روده ی تحریک پذیر چه بیماری است؟ (2 نکته مهم)

علت و درمان بیماری تحریک پذیری روده

برای درمان بیماری تحریک پذیری روده با رضیم همراه باشید.

سندرم روده تحریک‌پذیر یا آی‌بی‌اِس (IBS‏)

سندرم روده تحریک‌پذیر یک نوع اختلال در عملکرد روده است که باعث ایجاد درد مزمن در شکم، ناراحتی، نفخ و تغییر در عادات روده‌ای می‌شود. این علائم بدون وجود هیچ بیماری خاص دیگری بروز می‌کنند.

بعضی از افراد ممکن است بیشتر به اسهال دچار شوند، در حالی که دیگران ممکن است یبوست داشته باشند و این دو حالت ممکن است متناوب باشند.

این بیماری در روده بزرگ اتفاق می‌افتد و اگرچه علائمی مثل درد و نفخ را به همراه دارد، اما به روده آسیب دائمی نمی‌زند. بیشتر افرادی که به این مشکل دچارند، با یادگیری روش‌های کنترل آن بهبود می‌یابند و این بیماری عموماً آزار دهنده نیست. در واقع، این بیماری کمتر باعث ناتوانی می‌شود.

خوشبختانه، بر خلاف بیماری‌های جدی‌تر مانند بیماری کرون یا کولیت اولسراتیو، این بیماری خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ را افزایش نمی‌دهد و معمولاً می‌توان آن را با کنترل رژیم غذایی، شیوه زندگی و مدیریت استرس تحت کنترل کرد.

• اگر اسهال علامت غالب باشد، به آن IBS-D و اگر یبوست علامت غالب باشد، IBS-C می‌گویند. همچنین نوعی از این بیماری که در آن اسهال و یبوست به صورت متناوب ظاهر شوند به آن IBS-A می‌گویند.

گاهی ممکن است آی‌بی‌اس بعد از یک عفونت ایجاد شود که به آن IBS-PI می‌گویند.

مواقع استرس و یا شروع دوره بلوغ نیز می‌تواند علتی برای ایجاد این مشکل باشد.

موارد مختلفی مثل عدم جذب مناسب مواد غذایی، بیماری سلیاک، عفونت‌های خفیف و عفونت‌های انگلی ممکن است به صورت آی‌بی‌اس بروز کنند. در این بیماری آزمایش‌های معمول پزشکی، هیچ اختلال خاصی را نشان نمی‌دهند، ولی روده‌ها ممکن است نسبت به بعضی محرک‌ها حساس‌تر باشند.

با اینکه علت دقیق این اختلال هنوز مشخص نیست، اغلب کارشناسان معتقدند که این مشکل از اختلال در ارتباط بین مغز و دستگاه گوارش ناشی می‌شود و ممکن است اختلالات دیگری در روده‌ها نیز دخیل باشند. به‌طور کلی، آی‌بی‌اس برای اکثر بیماران تهدید کننده نیست، اما درد مزمن و خستگی ناشی از آن ممکن است باعث افزایش هزینه‌های درمان و غیبت از کار شود.

تحقیقات نشان داده‌اند که شیوع بالای سندرم روده تحریک‌پذیر می‌تواند بار مالی قابل توجهی به جامعه تحمیل کند و کیفیت زندگی بیماران را به طرز چشم‌گیری کاهش دهد.

علایم سندرم روده تحریک پذیر

علایم سندرم روده تحریک پذیر ممکن است در هر فرد متفاوت باشد و گاهی اوقات این علائم با سایر بیماری‌ها اشتباه گرفته می‌شوند. از جمله شایع‌ترین علائم این بیماری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• درد در ناحیه پایین شکم
• نفخ و باد شکم
• اسهال یا یبوست، یا هر دو حالت

“`html

• وجود بلغم و مخاط در مدفوع
• احساس نیاز فوری به مدفوع در صبح‌ها یا بعد از غذا
• کاهش درد بعد از اجابت مزاج
• احساس اینکه همه مدفوع تخلیه نشده است

بیش از 60 درصد افرادی که به سندرم روده تحریک پذیر مبتلا هستند، به مشکلات روانی و ذهنی مانند افسردگی و اضطراب نیز دچار می‌شوند. برخی از این افراد، سطح پایینی از سروتونین در بدن خود دارند.

سندرم روده تحریک پذیر می‌تواند بر جذب مواد مغذی در بدن تأثیر بگذارد، بنابراین ممکن است این افراد نتوانند تمام مواد مغذی ضروری را به اندازه کافی کسب کنند.

برای بیشتر افراد، سندرم روده تحریک پذیر یک بیماری مزمن است، اما گاهی اوقات علائم آن شدیدتر یا ضعیف‌تر می‌شوند. به دلیل آنکه علائم این سندرم ممکن است مشابه سایر بیماری‌های خطرناک باشد، مراجعه به پزشک برای تشخیص صحیح لازم است.



علل بیماری روده ی تحریک پذیر

علت دقیق سندرم روده تحریک پذیر مشخص نیست، اما چندین نظریه پیشنهاد شده است. عفونت‌های حاد دستگاه گوارش می‌توانند خطر ابتلا به این سندرم را افزایش دهند. عوامل دیگری که ممکن است احتمال ابتلا به انواع مختلف این سندرم را بالاتر ببرند شامل سن جوانی، تب طولانی، اضطراب و افسردگی هستند.

نظریه‌ای که در سال 1990 مطرح شد، به نقش «محور مغز – روده» در این بیماری اشاره دارد. تحقیقی با عنوان پاسخ محور مغز – روده به استرس و تحریک کولینرژیک در سندرم روده تحریک پذیر که در سال 1993 در مجله بالینی گوارش منتشر شد، به این موضوع پرداخته است.

علاوه بر این، یک مطالعه دیگر در سال 1997 نشان داد که سندرم روده تحریک پذیر ممکن است به دلیل مشکلات در ارتباط بین مغز و روده به وجود آید. عوامل روانی نیز ممکن است در ایجاد این سندرم نقش داشته باشند.

رژیم‌های غذایی پر از مواد محرک، استعمال دخانیات و مصرف الکل نیز می‌توانند در بروز این سندرم مؤثر باشند.

واکنش‌های ایمنی

تحقیقات منتشرشده در اوایل سال 1990 نشان دهنده تغییرات خاص زیست‌شیمیایی در نمونه‌های بافتی و خون بیماران مبتلا به سندرم روده تحریک پذیر بوده است. این مطالعات سیتوکین‌ها و مواد ترشحی را در بافت‌های گرفته شده از این بیماران شناسایی کرده‌اند. سیتوکین‌های شناسایی شده باعث التهاب و پاسخ ایمنی در بدن می‌شوند.

عفونت‌های فعال

درباره شیوع عفونت‌های پروتوزوآیی در کشورهای پیشرفته مانند آمریکا و کانادا در قرن بیست و یکم بحث‌های زیادی وجود دارد.

بلاستوسیستیس

تحقیقات نشان داده‌اند که سندرم روده تحریک پذیر می‌تواند به دلیل برخی عفونت‌های فعال ناشناخته ایجاد شود. به تازگی یک مطالعه نشان داد که آنتی‌بیوتیک ریفاکسیمین می‌تواند بهبودهایی را در وضعیت بیماران مبتلا به این سندرم فراهم کند.

در حالیکه برخی از محققان این یافته‌ها را دلیلی بر ارتباط سندرم روده تحریک پذیر با عوامل عفونی ناشناخته می‌دانند، دیگران معتقدند این بیماران از رشد بیش از حد باکتری‌ها در روده کوچک رنج می‌برند و آنتی‌بیوتیک‌ها در کاهش این رشد مؤثر هستند.

محققان دیگری بر روی بیماری‌های پروتوزوآیی تشخیص داده نشده تمرکز دارند. شواهد نشان می‌دهند که برخی عفونت‌های پروتوزوایی در بین بیماران مبتلا به سندرم روده تحریک پذیر رایج هستند. دو نوع پروتوزوآ وجود دارد که در کشورهای پیشرفته شیوع زیادی دارند و ممکن است به عفونت روده منجر شوند، اما اطلاعات کمی در مورد آن‌ها وجود دارد تا بتوانند به عنوان عامل بیماری شناخته شوند. بلاستوسیستیس یک ارگانیسم پروتوزوایی است که به عنوان عاملی برای بروز علائم درد شکم، یبوست و اسهال در بیماران مبتلا به این بیماری مطرح شده است، اما برخی پزشکان این ادعا را زیر سؤال برده‌اند.

مطالعات انجام شده در بیمارستان‌های تحقیقاتی در کشورهای مختلف نشان داده‌اند که میزان بالای عفونت با بلاستوسیستیس در بیماران مبتلا به سندرم روده تحریک پذیر وجود دارد، به طوری که گزارش‌هایی از کالج بهداشت و پزشکی گرم‌سیری لندن، 38٪ از بیماران مبتلا به این عفونت را نشان داده است.

از سوی بخش گوارش دانشگاه

“`

آقاخان در پاکستان حدود ۴۷ درصد را گزارش کرده است. همچنین، مؤسسه بیماری‌ها و بهداشت عمومی در دانشگاه آنکونای ایتالیا، این رقم را ۱۸٫۱ درصد اعلام کرده است.

گزارش‌های مختلف نشان می‌دهد که میزان شیوع بلاستوسیستیس در افرادی که به این سندروم مبتلا نیستند، تقریباً ۷ درصد است. پژوهشگران همچنین تأکید کرده‌اند که در تشخیص‌های پزشکی، عفونت‌ این بیماری شناسایی شده است.

بلاستوسیستیس ممکن است به درمان با داروهای آنتی پروتوزوایی معمول جواب ندهد. دی‌انتاموبافراژیلیس به عنوان یک نوع دیگر از پروتوزوها، می‌تواند باعث درد شکمی و اسهال شود. مطالعات نشان می‌دهند که این عفونت در کشورهای توسعه یافته به فراوانی دیده می‌شود. نشانه‌های بیماران در صورت استفاده از داروهای آنتی‌بیوتیکی کاهش می‌یابد.

یک مطالعه بزرگ در مورد بیمارانی که نشانه‌های مشابه با سندروم روده تحریک‌پذیر (آی‌بی‌اس) را داشتند، نشان داد که عفونت دی‌انتاموبافراژیلیس در این بیماران وجود دارد و طبق تجربیات، این نشانه‌ها با داروهای آنتی‌بیوتیکی بهبود می‌یابند.

پژوهشگران اشاره کرده‌اند که با استفاده از روش‌های پزشکی ممکن است بتوان بعضی از موارد عفونت با دی‌انتاموبافراژیلیس را در این بیماران شناسایی کرد. همچنین، این عفونت ممکن است در افرادی که به آی‌بی‌اس دچار نیستند نیز یافت شود.



درمان سندرم روده تحریک پذیر

هدف از درمان سندرم روده تحریک‌پذیر، کاهش علائم و شدت آنها است، زیرا هیچ درمان قطعی برای آن وجود ندارد. برای برخی افراد، این درمان شامل تغییرات در رژیم غذایی می‌شود. افزایش مصرف فیبر و کاهش مصرف مواد محرکی مانند کافئین از جمله این تغییرات است. کاهش اضطراب نیز می‌تواند برای بهبود حال بیمار مؤثر باشد. درمان‌های مختلفی برای کمک به حل مشکل سندرم روده تحریک‌پذیر وجود دارد، که عبارتند از:

درمان دارویی

• استفاده از داروهای آنتی‌کلی نرژیک برای کاهش درد و آرامش عضلات روده.
• استفاده از داروهای ضد گاز برای کاهش گاز روده‌ها.
• استفاده از داروهای ضد اسهال برای کاهش و متوقف کردن اسهال.
• استفاده از مکمل‌های حاوی فیبر برای کمک به درمان یبوست و اسهال.
• استفاده از داروهای ضد افسردگی برای کاهش درد یا درمان افسردگی ناشی از سندرم روده تحریک‌پذیر.

درمان با تغییرات سبک زندگی

بسیاری از اوقات، تغییرات ساده در رژیم غذایی و سبک زندگی می‌تواند به درمان سندرم روده تحریک‌پذیر کمک کند. البته، این درمان‌ها معمولاً سریع نیستند و ممکن است مدتی طول بکشد تا بدن به آن عادت کند. برخی از تغییرات و درمان‌های خانگی شامل:

• افزایش تدریجی میزان فیبر در غذا (در برخی افراد ممکن است بهتر باشد فیبر کمتری مصرف کنند و از مکمل‌های فیبر استفاده نمایند).
• خوردن غذاها در وعده‌های کوچک‌تر و تعداد وعده‌های بیشتر.
• اگر بدن شما با لاکتوز مشکل دارد، به جای شیر از ماست استفاده کنید و میزان مصرف محصولات لبنی را کاهش دهید و آنها را با سایر غذاها میل کنید. گاهی ممکن است لازم باشد مصرف لبنیات را کاملاً قطع کنید. در این راستا، مراجعه به یک متخصص تغذیه برای مشاوره درباره جایگزین‌های محصولات لبنی توصیه می‌شود.
• افزایش میزان مصرف مایعات، که بهترین گزینه آن آب است.
• انجام ورزش به صورت مرتب؛ ورزش به کاهش افسردگی و استرس کمک می‌کند و برای بهبود سندرم روده تحریک‌پذیر نیز مؤثر است.

درمان با طب جایگزین

• استفاده از طب سوزنی؛ در برخی از افراد، طب سوزنی در بهبود عملکرد روده‌ها و کاهش درد مؤثر بوده است.
• استفاده از نعناع نیز ممکن است در کاهش شدت این بیماری مفید باشد.
• پروبیوتیک‌ها، که باکتری‌های مفیدی هستند که در روده زندگی می‌کنند و در برخی غذاها مانند ماست وجود دارند، ممکن است با افزایش میزان خود در رژیم غذایی به کاهش شدت سندرم روده تحریک‌پذیر کمک کنند.



چرا اسم کولیت عصبی برای بیماری روده تحریک پذیر مناسب نیست؟

کولیت به معنای التهاب در روده بزرگ است. اما در بیماری روده تحریک پذیر، هیچ نشانه‌ای از التهاب یا زخم در روده‌ها وجود ندارد. این امر با آزمایش‌های خون و مدفوع تأیید می‌شود. کلمه کولیت معمولاً برای بیماری‌ای به نام کولیت زخمی به کار می‌رود که با بیماری روده تحریک پذیر هیچ ارتباطی ندارد.

همچنین، در بیماری روده تحریک پذیر، تنها روده بزرگ تحت تأثیر قرار نمی‌گیرد، بلکه کل دستگاه گوارش که از دهان تا مقعد را شامل می‌شود ممکن است درگیر شود. به علاوه، علائم دیگری مانند سردرد، درد در ناحیه قفسه سینه، قاعدگی دردناک و نیاز مکرر به ادرار نیز می‌توانند نمایان شوند.

استفاده از کلمه عصبی نیز دقیق نیست، زیرا در خیلی از موارد، علائم بیماری بدون وجود مشکلات روحی و عصبی تشدید می‌شوند و می‌توانند به دلایل دیگر مانند برخی غذاها یا تغییرات آب‌وهوا به وجود بیایند.



چگونه از سندرم روده تحریک پذیر پیشگیری کنیم؟

شما نمی‌توانید به طور کامل از ابتلا به سندرم روده تحریک پذیر جلوگیری کنید. اما با رعایت برخی نکات که قبلاً گفته شده، ترک سیگار، اجتناب از مصرف کافئین و دیگر غذاهایی که ممکن است症状را بدتر کنند و همچنین ورزش منظم، می‌توانید شدت بیماری را کم کرده و فواصل بین حملات را افزایش دهید.



این مقاله توسط مجله اینترنتی رضیم تهیه شده است

نویسنده: مرجان امینی