سردرد ناشی از اختلال گانگلیون اسفنوپلتاین چیست؟ (2 نکته مهم)

اختلال گانگلیون اسفنوپلتاین چیست؟

گانگلیون ها محل تجمع سلول های عصبی هستند. اعصاب مختلفی به گانگلیون وارد می شوند و اعصاب دیگری از گانگلیون منشا می گیرند. گانگلیون اسفنوپلتاین (sphenopalatine) که با نام تریگوپلتاین (pterygopalatine) هم شناخته می شود در عمق صورت و در پشت سینوس های هوایی گونه ای قرار دارد.

آناتومی گانگلیون اسفنوپلتاین

مشکل در این گانگلیون می تواند باعث سردردهای میگرنی، سردردهای کلاستری (Cluster) و اختلالات عصبی در صورت مانند سندروم گاردنر (Gardner syndrome) شود.

تشخیص گانگلیون اسفنوپلتاین

چون در این بیماری مشکلات عضلانی و مفصلی وجود ندارد، معمولا نیازی به تصویربرداری برای تایید تشخیص نیست. اما در بعضی موارد، به دلیل اینکه علائم اختلال گانگلیون اسفنوپلتاین شبیه به سندروم‌های دیگر درد در این ناحیه است، ممکن است نیاز به تصویربرداری‌های مختلف باشد.

درمان گانگلیون اسفنوپلتاین

1. در کلینیک فوق تخصصی دردشناسی، روش‌های درمانی بیشتر بر اساس جلوگیری از جراحی و کاهش درد بیمار با استفاده از روش‌های غیرتهاجمی و ترکیبی از درمان‌های مدرن استوار است.
2. بعد از تایید تشخیص، می‌توان از روش‌های درمانی مختلف استفاده کرد. یکی از بهترین روش‌ها برای درمان این اختلال، بلاک عصب است. بلاک عصبی، بخش مهمی از درمان اختلال گانگلیون اسفنوپلتاین است و به دو صورت انجام می‌شود: تزریق مواد بی حسی یا رادیوفرکونسی (RF)

بلاک عصب به معنای قطع کردن مسیر عبور پیام عصبی با تزریق مواد بی حسی در اطراف عصب است. تزریقات معمولاً به دو صورت انجام می‌شوند:

• هدایت شده و هدایت نشده. در روش هدایت نشده که به عنوان روش لندمارک (landmark) هم شناخته می‌شود، پزشک بدون نیاز به دستگاه تصویربرداری و با استفاده از نشانه‌های سطحی بدن تزریق را انجام می‌دهد.
• در روش هدایت شده، پزشک با استفاده از دستگاه فلوروسکوپی یا سونوگرافی محل دقیق ساختارهای داخلی را شناسایی کرده و سوزن را به داخل بافت هدایت می‌کند. در این روش به خاطر اینکه سوزن در دستگاه تصویربرداری قابل مشاهده است، احتمال خطا بسیار کم می‌شود.
• مزیت اصلی دستگاه سونوگرافی نسبت به فلوروسکوپی، آسان‌تر بودن کار با آن و نداشتن عوارض جانبی است. آسان‌تر بودن کار با دستگاه سونوگرافی احتمال خطا را کاهش داده و باعث تاثیر بیشتر تزریق می‌شود. همچنین دستگاه فلوروسکوپی به خاطر تاباندن اشعه‌های قوی ممکن است برای بیمار و پزشک خطرناک باشد.
• در کلینیک فوق تخصصی دردشناسی، این تزریق با کمک دستگاه سونوگرافی انجام می‌شود. استفاده از سونوگرافی به پزشک این امکان را می‌دهد که ساختارهای داخلی محل تزریق را بهتر ببیند و عوارض جانبی را کاهش دهد و تاثیر درمان را تقویت کند.
• برای انجام این بلاک، بیمار به پشت روی تخت معاینه دراز می‌کشد و سر به سمت مخالف چرخانده می‌شود. پزشک با گذاشتن پروب سونوگرافی روی محل تزریق، ساختارهای داخلی را شناسایی کرده و تزریق را انجام می‌دهد.

انجام تزریق:

• معمولاً بعد از تزریق، با گذاشتن کمپرس سرد روی محل تزریق، از التهاب و درد بعد از تزریق پیشگیری می‌شود. اثر ماده بی حسی تقریباً از 15 دقیقه پس از تزریق شروع می‌شود و بستگی به مقدار تزریق دارد، ممکن است حداقل 2 ماه یا بیشتر ادامه داشته باشد.
• در طول این مدت، گانگلیون بهبود می‌یابد و درد، تورم و تعریق ناشی از اختلال عصب به طور کامل درمان می‌شود.
• این روش برای درمان سردردهای مزمن میگرنی و سردردهای کلاستری نیز استفاده می‌شود. شواهدی وجود دارد که بلاک این گانگلیون می‌تواند برای کنترل درد در بیماران مبتلا به هرپس زوستر عصب تریژمینال (Trigeminal)، که مسئول عصب دهی به بخش وسیعی از صورت است، موثر باشد.
• اگر بیمار به درمان‌های معمول برای درد ناشی از سرطان پاسخ ندهد، در موارد نادر سردرد و سندروم‌های درد صورت ممکن است تخریب کامل گانگیون با استفاده از عوامل عصبی یا منجمد کردن آن ضروری باشد. تحریک گانگلیون اسفنوپلتاین با شوک الکتریکی نیز نتایج امیدوارکننده‌ای داشته است.
• در روش RF، از انرژی…