روش کاشت به لیمو و خواص دارویی این گیاه معطر (2 نکته مهم)
آشنایی با نحوه کاشت به لیمو
به لیمو یک گیاه چند ساله، گلدار و خوشبو است که به خاطر خواص درمانی اش، جزو گیاهان دارویی محسوب می‌شود. این گیاه معمولاً بین ۱.۵ تا ۲ متر ارتفاع دارد، البته اگر شرایط به خوبی فراهم باشد، ممکن است بزرگ‌تر شود. برگ‌های این گیاه بویی شبیه به لیمو دارند و معمولاً در اواخر تابستان جمع‌آوری و خشک می‌شوند و سپس به صورت دمنوش، دم‌کرده و یا طعم‌دهنده به غذاها استفاده می‌شوند.
برخی از خواص به لیمو
عصاره به لیمو خاصیت ضد باکتریایی و حشره‌کشی دارد و در صنعت عطرسازی کاربرد دارد. به دلیل وجود ماده‌ای به نام ورباکساید، این گیاه خاصیت آنتی‌اکسیدانی خوبی نیز دارد.
روغن به لیمو ممکن است باعث حساسیت پوستی بخصوص زمانی که پوست در معرض نور خورشید قرار دارد، شود. همچنین نوشیدن مقادیر زیاد دمنوش این گیاه می‌تواند مشکلات گوارشی به وجود آورد. افرادی که مشکلات کلیوی دارند و زنان باردار باید با احتیاط بیشتری دمنوش به لیمو را مصرف کنند.
خواص دیگر به لیمو شامل: آرامش بخشی، کاهش فشار خون، تقویت حافظه و معده، کمک به خواب در شب، تب‌بر، شستشوی کلیه، پیشگیری از سرماخوردگی، کاهش تشنج، نقرس، رماتیسم، سردرد، سرگیجه، رفع ناراحتی‌های عصبی، میگرن، غلظت خون، آسم، اسهال، سینوزیت، وزوز گوش و خستگی بدن است.
مشخصات گیاه شناسی به لیمو
به لیمو یک درختچه خزان‌پذیر از خانواده شاهپسند است که ارتفاع آن معمولاً بین ۱.۵ تا ۲ متر است و در بعضی مواقع به ۳ تا ۵ متر نیز می‌رسد. این گیاه ساقه‌های دراز و زاویه‌داری دارد و بعضی اوقات به شکل متفرع رشد می‌کند.
نام علمی این گیاه به یاد دکتر اوگوست لیپی، جهانگرد فرانسوی که به آمریکای جنوبی سفر کرده و این گیاه را به اروپا آورده، انتخاب شده است. جنس Lippia بیش از ۲۰۰ گونه دارد که L.citriodora از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
برگ‌های به لیمو کشیده و به رنگ سبز کمرنگ هستند و به صورت دسته‌های سه‌تایی بر روی ساقه قرار دارند. این برگ‌ها به طول ۷ تا ۱۰ سانتی‌متر و به رنگ سبز روشن می‌باشند.
گل‌های به لیمو به رنگ بنفش کمرنگ (ارغوانی رنگ پریده) هستند و به صورت خوشه‌های باریک در انتهای ساقه رشد می‌کنند. گل‌های آن کوچک و همیشه دارای بافتی دو لوبی شکل هستند که بیرون آن سفید و داخلش آبی مایل به بنفش است. مجموع گل‌ها شکل هرم‌مانندی به وجود می‌آورند. کاسه گل لوله‌ای است که به چهار دندانه باریک ختم می‌شود و گل آن از چهار لوب پهن تشکیل شده است. این گیاه چهار پرچم دارد که به صورت برابر روی هم قرار گرفته‌اند. میوه آن مانند شفت است و شامل دو دانه می‌باشد.
موارد مصرف به لیمو
- دارویی:
این گیاه به صورت خشک و تازه، چای و شربت در مراکش استفاده می‌شود.
- آرایشی:
در تولید عطرها و برای استحمام با این گیاه از آن استفاده می‌شود.
- نوشیدنی‌ها:
به عنوان نوشیدنی‌های خوشمزه به کار می‌رود که به هضم غذا کمک می‌کنند. برخی برگ‌های به لیمو به صورت پخته شده شبیه به اسفناج تهیه می‌شوند و همچنین به عنوان چاشنی در سالاد و سالاد میوه استفاده می‌شوند.
شرایط محیطی مورد نیاز برای رشد به لیمو
آبیاری به لیمو
به لیمو به آب زیادی نیاز دارد و نمی‌تواند خشکی خاک را تحمل کند. بنابراین در روزهای گرم، باید به آبیاری آن توجه کنید. زمانی که خاک بین خشک و مرطوب است، باید گیاه را آبیاری کنید. خیس ماندن دائمی خاک، به ویژه اگر خاک سنگین باشد، باعث زرد شدن و ریزش برگ‌ها و ضعف در رشد گیاه می‌شود. خشکی هم باعث می‌شود رشد گیاه خوب نباشد، برگ‌هایش کوچک بمانند و عطرش کاهش یابد.
نور مورد نیاز به لیمو
به لیمو به نور کافی نیاز دارد و بهتر است حداقل ۶ تا ۸ ساعت نور مستقیم آفتاب بگیرد. می‌توانید آن را در سایه جزئی (حداقل ۴ تا ۵ ساعت نور مستقیم) هم بکارید، به ویژه در جاهایی که تابستان‌های گرمی دارند. کمبود نور باعث شده که ساقه‌ها بلند و نازک شوند، فاصله بین برگ‌ها زیاد شود و برگ‌ها کوچک بوند. همچنین ممکن است گل‌ها تشکیل نشوند یا بریزند. در روزهای گرم، نور شدید ممکن است نوک و گوشه برگ‌ها را بسوزاند و باعث رشد نامناسب در گیاه شود. بنابراین باید به آبیاری آن در روزهای گرم توجه کنید.
دمای مورد نیاز به لیمو
به لیمو به سرما حساس است و در دمای ۰ درجه سانتیگراد، برگ‌هایش را از دست می‌دهد. اگر چه گیاه می‌تواند تا دمای ۱۰- درجه سانتیگراد زنده بماند و با گرم شدن دوباره برگ‌ها رشد کنند. اما اگر دما خیلی پایین‌تر برود، ساقه‌های گیاه آسیب می‌بینند. مناطقی که دمای زیر ۱۰ درجه نمی‌رود، مکان مناسبی برای کاشت به لیمو هستند. همچنین اگرچه به لیمو هوای گرم را دوست دارد، در دماهای بالای ۳۲ درجه باید آن را در سایه نگه دارید.
خاک مورد نیاز به لیمو
به لیمو به خاکی با بافت سبک و زهکش خوب نیاز دارد و خاک کمی اسیدی به رشد بهتر آن کمک می‌کند، اما این به معنای ناسازگاری با خاک‌های دیگر نیست. نیاز غذایی این گیاه متوسط است؛ یعنی خاک نه باید خیلی فقیر و نه خیلی غنی باشد. به عنوان مثال، می‌توانید مخلوطی از خاک معمولی و خاک برگ به نسبت مساوی برای کاشت به لیمو استفاده کنید. در طول سال‌های رشد، از کودی متعادل و کامل مثل ۲۰-۲۰-۲۰ در میزان یک در هزار استفاده کنید. برخی پرورش‌دهندگان اعتقاد دارند که کودهایی با پتاسیم و نیتروژن بیشتر نسبت به فسفر بهتر به رشد این گیاه کمک می‌کند.
شما می‌توانید به لیمو را هم در خاک باغ و هم در گلدان بکارید. اما در زمستان، باید گلدان را به مکانی محافظت‌شده از بادهای سرد منتقل کنید و گاهی آن را آبیاری کنید (فقط به حدی که خاک خشک نشود). یادتان باشد که این گیاه در زمستان برگ‌های خود را از دست می‌دهد و نمی‌توانید انتظار داشته باشید که با انتقال به مکان گرم در داخل خانه، رشد کند و برگ‌ها را نگه دارد. به لیمو برای رشد بهتر در سال آینده نیاز به دورانی برای استراحت دارد، بنابراین با انتقال آن به مکان گرم در زمستان، این دوره را از آن نگیرید. زمان مناسب برای تعویض گلدان، اواخر زمستان یا اوایل بهار و قبل از شروع رشد دوباره است.
روش تکثیر به لیمو
یکی از راه‌های تکثیر به لیمو، گرفتن قلمه از گیاه مادر در تابستان است. قلمه‌ها را می‌توان از قسمت‌های انتهایی گیاه (قلمه چوب نرم) در اواخر بهار یا قسمت‌های…
در فصل تابستان، می‌توان قلمه‌های نیمه‌چوبی به لیمو را به طول تقریباً ۲۰-۱۵ سانتی‌متر برداشت کرده و در محیط گلخانه که جای گرم و مرطوبی است، در خاکی سبک مانند مخلوط شن و خاک برگ کاشت. بهتر است این گیاهان جدید در سال اول در گلخانه نگهداری شوند و در سال دوم، به ویژه در اواخر بهار، به زمین اصلی منتقل شوند. قلمه‌های به لیمو به طور کلی به راحتی ریشه می‌زنند، اما چالش اصلی حفظ آن‌ها در برابر سرما، به خصوص در سال اول و دوم، است. به همین دلیل توصیه می‌شود حداقل برای یک سال اول، گیاهان در گلخانه بمانند تا از خطر سرما در امان باشند.
روش دیگری برای تکثیر گیاه، خواباندن شاخه‌های گیاه مادری نزدیک به سطح زمین است. در این شیوه، باید شیاری به عمق ۱۰ تا ۱۵ سانتی‌متر ایجاد کرده و شاخه‌ای که به اندازه کافی بلند و منعطف است را درون آن قرار داده و روی آن خاک بریزید. نوک شاخه معمولاً باید بیرون از شیار نگه داشته شود. در زمان ریشه‌زایی، باید خاک را مرطوب نگه داشت و قسمت خوابانده شده را از تابش مستقیم آفتاب، به ویژه در روزهای گرم دور نگه داشت تا ریشه‌ها سریع‌تر شکل بگیرند. این روش را می‌توان در اواخر بهار و اوایل تابستان انجام داد و گیاه جوان را تا اواسط پاییز از گیاه مادری جدا کرد.
کاشت بذر به لیمو نیز یکی از راه‌های دیگر تکثیر است. بذرها را می‌توان روی سطح خاک پخش کرده و با لایه‌ای نازک از خاک پوشاند و در جایی روشن اما به دور از نور مستقیم آفتاب قرار داد. سطح خاک را باید به گونه‌ای اسپری کنید که رطوبت از بین نرود. همچنین، می‌توانید با کشیدن پلاستیک بر روی سطح، رطوبت را حفظ کنید تا بذرها جوانه بزنند. گیاهان جوان به لیمو را بهتر است که تا دو سال اول در گلدان گلخانه نگهداری کنید تا قوی شوند و سپس از سال دوم به بعد، در اواسط بهار به محیط بیرون منتقل کنید تا از سرما در امان باشند.
روش هرس به لیمو
برداشت سرشاخه‌های به لیمو به منظور مصرف برگ‌ها، نوعی هرس و کاهش حجم شاخسار محسوب می‌شود. این کار معمولاً در اواخر بهار تا اوایل پاییز انجام می‌شود. تحقیقات نشان داده‌اند که کیفیت برداشت اول و دوم بهتر از برداشت‌های دیگر است. اگر گیاه را در خانه پرورش می‌دهید و گهگاهی از برگ‌های آن استفاده می‌کنید، می‌توانید در اوایل فصل بهار به قطع برخی ساقه‌های قدیمی که سال قبل گل داده‌اند، بپردازید تا رشد ساقه‌های جدید تحریک شود. بهتر است در زمان هرس، حداکثر ۳۰٪ از کل حجم شاخسار به لیمو قطع شود.
آفات و بیماری‌های گیاه به لیمو
بیماری‌هایی مانند شانکر باکتریایی، لکه‌برگی باکتریایی یا قارچی، سفیدک پودری و پژمردگی ورتیسلیومی ممکن است به گیاه به لیمو آسیب برسانند. همچنین آفات مانند شته، مگس سفید، شپشک آردآلود و کنه تارعنکبوتی نیز از مشکلات احتمالی گیاه به لیمو هستند.
زمان و روش برداشت به لیمو
زمان برداشت گیاه معمولاً ۲ تا ۳ بار در سال و بیشتر در ماه‌های خرداد، مرداد و مهر انجام می‌شود. بعد از برداشت، سرشاخه‌های برگدار را قطع کرده و به طور طبیعی در حالت آویخته در انبار مخصوص قرار می‌دهند تا جریان هوای مناسب برقرار باشد. بعد از خشک شدن، برگ‌های به لیمو را از شاخه‌ها جدا می‌کنند. برای به دست آوردن اسانس، بیشتر از برگ‌های تازه و سرشاخه‌های جوان استفاده می‌شود.
بیشتر بخوانید:
