ساخارین چیست و چه کاربردهایی دارد؟ (2 نکته مهم)
“`html
از ساخارین و موارد مصرف آن چه می‌دانید؟
ساخارین (Saccharin) یک نوع قند مصنوعی است که به شکل بلورهای سفید وجود دارد و فرمول شیمیایی آن C7H5N3S می‌باشد. به آن شکر مصنوعی هم می‌گویند. این ماده تقریباً ۳۰۰ برابر شیرین‌تر از شکر و ۵۵۰ برابر شیرین‌تر از ساکاروز است؛ اما در غلظت‌های بالا ممکن است طعم تلخ یا فلزی داشته باشد. برخلاف قندهای طبیعی، ساخارین کالری ندارد و قند خون را بالا نمی‌برد. بدن انسان این ماده را بدون هضم از دستگاه گوارش عبور می‌دهد و هیچ‌گونه تجزیه‌ای در بدن انجام نمی‌دهد.
معمولاً قندی که در تولیدات کارخانه‌ای مانند آب‌میوه‌های صنعتی، نوشابه‌ها، کیک‌ها و بیسکویت‌ها و شکلات‌ها به کار می‌رود، قند معمولی نیست. بلکه این ماده شیمیایی است که به نام ساخارین شناخته می‌شود و فقط مزه‌ی شیرینی دارد. این ماده کاملاً مصنوعی و خطرناک برای سلامت انسان است.
موارد مصرف ساخارین
از ساخارین در تهیه مواد غذایی رژیمی برای افراد مبتلا به دیابت، شربت‌های دارویی و نوشابه‌های بدون قند استفاده می‌شود. این ماده یکی از انواع شیرین‌کننده‌های مصنوعی به شمار می‌آید.
خصوصیات ساخارین
- تولید آن آسان است.
- مقاوم در برابر حرارت است.
- با وجود اینکه شیرین‌تر از شکر است، کالری کمتری دارد.
- در آب به مقدار کمی حل می‌شود.
- در مایعات مانند آمیل استات، اتیل استات و بنزن محلول است.
روش‌های تولید ساخارین
تولید ساخارین شامل سه مرحله اصلی است.
- سولفوناسیون تولوئن با کلروسولفونیک اسید.
- آمینه کردن با آمونیاک.
- اکسیداسیون ارتو تولوئن سولفونیک اسید.
کاربرد ساخارین در صنایع مختلف
1- صنایع غذایی
سدیم ساخارین (E954) در انواع غذاها و نوشیدنی‌ها به عنوان شیرین‌کننده و تثبیت‌کننده غیر مغذی استفاده می‌شود. همچنین در خمیردندان‌ها و دهان‌شویه‌ها هم به کار می‌رود.
2- صنعت دارویی
از سدیم ساخارین در صنعت دارویی به عنوان پوشش روی داروها استفاده می‌شود. همچنین، قرص‌های مولتی‌ویتامین و قرص‌های جویدنی برای بهبود طعم، معمولاً مقادیری سدیم ساخارین دارند.
3- صنایع آبکاری
سدیم ساخارین در صنایع آبکاری به عنوان یک ماده افزودنی در مایعات و چسب‌های فلزکاری استفاده می‌شود. به عنوان مثال، در آبکاری نیکل به عنوان الکترولیت مورد استفاده قرار می‌گیرد تا جلوه روشن‌تری به نقره بدهد. همچنین در آبکاری طلا و پالادیوم نیز به کار می‌رود.
4- صنعت کشاورزی
سدیم ساخارین در تولید آفت‌کش‌ها و علف‌کش‌ها به عنوان ماده‌ای متوسط به شمار می‌آید. همچنین به عنوان یک عامل کاتالیستی در تولید چسب‌های بی‌هوازی استفاده می‌شود. این چسب‌ها بدون حضور اکسیژن سخت می‌شوند و برای مهر و موم کردن قطعات سخت به کار می‌روند.
پزشکی و ساخارین
ساخارین این شیرین‌کننده مصنوعی بدون تغییر از بدن
“`
در برخی از مطالعات انجام شده بر روی موش‌ها، مشخص شده است که افرادی که از ساخارین مقدار زیادی استفاده کرده‌اند، ممکن است دچار سرطان مثانه شوند.
این شیرین‌کننده ممکن است باعث بروز آلرژی در برخی افراد گردد. در سال ۱۹۷۰، آزمایش‌ها نشان دادند که موش‌های نر به سرطان مبتلا شده‌اند.
اما مطالعاتی که به بررسی نحوه عملکرد این قند در بدن پرداخته‌اند، نشان داده‌اند که این مشکل فقط در موش‌ها مشاهده شده است. تحقیقی که روی الگوها و علل بیماری‌ها در گروهی از مردم صورت گرفته است، نشان داد که ساخارین برای انسان‌ها بی‌خطر است.
مزایا و معایب ساخارین از لحاظ پزشکی
جالب است بدانید که ساخارین به شکل نمک سدیم نیز استفاده می‌شود. از جنبه‌های مثبت و منفی این شیرین‌کننده می‌توان نام برد. یکی از معایب آن این است که ممکن است خطر سرطان را در موش‌ها، سگ‌ها و حتی انسان‌ها افزایش دهد. این مطالعه توسط فردی به نام آرنولد انجام شده است.
تحقیقات این فرد نشان داد که وقتی موش‌ها به رژیم غذایی که حاوی ۵ تا ۷ درصد ساخارین است، عادت می‌کنند، نشانه‌هایی از سرطان در آن‌ها مشاهده می‌شود، و این موضوع در انسان‌ها، به ویژه در مردان نیز دیده شده است. از آنجا که ساخارین در بدن متابولیزه نمی‌شود، به صورت یک عامل مضر باقی می‌ماند. به همین دلیل، در کانادا و ایالات متحده، استفاده از آن ممنوع شد. از آن زمان، ورود مواد غذایی که حاوی ساخارین بدون برچسب بوده‌اند، ممنوع شده است. در واقع، آن را به عنوان یک ماده سرطان‌زا می‌دانستند.
همچنین لازم به ذکر است که ساخارین در ایجاد سرطان کبد نیز نقش داشته است. در سال ۱۹۹۴ مقاله‌ای منتشر شد که به تأثیر ساخارین بر آسیب‌های کبدی پرداخته بود. برای بررسی دقیق و مطمئن از سطح قند خون، توجه به موارد زیر ضروری است:
زمانی که مقدار قند خون افزایش می‌یابد، کلیه‌ها دیگر قادر به جذب مقادیر تصفیه‌شده آن نمی‌باشند و در نتیجه قند در ادرار دیده می‌شود.
اما مشکلی که در آزمایش ادرار وجود دارد این است که آستانه‌ای که کلیه‌ها می‌توانند قند را تصفیه کنند، در افراد مختلف متفاوت است.
عدم جذب این ماده در بدن به دلیل تکرار مداوم این چرخه است. ماده‌ای که از این چرخه تولید می‌شود، همان ساخارین است که از کلیه‌ها خارج می‌شود و به همین دلیل سازمان غذا و دارو آن را بی‌خطر می‌داند. ساخارین معمولاً به صورت پودر سفید یا قرص در دسترس است.
ایمنی و نگرانی‌های سلامتی
در دهه ۱۹۷۰، مطالعاتی نشان دادند که مصرف مقادیر زیاد ساخارین ممکن است در موش‌ها باعث ایجاد سرطان مثانه شود. این مسئله نگرانی‌هایی را درباره ایمنی ساخارین در انسان به وجود آورد. اما تحقیقات بعدی ثابت کرد که نتایج موش‌ها نمی‌توانند به انسان‌ها تعمیم یابند. سازمان‌های بهداشتی معتبر مانند:
سازمان غذا و داروی ایالات متحده (FDA)
سازمان بهداشت جهانی (WHO)
سازمان ایمنی مواد غذایی اروپا (EFSA)
مصرف ساخارین را ایمن اعلام کرده‌اند، مشروط بر اینکه در حد مجاز روزانه مصرف شود.
محدوده دریافت روزانه مجاز (ADI)
مقدار ADI برای ساخارین توسط سازمان‌های بهداشتی برابر با ۵ میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن در روز تعیین شده است. این به این معنی است که یک فرد ۷۰ کیلوگرمی می‌تواند تا ۳۵۰ میلی‌گرم ساخارین در روز مصرف کند بدون اینکه نگرانی‌ای درباره ایمنی داشته باشد.
بیشتر بخوانید:
گردآوری توسط بخش سلامت
مجله رضیم
