راه های تشخیص بیماری مالاریا در کمترین زمان (2 نکته مهم)
چگونه بیماری مالاریا را تشخیص دهیم ؟
تشخیص بیماری مالاریا موضوعی مهم به حساب می‌آید. مالاریا یک بیماری عفونی است که بر اثر انگل ایجاد می‌شود و در مناطق گرمسیری باعث مرگ و میر افراد زیادی می‌شود.
تشخیص مالاریا از آن جهت سخت است که علائم آن شباهت زیادی به سایر بیماری‌های عفونی در مناطق گرمسیری دارد، بنابراین برای تشخیص درست آن باید آزمایش‌های دقیق‌تری انجام شود.
روش های تشخیص مالاریا
1. روش تشخیص آزمایشگاهی مالاریا
ساده‌ترین راه برای تشخیص انگل، مشاهده میکروسکوپی خون بیمار است. این روش همچنان بهترین و معتبرترین روش برای تشخیص مالاریا به شمار می‌رود. در این روش، نمونه خون بر روی یک لام شیشه‌ای آماده می‌شود و با رنگ‌آمیزی مناسب امکان دیدن انگل مالاریا فراهم می‌شود.
2. روش های نمونه گیری برای تشخیص مالاریا
1. تهیه اسمیر خونی مستقیم
برای شروع، ابتدا باید انگشت بیمار را با الکل ضدعفونی کنیم و پس از خشک کردن، با یک سوزن یا نوک تیز دو قطره خون بر روی یک لام شیشه‌ای قرار دهیم.
برای تهیه اسمیر خونی ضخیم، با یک حرکت دایره‌ای این قطره را پخش می‌کنیم.
مهم است که نمونه خیلی ضخیم نشود و بگذاریم بدون افزودن هیچ ماده‌ای خشک شود. گلبول‌های قرمز که تغییر نکرده‌اند تحت تاثیر قطره آب از بین می‌روند.
برای اسمیر خونی نازک، باید به سرعت با لبه صاف یک لام دیگر قطره خون را به گونه‌ای که به سطح لام نزدیک شود، بچرخانیم و سپس با حرکات رفت و برگشتی یکنواخت، آن را بر روی لام بچرخانیم.
این اسمیرها باید در هوا خشک شوند و سپس با متانول فیکس شوند. چون در اسمیر ضخیم خون بیشتری وجود دارد، حساسیت آن نسبت به اسمیر نازک بیشتر است.
2. تهیه اسمیر داخل جلدی
یک روش دیگر برای تشخیص عفونت با مالاریا، تهیه اسمیر داخل جلدی است که با سوزن کوچک، سوراخ‌های ریزی روی ساعد دست ایجاد می‌کنند.
در این روش نباید خون از سوراخ‌ها بیفتد بلکه باید ایستایی خونی ایجاد شود که بعد از فشار دادن روی لام شیشه‌ای می‌توان آن را بررسی کرد و سپس خشک شود و با متانول فیکس گردد.
این نوع اسمیر می‌تواند نشان‌دهنده لکوسیت‌هایی با رنگدانه و همچنین اشکال بالغ‌تر پلاسمودیوم فالسیپاروم باشد.
3. روش های مولکولی برای تشخیص مالاریا
روش‌های مولکولی بهتر است در آزمایشگاه‌های تحقیقاتی بزرگ انجام شود تا مقاومت به دارو و عود بیماری را بررسی کنند. این روش‌ها می‌توانند در شناسایی گونه‌ها نیز موثر باشند، به ویژه زمانی که تعداد انگل‌ها کم است.
تکنیک PCR به ما اجازه می‌دهد که یک قسمت خاص از ژنوم مالاریا را تکثیر کنیم. این روش بسیار حساس و اختصاصی است و می‌تواند ژنوتایپ انگل را مشخص کند.
علاوه بر این، تکنیک از PCR (SNP) برای شناسایی انگل‌های مقاوم به دارو و عفونت‌های ترکیبی نیز مناسب است، اما PCR هزینه‌بر است و به آزمایشگاه‌های پیشرفته و کادر آموزش‌دیده نیاز دارد.
4. روش بافی کوت کمی (Quantitative buffy coat method) برای تشخیص مالاریا
این روش شامل رنگ‌آمیزی لایه‌ای از سلول‌های قرمز خون است که تحت سانتریفیوژ قرار گرفته‌اند و سپس با استفاده از نور ماورای بنفش بررسی می‌شوند. این روش برای شناسایی انگل مالاریا در خون محیطی کاربرد دارد.
حساسیت این روش مشابه روش میکروسکوپی خون ضخیم معمولی است و باید همراه با گسترش ضخیم خون برای غربالگری مورد استفاده قرار گیرد. مراحل انجام این روش به صورت زیر است:
- ابتدا خون را از طریق سوراخ کردن انگشت در یک لوله هماتوکریت حاوی آکریدین نارنجی و ضدانعقاد جمع‌آوری می‌کنیم.
- لوله هماتوکریت را به مدت ۵ دقیقه با دور 12000 سانتریفیوژ می‌کنیم.
- پس از آن به سرعت با استفاده از میکروسکوپ مجهز به منبع نور UV مورد بررسی قرار می‌دهیم. هسته انگل به رنگ سبز روشن و سیتوپلاسم آن به رنگ زرد نارنجی مشاهده می‌شود.
5. روش های سرولوژی
برای تشخیص مالاریا
تست‌های سرولوژیکی برای تشخیص عفونت مالاریا بر اساس شناسایی آنتی‌بادی‌هایی است که در برابر مراحل غیرجنسی انگل مالاریا در خون تولید می‌شوند. این روش بهترین روش برای بررسی اپیدمی و شیوع بیماری است، اما برای تشخیص مالاریای حاد مناسب نیست.
5. کشت انگل مالاریا برای تشخیص بیماری مالاریا
یکی از روش‌های دیگر تشخیص بیماری مالاریا، کشت انگل مالاریاست که به صورت فعال انجام می‌شود. همچنین ممکن است تشخیص پس از مرگ با شناسایی انگل‌های مالاریا یا مشاهده رنگدانه‌ها در گلبول‌های سفید در زمان کالبدشکافی و با استفاده از بیوپسی بافت‌هایی مانند مغز و طحال نیز صورت گیرد.
6. سریع‌ترین روش تشخیص مالاریا از طریق فناوری مغناطیس نور
پژوهشگران انگلیسی به یک روش سریع‌تر و ارزان‌تر از روش‌های قبلی برای آزمایش و تشخیص بیماری مالاریا دست یافته‌اند.
این تکنیک که طراحی آن دو سال طول کشیده و با حمایت اتحادیه اروپا انجام شده، از فناوری مغناطیس نور (MOT) استفاده می‌کند. این فناوری برای شناسایی ماده‌ای به نام haemozoin که یک پسماند از انگل مالاریا در خون است، به کار می‌رود.
این روش به دلیل توانایی شناسایی دقیق‌تر در نمونه‌های خون کم، نسبت به روش‌های قبلی، برتری دارد. متخصصان می‌توانند با این روش، در کمتر از یک دقیقه بفهمند که آیا فرد مبتلا به مالاریا است یا خیر.
محققان دانشگاه اکستر اعلام کرده‌اند که نتایج اولیه به‌دست‌آمده با این ابزار جدید بسیار امیدوارکننده و شگفت‌انگیز است.
7. تشخیص بیماری مالاریا از طریق بزاق دهان
گروهی از محققان موفق به ابداع روشی خلاقانه برای آزمایش بزاق افراد شده‌اند که امکان تشخیص سریع و کم‌هزینه بیماری مالاریا را تا یک هفته قبل از بروز علائم آن فراهم می‌کند.
تا کنون برای تشخیص بیماری مالاریا از آزمایش خون استفاده می‌شد که دقت در این روش نیازمند داشتن متخصصان باتجربه و نمونه‌گیری صحیح است.
روش‌های جدید آزمایش خون می‌توانند تشخیص مالاریا را در ۲۰ دقیقه ممکن کنند و به‌خصوص در مناطق روستایی کاربرد دارند. اما یکی از معایب مهم این روش، دقت پایین آن است.
محققان دانشگاه کالیفرنیا می‌گویند بزاق افراد مبتلا به مالاریا حاوی موادی است که شناسایی به‌موقع آنها می‌تواند به درمان این بیماری کمک کند. در این روش، هدف شناسایی پروتئینی است که برای زنده ماندن انگل مالاریا ضروری است و به Plasmodium falciparum معروف است.
در این روش، فرد مشکوک آب دهان خود را در یک لوله پلاستیکی می‌ریزد و ظرف ۲۰ دقیقه می‌توان نتیجه را در مورد ابتلای او به بیماری مشاهده کرد. این تست که SMAART نامگذاری شده است، از سال ۲۰۲۰ پس از اخذ مجوزهای لازم مورد استفاده قرار می‌گیرد.
