علت بروز سرطان خون به همراه راه های درمان

برای آگهی بیشتر در مورد سرطان خون و نشانه های آن با رضیم همراه باشید.

مقدمه ای در مورد سرطان خون

سرطان خون بیماری است که می‌تواند علائمی جالب و غیرمنتظره در بدن ایجاد کند و به همین دلیل نیاز به توجه و بررسی جدی دارد. اگر شخص به نوع حاد این سرطان مبتلا شود، ممکن است بیماری او به سرعت پیشرفت کند. اما در نوع مزمن، بیماری به آرامی و در طول زمان بدتر می‌شود.

به عبارت ساده‌تر، سرطان خون یا لوکمی (Leukemia) نوعی سرطان است که از مغز استخوان، جایی که خونه ساخته می‌شود، شروع می‌شود و باعث ایجاد تعداد زیادی از گلبول‌های سفید غیرطبیعی می‌شود. مغز استخوان با استفاده از یک سلول به نام «بلاست» شروع به تولید سلول‌های خونی می‌کند. این سلول به سرعت تقسیم می‌شود و سلول‌های جدیدی را ایجاد می‌کند. اما اگر در روند تبدیل این سلول‌ها تاخیری ایجاد شود، سرطان خون به وجود می‌آید. نشانه‌های آن شامل خونریزی و کبودی، خستگی شدید، تب و افزایش خطر ابتلا به عفونت است. هر نوع خونریزی بدون دلیل می‌تواند نشانه سرطان خون باشد. این بیماری میزان پلاکت خون را کاهش می‌دهد و باعث می‌شود خون به درستی لخته نشود. این علائم به دلیل کمبود سلول‌های خونی طبیعی ایجاد می‌شوند. برای تشخیص این بیماری معمولاً از آزمایش خون و بیوپسی مغز استخوان استفاده می‌شود.

انواع سرطان خون

سرطان خون انواع مختلفی دارد که در ابتدا بر اساس نوع سلول‌های بنیادی که درگیر شده‌اند تقسیم‌بندی می‌شود:

• سرطان خون میلوئیدی، که منشا آن ناهنجاری در سلول‌های بنیادی میلوئید است.
• سرطان خون لنفوئیدی، که به وسیله ناهنجاری در سلول‌های بنیادی لنفوئید به وجود می‌آید.

هرکدام از این دو نوع سرطان خون می‌توانند به دو دسته تقسیم شوند:

• سرطان خون حاد که ناگهان خود را نشان می‌دهد و در مدت زمان کوتاهی به سرعت پیشرفت می‌کند. تعداد سلول‌های سرطانی به سرعت زیاد می‌شود و خون دیگر نمی‌تواند به وظایفش برسد. شرایط بیمار معمولاً هر روز بدتر می‌شود و درمان بلافاصله بعد از تشخیص باید آغاز شود. با این حال، بهبود قابل توجهی در تشخیص زودهنگام سرطان خون حاد در سال‌های اخیر مشاهده شده است.
• سرطان خون مزمن که به آرامی در طول ماه‌ها یا حتی سال‌ها پیشرفت می‌کند و گاهی در مراحل اولیه هیچ علامتی ندارد. علائم معمولاً به تدریج با افزایش تعداد سلول‌های سرطانی در خون یا مغز استخوان ظاهر می‌شوند.
• هر نوع از سرطان خون به شکل متفاوتی پیشرفت می‌کند و به همین علت درمان‌های خاص خود را نیاز دارد.

“`html

به منظور پیدا کردن بهترین روش درمانی، بسیار مهم است که نوع سرطان خون به طور دقیق شناسایی شود. این کار هم به خود بیمار و هم به پزشکان و خانواده‌اش کمک می‌کند.

علائم سرطان خون

لوسمی یکی از انواع سرطان خون است که در آن سلول‌های خون، به خصوص سلول‌های سفید، به شکل غیرطبیعی رشد می‌کنند. این سلول‌ها دی ان ای آسیب‌دیده دارند که باعث تکثیر بی‌رویه آنها می‌شود. در ادامه علائم این بیماری را بررسی می‌کنیم.

به طور معمول، سلول‌های سفید خون بعد از مدتی نابود می‌شوند و سلول‌های جدیدی جایگزین آنها می‌شوند، اما این سلول‌های غیرطبیعی به راحتی از بین نمی‌روند و فضای بیشتری را اشغال می‌کنند و مشکلاتی برای سلول‌های عادی ایجاد می‌کنند.

این مشکل باعث می‌شود که تعداد سلول‌های طبیعی خون کاهش یابد. از علائم لوسمی یا سرطان خون می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• لکه‌های بنفش یا جوش‌های ریز و قرمز روی پوست: این جوش‌ها معمولاً به صورت خوشه‌ای ظاهر می‌شوند و ممکن است با جوش‌های عادی اشتباه شوند.
• درد استخوان و مفصل: درد عمیق در استخوان‌ها یکی از نشانه‌های خاص این بیماری است و به راحتی نمی‌توان آن را در بیماری‌های دیگر پیدا کرد. این درد به دلیل تراکم غیرعادی سلول‌های سفید خون در مغز استخوان رخ می‌دهد. استخوان‌های بلند دست و پا بیشتر از سایر نقاط دچار این درد می‌شوند.
• سردرد: سردردهای مکرر و شدید، یکی دیگر از علائم این بیماری است که ممکن است چندان شایع نباشد. بعضی از بیماران برای سردرد از خواب بیدار می‌شوند. رنگ پریدگی پوست در کنار سردرد نیز از دیگر نشانه‌هاست، چون جریان خون به مغز و ستون فقرات کاهش می‌یابد. در برخی موارد، فرد ممکن است دچار تشنج شود.
• کاهش تعداد گلبول‌های قرمز سالم: وقتی تعداد گلبول‌های قرمز کم می‌شود، بدن نمی‌تواند به خوبی اکسیژن رسانی کند. این امر باعث کم خونی و خستگی شدید می‌شود که ممکن است به صورت ضعف عضلانی و بی‌خوابی بروز کند. این وضعیت باعث می‌شود که فرد نتواند به درستی کارهای روزمره‌اش را انجام دهد و ممکن است دچار افسردگی یا کسالت نیز شود.
• خونریزی‌های بدون علت: هر نوع خونریزی که دلیل مشخصی نداشته باشد می‌تواند نشانه‌ای از سرطان خون باشد. این بیماری باعث کاهش پلاکت‌های خون می‌شود و مانع از لخته شدن خون می‌گردد. کبودی‌های ناگهانی و زیاد، معمولاً در نواحی مانند انگشتان و دست‌ها بروز می‌کند و از کبودی‌های معمولی تیره‌تر است. همچنین، خونریزی‌های مکرر از بینی یا لثه‌ها و یا خونریزی‌های غیرطبیعی در دوران قاعدگی در زنان نیز از علائم این بیماری است.
• کاهش قدرت سیستم ایمنی: سرطان خون شدید یا مزمن می‌تواند سیستم ایمنی بدن را تضعیف کند و باعث تب‌های شدید شود، زیرا سلول‌های سرطانی، سلول‌های سفید خون سالم را از بین می‌برند. وقتی تعداد این سلول‌ها کم می‌شود، بدن نمی‌تواند از خود در برابر عفونت‌ها محافظت کند.
• از دست دادن اشتها: این مسئله معمولاً پیش می‌آید و ممکن است فرد به تدریج بدون اینکه متوجه شود، وزن کم کند. خستگی و ضعف شدید می‌تواند در این مورد نقش داشته باشد. در لوسمی شدید، تجمع سلول‌ها در ناحیه مغز یا ستون فقرات مشکلاتی مانند حالت تهوع، استفراغ، اسهال یا یبوست را ایجاد می‌کند.
• کمبود اکسیژن: زمانی که اکسیژن کافی در خون وجود نداشته باشد، ممکن است فرد برای تنفس دچار مشکل شود.
• تورم کبد یا طحال: با پیشرفت بیماری لوسمی، ممکن است کبد یا طحال متورم شوند و فرد دچار درد شکم یا احساس پُری زیر دنده‌ها گردد. برخی افراد ممکن است در ناحیه کمر نیز درد احساس کنند. حالت تهوع و از دست دادن اشتها معمولاً با ورم کبد یا طحال مرتبط است.

روش‌های درمان سرطان خون

گروه درمانی براساس

“`

سلامت عمومی بیمار و نوع سرطان مشخص می‌کند که کدام درمان‌ها برای او مناسب است. معمولاً قبل از آغاز درمان، پزشکان پیشنهادهای خود را با بیمار یا خانواده‌اش در میان می‌گذارند. همچنین مهم است که قبل از شروع درمان درباره اثرات آن بر توانایی باروری از پزشک سوال شود. زیرا برخی روش‌های درمانی می‌توانند بر باروری تاثیر بگذارند.

از دست دادن توانایی باروری در برخی روش‌ها ممکن است بر اساس سن و نوع پرتودرمانی توصیه شده، موقتی یا دائمی باشد. همچنین بعضی از داروهایی که در شیمی درمانی استفاده می‌شوند ممکن است سبب مشکلاتی برای باروری شوند. بنابراین قبل از شروع درمان بهتر است از پزشک درباره گزینه‌هایی که می‌توان به حفظ باروری کمک کرد، سوال کنید. یکی یا چند گزینه زیر ممکن است در درمان سرطان خون استفاده شود:

شیمی درمانی

این روش به کمک دارو، به صورت قرص یا تزریق، با سرطان مبارزه می‌کند. داروهای شیمی درمانی برای جلوگیری از رشد و گسترش سلول‌های سرطانی طراحی شده‌اند، اما ممکن است به سلول‌های سالم هم آسیب بزنند. با گذشت زمان، سلول‌های سالم دوباره بهبود می‌یابند. علاوه بر این، درمان ممکن است عوارض جانبی مانند حالت تهوع، استفراغ، از دست دادن اشتها، خستگی و خطر ابتلا به عفونت‌ها را به همراه داشته باشد.

درمان‌های مکمل سرطان خون

از روش‌های مکمل مانند ماساژ درمانی یا طب سوزنی می‌توان نام برد. این درمان‌ها معمولاً همراه با درمان‌های اصلی سرطان خون استفاده می‌شوند و می‌توانند به کاهش استرس و بهبود آرامش بیماران کمک کنند. اما به تنهایی اثر درمانی بر سرطان ندارند و برای بررسی تأثیر آن‌ها به تحقیقات بیشتری نیاز است.

عوارض یا فواید این روش‌ها هنوز کاملاً مشخص نیست و استفاده از آن‌ها به عنوان تنها درمان ممکن است خطرات زیان‌بار داشته باشد. بیماران باید قبل از استفاده از این روش‌های مکمل اطلاعات کافی کسب کنند و حتماً با پزشک خود مشورت نمایند، زیرا ممکن است نتایج درمان‌های اصلی یا آزمایش‌ها را تحت تأثیر قرار دهند.

درمان هدفمند

این درمان‌ها بر اساس استفاده از داروهایی است که به سلول‌های سرطانی حمله می‌کنند بدون اینکه به سلول‌های سالم آسیب بزنند. مهارکننده‌های رشد سلول‌های سرطانی از جمله این داروها هستند. این داروها معمولاً به شکل قرص یا کپسول ارائه می‌شوند. درصد بروز عوارض جانبی در ماه‌های اول درمان بیشتر است، اما با ادامه درمان، بیشتر اوقات این علائم کاهش می‌یابند.

در موارد خاص سرطان خون مزمن، ممکن است پزشک تصمیم به خارج کردن طحال بگیرد. طحال در سمت چپ بالای شکم، نزدیک معده و بالای کلیه چپ قرار دارد. گاهی اوقات سرطان خون مزمن موجب بزرگ شدن طحال می‌شود که می‌تواند درد و ناراحتی برای بیمار ایجاد کند. همچنین التهاب طحال می‌تواند باعث از بین رفتن گلبول‌های قرمز و پلاکت‌های خون شود که به کم‌خونی و خونریزی منجر می‌شود.

اگر شیمی درمانی و پرتودرمانی تأثیری در کاهش اندازه طحال نداشته باشند، پزشکان معمولاً با عمل جراحی طحال را خارج می‌کنند تا به بیمار کمک کنند. این عمل تحت بیهوشی کامل انجام می‌شود. بعد از جراحی ممکن است بیمار کمی خونریزی و درد را احساس کند، اما این عوارض معمولاً موقتی هستند و به زودی برطرف می‌شوند. برداشتن طحال می‌تواند بیمار را در برابر عفونت‌ها آسیب‌پذیرتر کند.

پرتودرمانی

در این روش، پزشکان از دستگاهی بزرگ برای هدایت پرتوها به سمت سلول‌های سرطانی استفاده می‌کنند. این پرتوها تمام سلول‌هایی (خواه سرطانی و خواه سالم) که در مسیرشان قرار بگیرند را از بین می‌برند. عوارض جانبی پرتودرمانی بستگی به ناحیه‌ای که درمان می‌شود دارد و ممکن است بعد از درمان، بیمار احساس خستگی بیشتری کند یا تغییراتی در پوست (مثل قرمزی یا حساسیت هنگام لمس) ناحیه درمان شده مشاهده کند.

پیوند سلول‌های بنیادی یا پیوند مغز استخوان

گاهی اوقات، برای درمان سرطان خون حاد یا جلوگیری از بازگشت بیماری، نیاز است که از شیمی درمانی با دوز بالا استفاده شود. این درمان می‌تواند به سلول‌های سالم مغز استخوان هم آسیب بزند و به همین دلیل باید برای بازسازی آن از پیوند سلول‌های بنیادی کمک گرفت.

تمامی سلول‌های خونی از سلول‌های بنیادی که در مغز استخوان و خون وجود دارند، تولید می‌شوند. قبل از اینکه شیمی درمانی آغاز شود، پزشک باید یک نمونه از مغز استخوان بیمار یا فردی سازگار بگیرد. پس از انجام شیمی درمانی، سلول‌های بنیادی به خون بیمار تزریق می‌شوند و بعد از چند هفته، این سلول‌ها شروع به تولید سلول‌های خونی جدید می‌کنند.

پیوند سلول‌های بنیادی یک عمل پیچیده و پرخطر است که باید توسط پزشکان متخصص و با تجربه و در بیمارستان‌های با تجهیزات مناسب انجام شود. عوارض جانبی این عمل می‌تواند بسیار جدی باشد و گاهی حتی به مرگ بیمار منجر شود. بیمارانی که پیوند مغز استخوان را انجام داده‌اند، باید تحت نظارت پزشکی دقیق قرار بگیرند و این مراقبت حتی پس از ترخیص از بیمارستان نیز ادامه یابد.

برای اطمینان از بهبود کامل بیمار بعد از پیوند مغز استخوان، ممکن است چندین ماه زمان لازم باشد. برای برخی از بیماران که شرایط خاصی دارند، مانند افرادی که بیماری‌های مزمن دارند یا افراد مسن، از نوعی با دوز کمتری از شیمی درمانی استفاده می‌شود.

گردآوری شده از مجله اینترنتی رضیم

مرجان امینی