنتی ایران، طبع گرمی دارد و برای درمان بیماری‌های رطوبی و سردمزاج مفید است. ماده قرمز رنگی که به نام هایپریسین در برگ‌های این گیاه وجود دارد و از فشار دادن برگ‌ها به دست می‌آید، برای بهبود زخم‌ها و سوختگی‌ها استفاده می‌شود. برخی از خواص درمانی این گیاه عبارتند از:
- چای کوهی باعث افزایش اشتها می‌شود و می‌توان آن را به بچه‌ها و افراد مسن که اشتها ندارند توصیه کرد.
- استفاده از چای کوهی برای درمان سرماخوردگی موثر است و همچنین می‌تواند گرفتگی صدا را باز کند و خلط‌آور باشد.
- نوشیدن چای کوهی برای رفع افسردگی و بهبود خواب مفید است. اگر سه روز متوالی چای کوهی مصرف شود، افسردگی را کاهش داده و به خوبی خواب می‌آورید و اعتماد به نفس را افزایش می‌دهد.
- از خواص چای کوهی برای درمان برخی بیماری‌های جدی مانند فلج، مننژیت، کزاز و سیاه‌سرفه استفاده می‌شود.
- مصرف این گیاه به عنوان ضد کرم معده و روده کار می‌کند.
“`
- چای کوهی خاصیت ادرارآوری و عادت ماهانه دارد.
- یکی از مهمترین ویژگی‌های چای کوهی، درمان زخم‌ها، سوختگی‌ها و نیش حشرات است. برای این کار، می‌توانید برگ‌های آن را به صورت پودری درآورده و روی زخم‌های عمیق بگذارید.
- چای کوهی برای درمان اسهال و همچنین اسهال خونی هم مفید است.
- این چای می‌تواند برای درد در ناحیه دنبالچه، کمر و گردن کمک کننده باشد و حتی برای تسکین درد سیاتیک نیز مناسب است.
- اگر نگران خونریزی مغزی هستید، حتماً چای کوهی بنوشید.
- نوشیدن چای کوهی به رفع کم‌خونی کمک می‌کند.
- چای کوهی می‌تواند ویروس‌ها را از بین ببرد و حتی در مقابله با ویروس بیماری ایدز تأثیرگذار باشد و باعث تقویت سیستم ایمنی بدن می‌شود.
- این چای برای درمان بیماری‌های رطوبتی به ویژه روماتیسم و درد مفاصل مفید است.
- جوشانده سرشاخه‌های چای کوهی برای تقویت و تنظیم دستگاه رحم، ضد عفونی کردن مجاری ادراری و کاهش سردرد و میگرن مؤثر است.
- امروز مشخص شده است که این گیاه اثرات ضد سرطانی دارد، به ویژه در مورد سرطان خون.
بیشتر بخوانید:
