شاخص اشعه فرابنفش چگونه محاسبه میشود ؟

شاخص فرابنفش چیست؟

شاخص فرابنفش (UV) یک عدد بین ۱ تا ۱۱ است که نشان می‌دهد چقدر اشعه فرابنفش خورشید در زمان و مکان خاصی قوی است. این اشعه می‌تواند برای سلامتی خطراتی ایجاد کند. اگر زیاد در معرض تابش فرابنفش قرار بگیرید، ممکن است در کوتاه‌مدت پوست شما بسوزد و در بلندمدت، خطر ابتلا به سرطان پوست را افزایش دهد.

این شاخص فقط نشان‌دهنده مقدار اشعه فرابنفش است و به دما یا سرمای هوا ارتباطی ندارد. در طول روز، این سطح تغییر می‌کند و گاهی کم و گاهی زیاد می‌شود.

شاخص UV یک مقیاس رنگی است که به شما می‌گوید چقدر تابش اشعه فرابنفش وجود دارد و رده‌بندی آن به صورت زیر است:

• شاخص پایین (سبز): ۱-۲

در این حالت، خطر کمی از اشعه ماوراءبنفش وجود دارد. افراد معمولی می‌توانند در زمان آفتاب شدید (۱۰ صبح تا ۲ بعدازظهر) تا ۱ ساعت زیر آفتاب بمانند بدون اینکه سوختگی پوست داشته باشند. اما افرادی که پوست حساسی دارند یا نوزادان باید از ماندن طولانی‌مدت زیر آفتاب اجتناب کنند.

بهتر است از عینک آفتابی ضد فرابنفش استفاده کنید؛ اگر به‌راحتی می‌سوزید، بدنتان را بپوشانید و از کرم ضد آفتاب با SPF ۳۰+ استفاده کنید. از سطوح روشن مثل شن، آب و برف که اشعه UV را منعکس می‌کنند دوری کنید.

• شاخص متوسط (زرد): ۳-۵

در این وضعیت، قرار گرفتن در معرض آفتاب بدون محافظت، خطر کمی دارد. افراد با پوست روشن ممکن است در کمتر از ۲۰ دقیقه بسوزند. بهتر است نزدیک ظهر در سایه بمانید و از لباس محافظ، کلاه لبه‌دار و عینک آفتابی ضد فرابنفش استفاده کنید.

• شاخص بالا (نارنجی): ۶-۷

در این شرایط، خطر متوسطی از آسیب در برابر آفتاب وجود دارد. افراد با پوست روشن ممکن است در کمتر از ۱۵ دقیقه بسوزند. استفاده از محافظت در برابر آسیب‌های پوست و چشم ضروری است.

بهتر است زمان قرار گرفتن در معرض نور خورشید را بین ۱۰ صبح تا ۲ بعدازظهر کاهش دهید و در فضای باز در سایه بمانید.

• شاخص بسیار زیاد (قرمز): ۸-۱۰

در این حالت، خطر آسیب از آفتاب بدون محافظت وجود دارد. افراد با پوست روشن ممکن است در کمتر از ۱۰ دقیقه بسوزند. در ساعات ظهر (۱۰ صبح تا ۲ بعدازظهر)، سعی کنید در فضای باز نباشید.

استفاده از ضد آفتاب با SPF ۳۰، لباس‌های محافظ و عینک آفتابی ضد فرابنفش توصیه می‌شود. در زمان بیرون رفتن، به دنبال مناطق سایه‌دار باشید و از سطوحی مانند آب، شن و شیشه دوری کنید که اشعه UV را منعکس می‌کنند.

پوشیدن پیراهن آستین‌دار و شلوارهایی از پارچه‌های ضخیم نیز مفید است؛ زیرا این اشعه می‌تواند از سوراخ‌ها و فضاهای پارچه‌های نازک عبور کند.

• شاخص شدید (بنفش): ۱۱+

این بدان معناست که ریسک آسیب شدید از آفتاب بدون محافظت بسیار بالا است. افراد با پوست روشن ممکن است در کمتر از ۵ دقیقه بسوزند. کارگران در فضای باز و افرادی که زیاد زیر آفتاب می‌مانند در معرض خطر هستند.

سعی کنید از ۱۰ صبح تا ۲ بعدازظهر تا حد ممکن در سایه باشید. هر ۲ ساعت یک بار از کرم ضد آفتاب با SPF ۵۰+ استفاده کنید. همچنین، از عینک آفتابی استفاده کنید که ۹۹ تا ۱۰۰ درصد اشعه‌های UVA و UVB را مسدود کند. یک کلاه با لبه پهن هم بزنید که تا حدود ۵۰ درصد اشعه فرابنفش را جلوگیری کند.

نحوه محاسبه شاخص UV

سازمان‌های ملی هواشناسی برای محاسبه شاخص UV از مدل‌های کامپیوتری استفاده می‌کنند. آن‌ها میزان ازن پیش‌بینی‌شده در جو زمین را بررسی کرده و همچنین به شرایط ابری و ارتفاع نقاط مختلف دقت می‌کنند.

ازن، یک گاز بی‌بو و بی‌رنگ است که از سه مولکول اکسیژن تشکیل شده و در جو زمین وجود دارد. این گاز بیشتر در لایه استراتوسفر قرار دارد و به‌عنوان محافظی در برابر اشعه UV عمل می‌کند. تغییرات در مقدار ازن می‌تواند تأثیر زیادی بر میزان اشعه فرابنفش داشته باشد.

“`

اشعه ماوراءبنفش در زمان‌های مختلف به میزان‌های متفاوتی وارد جو زمین می‌شود.

عوامل مؤثر در این محاسبه

در محاسبه اشعه ماوراءبنفش، قدرت آن که به طول موج بستگی دارد، در نظر گرفته می‌شود. طول موج‌های کوتاه‌تر بیشتر از طول موج‌های بلندتر آسیب می‌زنند. همچنین با افزایش ارتفاع از سطح دریا، میزان اشعه ماوراءبنفش شدیدتر می‌شود.

از طرفی، ابرها هم اشعه ماوراءبنفش را جذب می‌کنند. در آسمان صاف، تقریباً تمام اشعه ماوراءبنفش به زمین می‌رسد. اما وقتی که آسمان ابری باشد، بخش بیشتری از این اشعه‌ها مهار می‌شود و در آسمان کاملاً ابری، فقط ۳۱% اشعه به زمین می‌رسد.

عوامل زیادی بر شاخص اشعه UV تأثیر دارند، ولی برخی از مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:

• زمان روز: میزان اشعه UV در وسط روز به اوج خود می‌رسد و در صبح و عصر کاهش می‌یابد.
• پوشش ابر: ابرها بیشتر اشعه UV را مسدود می‌کنند. اگرچه اشعه UV می‌تواند از ابرهای نازک عبور کند، اما ابرهای ضخیم می‌توانند آن را کاهش دهند.
• پوشش زمین: درختان و گیاهان بلند می‌توانند اشعه ماوراءبنفش را کمتر کنند.
• ازن: این گاز در لایه‌های بالایی جو اشعه ماوراءبنفش را جذب می‌کند. هرچه میزان ازن بیشتر باشد، اشعه ماوراءبنفش کمتری به زمین می‌رسد. سطح ازن هر روز و در طول سال متفاوت است.
• ارتفاع: در ارتفاعات به دلیل رقیق‌تر شدن هوا، اشعه ماوراءبنفش افزایش می‌یابد، به طور متوسط به ازای هر ۳۰۰ متر افزایش ارتفاع، حدود ۲ درصد افزایش می‌یابد.
• فصول: اشعه ماوراءبنفش در بهار و تابستان بالاترین سطح را دارد و در پاییز کاهش یافته و در زمستان به حداقل می‌رسد.
• خواص اشیا: اشیاء بر روی زمین می‌توانند اشعه UV را منعکس یا پراکنده کنند. به‌طور مثال، برف می‌تواند تا ۸۰٪ اشعه UV را منعکس کند، در حالی که شن ۱۵٪ و آب ۱۰٪ از این اشعه را منعکس می‌کنند.
• عرض جغرافیایی: اشعه ماوراءبنفش در مناطق نزدیک به استوا قوی‌تر است و با حرکت به سمت قطب‌های شمال و جنوب کاهش می‌یابد.

با در نظر گرفتن این عوامل، شاخص اشعه UV در جایی که خورشید به‌طور مستقیم می‌تابد، آسمان صاف است و ارتفاع زیاد است، به بالاترین میزان خواهد رسید. صحرای آتاکاما در شیلی، بالاترین سطح اشعه UV را در جهان دارد، جایی که در یک بررسی، شاخص UV این منطقه ۲۰ اندازه‌گیری شده است. به‌طور کلی، میزان اشعه UV در مناطق استوایی که روشنایی خورشید زیاد و ازن کم است، بسیار بالا است.

حداکثر میزان اشعه ماوراءبنفش در هر روز معمولاً در یک بازه چهار ساعته بین ۱۰ صبح تا ۲ بعدازظهر اتفاق می‌افتد، که دانشمندان به آن “ظهر خورشیدی” می‌گویند.