راهنمای کامل داشتن تغذیه سالم برای افرادی که پروتئین بدنشان دفع می‌ شود (2 نکته مهم)

بایدها و نبایدهای غذایی در رژیم دفع پروتئین

رژیم بیماران کلیوی و دفع پروتئین : پدر من ۵۵ ساله است و به دیابت و فشار خون بالا مبتلاست. همچنین، کلیه‌هایش سنگ‌ساز شده‌اند و به تازگی دفع پروتئین داشتند. لطفاً درباره تغذیه ایشان راهنمایی کنید. دفع پروتئین ناشی از کنترل نشدن دیابت است، به همین دلیل باید قند خونشان را مرتب کنترل کنند.

استفاده از فیبرهای محلول زمان جذب قند خون را طولانی‌تر می‌کند و کمک می‌کند که قند خون بعد از غذا به سرعت بالا نرود. بنابراین، مصرف یک عدد سیب با پوست، حبوبات و سبزیجاتی که فیبر فراوان دارند، در تنظیم قند خون خیلی مفید است. منابع غنی از فیبر محلول شامل: سیب، مرکبات (پرتقال، لیمو و گریپ‌فروت)، توت‌فرنگی و غلات سبوس‌دار هستند.

سعی کنید از کربوهیدرات‌های ساده مثل قند، شکر، شیرینی، مربا، آرد سفید و آب‌نبات دوری کنید و به جای آن بیشتر کربوهیدرات‌های پیچیده مصرف کنید. البته این بدان معنا نیست که هرگز قند مصرف نکنید.

بهترین نوع نان، نان سبوس‌دار است و نان سنگک یکی از بهترین گزینه‌هاست.
مصرف چربی‌های زیاد باید محدود شود، زیرا این چربی‌ها می‌توانند به بیماری دیابت سرعت ببخشند، به ویژه چربی‌های اشباع (سخت) که تأثیر منفی بر نحوه عملکرد انسولین دارد. بنابراین توصیه می‌شود که چربی‌های قابل مشاهده در گوشت‌ها و پوست مرغ را جدا کنید و مصرف سینه مرغ را به ران مرغ و سایر قسمت‌ها ترجیح دهید.

روش‌های پخت مثل کباب کردن، بخارپز کردن و پخت سریع را به سرخ کردن در روغن ترجیح دهید.
خوردن ماهی می‌تواند خطر ابتلا به دیابت نوع دو را تا ۵۰ درصد کاهش دهد. ماهی سرشار از اسید چرب اُمگا-۳ است، بنابراین توصیه می‌شود حداقل دو بار در هفته و هر بار حدود ۹۰ گرم ماهی مصرف کنید. البته بیماران دیابتی نباید از کپسول‌های روغن ماهی بدون تجویز پزشک استفاده کنند چون ممکن است قند خونشان را تحت تأثیر قرار دهد.

پیاز و سیر، اگر مشکل گوارشی ندارید و آسپرین مصرف نمی‌کنید، از قدیم به عنوان مواد غذایی مفید برای کنترل دیابت شناخته شده‌اند و تحقیقات جدید هم این موضوع را تأیید کرده‌اند (چه خام، چه پخته تفاوتی ندارد). پیاز می‌تواند با تأثیر بر سوخت و ساز گلوکز در کبد و افزایش سطح انسولین کمک کند و به کاهش قند خون کمک کند.

کلم بروکلی از سبزیجات بسیار مفید و منابع غنی کروم است که کمک زیادی به تنظیم قند خون می‌کند. جو نیز دارای کروم زیادی است. سایر منابع غذایی حاوی کروم شامل مغزها، قارچ خوراکی، سبوس غلات، ریواس و مخمر می‌باشد.
خوردن ماهی احتمال ابتلا به دیابت نوع دو را ۵۰ درصد کاهش می‌دهد. ماهی سرشار از اسیدهای چرب اُمگا-۳ است، بنابراین مصرف ماهی به میزان حداقل دو بار در هفته و هر بار ۹۰ گرم بسیار توصیه می‌شود.

مصرف لبنیات باید از نوع کم‌چرب باشد. ماست و شیر پرچرب، خامه، پنیرهای پرچرب (مثل گودا، پیتزا و …) و کره را از رژیم غذایی خود حذف کنید.

آنتی‌اکسیدان‌ها، که شامل ویتامین‌های C، E و بتاکاروتن هستند، برای حفاظت از سلول‌های تولیدکننده انسولین (سلول‌های بتا) بسیار مهم‌اند، بنابراین باید از منابع حاوی این ویتامین‌ها استفاده کنید. ویتامین C در میوه‌ها و سبزیجات تازه، به ویژه در مرکبات (پرتقال، گریپ‌فروت، لیمو و نارنگی)، کیوی، انواع توت، گوجه‌فرنگی، فلفل دلمه‌ای، هندوانه، طالبی، توت‌فرنگی، سیب‌زمینی و سبزیجات برگ سبز یافت می‌شود.

بهترین منبع ویتامین E آجیل و روغن‌های گیاهی مانند روغن جوانه گندم، آفتابگردان، بادام، گردو، فندق، ذرت و زیتون است. بتاکاروتن (پیش ساز ویتامین A) در میوه‌های رنگی به‌ویژه زرد و نارنجی و سبزیجات سبز تیره مثل سیب‌زمینی شیرین، هویج، اسفناج، کدوحلوایی، طالبی، زردآلو، کلم بروکلی و گریپ‌فروت قرمز وجود دارد؛ پس…

“`

میوه‌ها و سبزیجات خام (اگر مشکلی در سیستم گوارشی ندارید) از انواع پخته آن‌ها بهتر هستند و انواع پخته هم نسبت به انواع منجمد و بخارپز که بخار آن خارج می‌شود یا آب آن دور ریخته می‌شود، برترند.

خوردن میوه‌ها با پوست به تدریج قند خون را افزایش می‌دهد. جالب اینجاست که بیشتر ویتامین‌ها و مواد معدنی در لایه‌های نزدیک به پوست میوه‌ها وجود دارند، پس میوه‌هایی که می‌توانید با پوست بخورید، حتماً با پوست مصرف کنید. همچنین از خوردن میوه‌های بسیار شیرین مانند موز، انجیر، خربزه و انگور شیرین بپرهیزید یا آن‌ها را خیلی کم کنید.

برخی ادویه‌ها می‌توانند فعالیت انسولین را افزایش دهند. تحقیق‌ها نشان داده‌اند که مصرف دارچین، میخک، زردچوبه (که برای جلوگیری از گرفتگی عروق و بیماری آلزایمر هم مفید است) و برگ‌بو، می‌تواند فعالیت انسولین را تا سه برابر افزایش دهد. در بین این‌ها، دارچین تاثیر بیشتری دارد. حتی ریختن کمی دارچین روی غذاهای شیرین، فعالیت انسولین را بالا می‌برد و از افزایش قند خون جلوگیری می‌کند.

توصیه می‌شود روزانه بین ۷ تا ۸ لیوان آب بنوشید. غذایی که آهسته‌تر هضم می‌شود، قند را به آرامی وارد خون کرده و باعث افزایش ناگهانی قند خون نمی‌شود. همچنین، غذاهای بزرگ‌تر به کندی هضم می‌شوند و غذای پخته سریع‌تر از غذاهای خام هضم می‌شود. غذاهای مرطوب هم زودتر از غذاهای خشک هضم می‌شوند.

تلاش کنید که برنامه غذایی خود را منظم کنید و هر روز در ساعت مشخصی غذا بخورید. بهتر است روزانه ۴ تا ۵ وعده غذا بخورید اما مقدار هر وعده را کاهش دهید. حتماً قبل از صرف غذا از سالاد بدون سس یا مواد غذایی کم‌کالری مانند کاهو، کرفس و سوپ‌های ساده استفاده کنید.

در صبح ناشتا از آب‌میوه استفاده نکنید و به جای آن در طول روز از میوه‌های تازه بخورید. نوشیدنی‌ها و دسرهای بدون قند انتخاب کنید. آرد گندم کامل را به جای آرد سفید مصرف کنید.

در نهایت، متعادل نگه‌داشتن وزن، ورزش و نرمش (حداقل سه بار در هفته و هر بار ۲۰ دقیقه) به همراه رعایت رژیم غذایی مناسب و توجه به پیاده‌روی روزانه، برای حفظ آرامش اعصاب بسیار توصیه می‌شود. همچنین، مصرف سبزیجات، کلسیم کافی، نوشیدن آب زیاد و محدود کردن مصرف پروتئین‌های حیوانی در دفع طبیعی سنگ‌های کلیوی موثر است.

نوشیدن آب زیاد یکی از روش‌های اصلی در دفع سنگ‌های کلیوی، به خصوص نوع اگزالاتی است. بیماران مبتلا به سنگ کلیه باید حداقل ۲ لیتر آب در روز بنوشند و در فصل تابستان یا مناطق گرم این مقدار به ۳ لیتر برسد. این آب باید همراه وعده‌های غذایی و در طول روز مصرف شود.

افراد مبتلا به سنگ‌های کلیوی که سنگ اگزالاتی دارند، باید از مصرف خوراکی‌هایی مانند ریواس، توت‌فرنگی، اسفناج، تره‌فرنگی و سیب‌زمینی شیرین که غنی از اگزالات هستند، خودداری کنند. همچنین پروتئین‌های حیوانی، نمک سدیم و تنقلاتی مانند بادام‌زمینی باید از برنامه غذایی این افراد حذف شود و مصرف نوشابه‌ها، آب مرکبات و چای نیز باید به حداقل برسد.

افزایش تحرک و فعالیت بدنی و دوری از استراحت و سکون به دفع سنگ‌های کلیوی کمک می‌کند. افزایش مصرف کلسیم نیز یکی دیگر از روش‌های دفع سنگ‌های کلیوی است، و حذف مواد غذایی حاوی کلسیم مانند شیر می‌تواند به افزایش دفع اگزالات و تشکیل سنگ کلیه منجر شود.

منبع: باشگاه خبرنگاران جوان