سواد سلامت چیست و داشتن آن در زندگی چه اهمیتی دارد؟ (2 نکته مهم)
“`html
سواد سلامت بهداشتی چیست و چه نقشی در زندگی ما دارد؟
به گزارش رضیم: سواد سلامت بهداشتی به معنای یک مهارت فکری است که برای مراقبت از سلامت در جامعه بسیار مهم و تأثیرگذار است. این اصطلاح نخستین بار در سال ۱۹۷۴ در یک جلسه آموزشی درباره بهداشت مطرح شد و از آن زمان در مباحث مختلف توسط پژوهشگران بررسی شده است.
سازمان بهداشت جهانی، سواد سلامت را به‌عنوان یکی از مهم ترین عوامل سلامت در کشورها در نظر گرفته و از کشورها خواسته است توجه ویژه‌ای به این موضوع داشته باشند. به همین دلیل، کشورهایی که نظام سلامت موفقی دارند، برای ارتقای سواد سلامت مردم توسعه سیاست‌ها و برنامه‌هایی دارند.
با توجه به اهمیت موضوع سواد سلامت، نهادهای مسئول در تمام کشورها باید برای برنامه‌ریزی‌های کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت در این زمینه بکوشند و با همکاری رسانه‌ها، تلاش کنند تا سطح سواد سلامت مردم را بالا ببرند.
سواد سلامت به توانایی خواندن و فهمیدن اطلاعات مربوط به سلامت گفته می‌شود تا افراد بتوانند بهترین تصمیمات را برای حفظ سلامتی خود بگیرند. به عبارت ساده‌تر، سواد سلامت به ما کمک می‌کند تا از دانسته‌های خود برای مراقبت از سلامت خود استفاده کنیم. این سواد شامل اطلاعات و آگاهی‌هایی است که برای همه افراد جامعه، از یک فرد عادی تا یک متخصص، ضروری است.
این آگاهی‌ها به افراد جامعه کمک می‌کند تا زندگی سالم‌تری داشته باشند. زندگی سالم‌تر به ارتقای کیفیت زندگی منجر می‌شود، یعنی با حفظ سلامت روی اطلاعات صحیح، میتوان از فرصت‌ها و لذت‌های بیشتری در زندگی بهره‌مند شد و کیفیت بالاتری از زندگی را تجربه کرد. از دیدگاه کلی‌تر، توانایی‌های لازم برای به دست آوردن سواد سلامت را میتوان به سه گروه زیر تقسیم کرد:
۱. توانایی خواندن فرم‌های رضایت‌نامه، برچسب‌ها و اطلاعات نوشته شده درباره داروها و سایر موارد بهداشتی
۲. توانایی درک اطلاعات نوشتاری و گفتاری که از سوی پزشکان، پرستاران، داروسازان و بیمه‌گران ارائه می‌شود
۳. توانایی عمل کردن بر اساس دستورات مرتبط با برنامه‌های دارویی و مراقبت‌های پزشکی
این‌ها تنها نمونه‌هایی از استانداردهای سواد سلامت هستند که باید به طور فردی و اجتماعی در نظر گرفته شوند تا سطح سلامت جامعه افزایش یابد. خیلی‌ها فکر می‌کنند برای داشتن سواد سلامت باید تمام علائم بیماری‌ها را بشناسند و وقتی این علائم ظاهر شد، به متخصص مراجعه کنند. این فکر هم درست است و هم نادرست. درست است چون این دانش، بخشی از سواد سلامت است، اما نادرست است چون این اطلاعات تمام سواد سلامت را تشکیل نمی‌دهد.
دلایل ضرورت افزایش سطح سواد سلامت مردم
داشتن سواد سلامت مناسب باعث می‌شود افراد توانایی تحلیل و تفسیر در مورد مشکلاتی که با سلامتشان مرتبط است را داشته باشند و بهتر از خود و اطرافیانشان در برابر بیماری‌ها مراقبت کنند. تحقیقات نشان داده‌اند که در جوامعی که سواد سلامت افراد در سطح قابل قبولی است، مردم شاداب‌تر، سالم‌تر و فعال‌تر هستند و دولت‌ها هم کمتر برای هزینه‌های درمانی فشار می‌آورند. بنابراین هزینه‌هایی که باید برای درمان صرف شوند، به سمت پیشگیری و بهداشت مردم هدایت می‌شود و این بهبود می‌تواند کیفیت و سبک زندگی افراد را به شکل چشمگیری افزایش دهد.
گفته شده است که افرادی که دارای سواد سلامت پایینی هستند، کمتر قادر به درک اطلاعات نوشتاری و گفتاری که از متخصصان بهداشتی دریافت می‌کنند هستند و در نتیجه به دستورات آنها عمل نمی‌کنند.
“`
افرادی که سواد سلامت کمتری دارند، معمولاً از نظر سلامتی در وضعیت ضعیف‌تری قرار دارند و هزینه‌های پزشکی بیشتری را پرداخت می‌کنند.
نکته مهم دیگر درباره سواد سلامت، بحث صرفه‌جویی اقتصادی است. بیماری‌ها و آسیب‌های جسمی و روانی می‌توانند هزینه‌های درمانی زیادی را به افراد و جامعه تحمیل کنند. اما با داشتن سواد سلامت و استفاده از آن، میتوان تا حد زیادی از بروز بیماری‌هایی که به جز درد و رنج، هزینه هم به همراه دارند، جلوگیری کرد یا به تأخیر انداخت.
سواد سلامت و برنامه‌های پیشگیری
در سال‌های اخیر، سواد سلامت به عنوان یک مهارت مهم شناخته شده که بیماران برای تصمیم‌گیری‌های بهداشتی در شرایط دشوار به آن نیاز دارند. بهبود سواد سلامت باعث می‌شود بیماران بتوانند بهتر تصمیم بگیرند، خطرات تهدید کننده سلامت را کاهش دهند، از بیماری‌ها پیشگیری کنند، امنیت بیشتری را تجربه کنند و به طور کلی کیفیت زندگی و مراقبت از خود را بالا ببرند.
یکی از راه‌های مهم برای پیشبرد برنامه‌های پیشگیری و بهداشت در وزارت بهداشت، افزایش سطح سواد سلامت مردم است. این سواد زمانی افزایش می‌یابد که رسانه‌ها به طور مداوم درباره محتواهای آموزشی که مسئولان سلامت ارائه می‌دهند، به اطلاع عموم برسانند تا مردم بتوانند از این اطلاعات بهره‌برداری کنند و سواد سلامت خود را ارتقا دهند. به عبارت دیگر، سواد سلامت می‌تواند به عنوان کلیدی برای پیشگیری از بیماری‌ها قلمداد شود. برای بالا بردن سواد سلامت مردم، نیاز به همکاری بین وزارتخانه‌ها و سازمان‌هایی است که به نوعی در سلامت مردم دخیل هستند و در این میان، نقش رسانه‌ها بسیار حیاتی و مؤثر است.
طبق یک مطالعه در ایران، نیمی از مردم کشور دچار محدودیت در سواد سلامت هستند و این مشکل در گروه‌های آسیب‌پذیر مانند سالمندان، زنان خانه‌دار، افراد بیکار و کسانی که سواد عمومی محدودی دارند، شایع‌تر است. این مشکل آنها را در معرض خطرات جدی قرار می‌دهد. همچنین تحقیقات نشان می‌دهد که برخی از اطلاعات سلامتی که ارائه می‌شود، مناسب برای مخاطبان و گروه‌های هدف نیست و نیازهای آنها را برآورده نمی‌کند.
با این حال، تأثیر سواد سلامت می‌تواند با ارائه اطلاعات صحیح و مناسب بهبود یابد. بنابراین، یکی از چالش‌های اساسی در انتقال مفهوم‌های سلامت، نحوه آموزش و اطلاعات‌رسانی به افراد در زمینه درک اطلاعات سلامت است. برای بهبود این وضعیت، میتوان از روش‌هایی مانند محدود کردن حجم اطلاعات ارائه‌شده در هر جلسه، پرهیز از استفاده از اصطلاحات فنی و تخصصی، پیدا کردن محتوای آموزشی متناسب با سطح خواندن افراد، استفاده از تصاویر برای توضیح مفاهیم کلیدی، تشویق افراد به پرسش و بررسی درک آنها از اطلاعات ارائه‌شده استفاده کرد.
