رتینوپاتی دیابتی : اثرات دیابت بر روی چشم چیست؟ (2 نکته مهم)
“`html
رتینوپاتی دیابتی چیست؟
اگر شما دیابت دارید، بدنتان نمی‌تواند قند را به درستی استفاده کند و ذخیره کند. بالا بودن قند خون می‌تواند به رگ‌های چشم آسیب بزند. شبکیه، لایه‌ای مانند بافت عصبی در پشت چشم است که نور را دریافت کرده و تصویر اشیاء را به مغز ارسال می‌کند. آسیب به رگ‌های شبکیه به نام رتینوپاتی دیابتی شناخته می‌شود.
انواع رتینوپاتی دیابتی کدام‌اند؟
رتینوپاتی دیابتی به دو نوع تقسیم می‌شود:
رتینوپاتی دیابتی بدون رگ‌زایی:
این نوع در واقع مراحل اولیه بیماری است. در این مرحله، خون یا مایعات از رگ‌های باریک شبکیه خارج می‌شود و باعث تورم و رسوب مواد در شبکیه می‌گردد. در مراحل ابتدایی تاثیر مستقیمی بر بینایی ندارد، مگر اینکه تورم در ناحیه مرکزی شبکیه (ماکولا) ایجاد شود.
رتینوپاتی دیابتی همراه با رگ‌زایی:
در این مرحله، رگ‌های جدیدی در شبکیه شکل می‌گیرد که به نام رگ‌زایی شناخته می‌شود. متاسفانه این رگ‌های جدید توانایی تغذیه شبکیه را ندارند و می‌توانند باعث خونریزی و ایجاد کشش بر روی شبکیه و حتی جداشدگی آن شوند.
رتینوپاتی دیابتی چگونه تشخیص داده می‌شود؟
تنها راه تشخیص تاثیر دیابت بر چشم‌ها، معاینه توسط چشم‌پزشک است. حتی قبل از اینکه بینایی شما آسیب ببیند، یک چشم‌پزشک می‌تواند بیماری شما را شناسایی و درمان کند.
اگر چشم‌پزشک نشانه‌های رتینوپاتی را مشاهده کند، ممکن است تست‌های مخصوص‌تری مانند عکس‌برداری رنگی از شبکیه، به نام آنژیوگرافی فلوئورسئین، انجام دهد.
در این نوع آزمایش، دارویی خاص به بازوی شما تزریق می‌شود و تصاویر گرفته‌شده کمک می‌کند تا شدت بیماری و مقدار آسیب به رگ‌ها مشخص شود. همچنین در یک نوع دیگر عکاسی به نام OCT، ضخامت و تورم ناحیه مرکزی شبکیه اندازه‌گیری می‌شود.
رتینوپاتی دیابتی چگونه درمان می‌شود؟
بهترین راه درمان جلوگیری از پیشرفت بیماری است. کنترل دقیق قند خون می‌تواند به طور قابل توجهی شانس نابینایی ناشی از رتینوپاتی دیابتی را در آینده کاهش دهد. اگر فشار خون بالا یا مشکلات کلیوی دارید، درمان همزمان پیشنهاد می‌شود.
جراحی لیزر
جراحی لیزر معمولاً در مواردی مانند ورم ماکولا، رتینوپاتی همراه با رگ‌زایی و گلوکوم ناشی از رگ‌زایی انجام می‌شود. در این روش، با استفاده از لیزر بر روی ناحیه آسیب‌دیده شبکیه تابانده می‌شود تا میزان مایع خارج شده کاسته شود. هدف اصلی این درمان جلوگیری از کاهش دید و نابینایی در آینده است، بنابراین در صورت نیاز به درمان باید پیش از وخیم شدن بینایی انجام شود.
در رتینوپاتی دیابتی همراه با رگ‌زایی، لیزر بر روی تمامی قسمت‌های شبکیه به جز ماکولا انجام می‌شود. این نوع درمان به جلوگیری از پیشرفت رگ‌زایی کمک می‌کند و احتمال خونریزی و اختلالات را کاهش می‌دهد. در برخی موارد ممکن است چندین بار نیاز به لیزر درمانی باشد.
جراحی لیزر معمولاً دید بیمار را بهبود نمی‌بخشد، اما از نابینایی در آینده جلوگیری می‌کند و در مواردی مانند خونریزی ممکن است باعث بهبود دید گردد.
تزریق داخل چشمی داروها
گاهی لازم است برای کاهش ورم شبکیه یا کنترل رگ‌زایی، داروهایی به داخل چشم تزریق شود. این داروها معمولاً به طور موثری رتینوپاتی دیابتی را کنترل کرده و ممکن است نیاز باشد بعد از مدتی دوباره تزریق شوند. این تزریق در شرایط بهداشتی و با دقت انجام می‌شود.
تخلیه زجاجیه (وتیرکتومی)
در صورت رتینوپاتی همراه با رگ‌زایی، چشم‌پزشک ممکن است وتیرکتومی را پیشنهاد کند. در این عمل، زجاجیه که پر از خون شده است تخلیه و با مایعی شفاف جایگزین می‌شود. در مواقعی که رتینوپاتی دیابتی باعث جداشدگی شبکیه شده، این روش تنها راه درمان است.
آیا جلوگیری از نابینایی امکان‌پذیر است؟
“`
آیا می‌دانید؟
باید بدانید که با پیشرفت‌های جدید در تشخیص و درمان، تنها تعداد کمی از افراد مبتلا به رتینوپاتی با مشکلات شدید چشمی مواجه هستند. تشخیص زودهنگام رتینوپاتی دیابتی، بهترین راه برای جلوگیری از نابینایی است.
چه زمانی باید معاینه چشم پزشکی انجام شود؟
افرادی که دیابت دارند باید حداقل یک بار در سال برای معاینه چشم مراجعه کنند. اگر تشخیص رتینوپاتی داده شود، ممکن است نیاز به معاینه‌های بیشتری باشد.
زنان باردار مبتلا به دیابت باید در سه ماهه اول بارداری معاینه چشم انجام دهند چرا که رتینوپاتی در این دوران می‌تواند سریع‌تر پیشرفت کند.
اگر برای دریافت عینک نیاز به معاینه چشم دارید، حتماً چند روز قبل از مراجعه قند خون خود را به دقت کنترل کنید؛ زیرا اگر قند خون شما نرمال نباشد، بینایی شما دچار افت خواهد شد و ممکن است شماره عینک شما نیز تغییر کند. نوسانات سریع قند خون، حتی اگر شما رتینوپاتی نداشته باشید، می‌تواند باعث تغییر در بینایی هر دو چشم شود.
هنگامی که دیابت شما برای اولین بار تشخیص داده شد، معاینات چشم پزشکی باید به صورت زیر انجام شود:
- ۵ سال بعد از تشخیص بیماری، اگر سن شما کمتر از ۲۹ سال است.
- در اولین فرصت بعد از تشخیص بیماری، اگر سن شما ۳۰ سال یا بیشتر است.
به یاد داشته باشید
دیابت بیماری است که می‌تواند عوارض جدی برای سلامتی شما به همراه داشته باشد، بنابراین در صورت ابتلا به این بیماری، موارد زیر را در نظر داشته باشید:
- دستورات پزشک خود را به دقت دنبال کنید.
- قند خون خود را به‌صورت روزانه در منزل کنترل کنید.
روش‌های مراقبت از چشم در بیماران دیابتی
عوارض چشمی دیابت می‌تواند به آسیب عروق خونی شبکیه منجر شود که به آن رتینوپاتی دیابتی گفته می‌شود. همچنین، ورم ماکولا، خونریزی‌های متعدد در شبکیه و زجاجیه چشم از عوارض جدی این بیماری هستند که اگر به موقع درمان نشوند، ممکن است منجر به کم‌بینی یا نابینایی دائمی شوند.
دکتر مهدی مدرس‌زاده، رئیس انجمن شبکیه و زجاجیه ایران، با توجه به گسترش دیابت در ایران و نیاز به پیشگیری و کنترل این بیماری، می‌گوید: دیابت قابل پیشگیری و کنترل است و افراد دیابتی با فعالیت بدنی و رژیم غذایی مناسب می‌توانند هم بیماری خود را کنترل کنند و هم از بروز مشکلات بینایی جلوگیری نمایند.
یک عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران می‌افزاید: اگر دیابت به خوبی کنترل نشود، با گذشت زمان بافت‌های غیرطبیعی در شبکیه چشم ایجاد می‌شود که سبب تورم شبکیه و افت دید می‌شود.
آسیب به شبکیه چشم به دلیل قند بالا
- افراد مبتلا به دیابت باید از بروز مشکلات چشمی ناشی از دیابت جلوگیری کنند و تحت کنترل باشند؛ زیرا عدم کنترل دیابت ممکن است به آسیب‌های جدی به شبکیه چشم منجر شود.
- مشکلاتی که در دیابتی‌ها بروز می‌کند شامل: رسوب چربی روی شبکیه، انسداد عروق شبکیه، پارگی و خونریزی رگ‌ها، ایجاد عروق غیرعادی در عصب بینایی و در نهایت تورم شبکیه و افت دید می‌باشد.
اختلال بینایی تا کوری کامل
- قند خون بالا موجب آسیب به مویرگ‌های شبکیه و بروز ورم شبکیه می‌شود که قدرت بینایی فرد را کاهش می‌دهد.
- اگر دیابت کنترل نشود، به تدریج مویرگ‌های طبیعی شبکیه آسیب دیده و بافت‌های غیرطبیعی روی شبکیه ایجاد می‌شود و در نتیجه دید فرد به شدت کاهش می‌یابد.
- البته سن بیمار، زمان تشخیص بیماری و مدت زمان ابتلا به بیماری، بر شدت آسیب‌های شبکیه تأثیر دارد. هرچه مدت دیابت بیشتر باشد، احتمال آسیب به شبکیه و شدت آن بیشتر است.
- تشدید تأثیرات دیابت بر شبکیه موجب می‌شود که مویرگ‌ها بسته شوند و خون به شبکیه نرسد. این مشکل باعث تشکیل عروق غیرطبیعی در شبکیه می‌شود که به بافت‌های غیرطبیعی منجر می‌شود و شبکیه را تحت فشار قرار می‌دهد و از محل خود جدا می‌کند؛ در این صورت، درمان احتمالا جراحی خواهد بود، اما بینایی به طور کامل بازنخواهد گشت.
همچنین بخوانید:
