صافی کف پا یا پس پلانوس را چگونه درمان کنیم؟ (2 نکته مهم)

مقدمه ای در مورد صافی کف پا

اگر زمانی که فرد ایستاده است، پا قوس طبیعی نداشته باشد، به این حالت صافی کف پا می‌گویند.

این عارضه به این معناست که افراد قوس‌های معمولی در کف پا ندارند. در واقع، وقتی پا کاملاً روی زمین باشد و قوس پا صاف باشد، به این صورت صافی کف پا وجود دارد.

اگر قوس پا فقط وقتی که فرد ایستاده از بین برود و وقتی پا را بلند کند دوباره برگردد، به آن صافی کف پای قابل انعطاف می‌گویند. اگر قوس نه در ایستاده و نه در حین بلند کردن پا وجود داشته باشد، به آن صافی کف پای سخت می‌گویند.

صافی کف پا چیست؟

زمانی که یک کودک ایستاده باشد و قوس کف پای او ناپدید شود، به این حالت صافی کف پا می‌گویند. اما وقتی کودک نشسته باشد یا روی نوک پنجه‌هایش ایستاده باشد، قوس دوباره به وجود می‌آید.

اغلب والدین یا دیگر اعضای خانواده نگران هستند که قوس پایین کف پای کودک ممکن است باعث ایجاد مشکلات یا ناتوانی‌های دائمی شود. اما در بیشتر مواقع، این نگرانی‌ها بی‌مورد است.

بسیاری از کودکان با قوس کمی در پاها به دنیا می‌آیند. وقتی آن‌ها بزرگ‌تر می‌شوند و شروع به راه رفتن می‌کنند، بافت نرم کف پاهای آن‌ها مستحکم‌تر می‌شود و قوس به تدریج شکل می‌گیرد.

بیشتر کودکان با صافی کف پا تا 5 سالگی یا حتی بیشتر قوس پیدا نمی‌کنند.

اگر صافی کف پا در دوران بلوغ ادامه یابد، ممکن است باعث درد در پا شود. اگر صافی کف پای کودک موجب درد شد، باید به پزشک مراجعه کنید.

مسائل مختلفی می‌توانند باعث شوند تا یک فرد بزرگسال دچار صافی کف پای اکتسابی (AAFD) شود؛ این وضعیت باعث می‌شود قوس پا از بین برود و انگشتان پا رو به بیرون بچرخند. باید اشاره کرد که صافی کف پا ممکن است به درد در ناحیه پلانتار فاسیا، خار پاشنه، درد ناحیه جلوی پا، درد جلوی ساق و دیگر آسیب‌های ناشی از پیچ خوردن پا منجر شود که در نهایت می‌تواند به درد بیشتری در پا و حتی ستون فقرات منجر شود.

صافی کف پا، هر دلیلی که داشته باشد، معمولاً با استفاده از دستگاه‌های کمکی و بریس‌ها قابل درمان است.

تاندون‌ها، مفاصل پا را به هم متصل می‌کنند. اگر تاندون‌ها ضعیف شوند، ممکن است باعث صافی کف پا شوند.

البته صافی کف پا در نوزادان و کودکان تازه‌به‌راه‌افتاده طبیعی است. زمانی که بچه بزرگ‌تر می‌شود (در سن 2 تا 3 سالگی)، تاندون‌ها سفت‌تر می‌شوند و قوس پا شکل می‌گیرد.

در دوران نوجوانی، اکثر افراد دارای قوس طبیعی در کف پا هستند. اما…

“““html

برخی از افراد دچار «صافی کف پا» می‌شوند.

صدمات بدنی، بیماری‌ها و پیر شدن ممکن است باعث آسیب به تاندون‌ها و به‌وجود آمدن صافی کف پا شوند. این نوع پای صاف ممکن است فقط در یک پا ایجاد گردد.

در کودکان، صافی کف پا معمولاً به ندرت موجب درد می‌شود. در این مورد، دو یا تعداد بیشتری از استخوان‌های پا رشد کرده و به یکدیگر متصل می‌شوند. این وضعیت را “پیوند قوزک پا” می‌نامند.

گاهی اوقات، صافی کف پا به دلیل مشکلات موجود در زانو و قوزک پا به وجود می‌آید. این مشکلات فشار به قوزک پا وارد کرده و آن را به سمت داخل می‌چرخانند، که منجر به عدم تراز پاها می‌شود.

علائم و نشانه‌های صافی کف پا

علائم این وضعیت متفاوت است و معمولاً به شدت آن وابسته است. یکی از نشانه‌ها می‌تواند توزیع نامناسب وزن در بدن باشد که باعث می‌شود پاشنه کفش فرد، به‌سرعت خراب شود. رایج‌ترین نشانه‌های صافی کف پا شامل:

• درد در مچ پا (بخصوص در قسمت داخلی) که گاهی با تورم همراه است.
• درد در تمام پا، به ویژه در قسمت قوس کف پا.
• درد در عضله ساق پا.
• درد در مفصل ران.
• درد در ناحیه کمر و پشت.
• خشکی یک یا هر دو پا.
• کف یک یا هر دو پا ممکن است کاملاً صاف باشد یا فقط کمی قوس داشته باشد.
• کفش‌ها به شکل متفاوتی ساییده می‌شوند.

دلایل صافی کف پا در کودکان

بسیاری از کودکان که بین 1 تا 5 سال دارند، دچار صافی کف پا می‌شوند. این معمولاً بخشی طبیعی از رشد پاهای آن‌ها است و بیش از 95% این کودکان در حین رشد قوس طبیعی پا را پیدا می‌کنند. اما 5% دیگر همچنان به صافی کف پا مبتلا خواهند ماند. در بسیاری از موارد، دلیل این مشکل، سست بودن اتصالات مفصلی بین استخوان‌های مچ پا است. در این حالت، رباط‌هایی که استخوان‌ها را در کنار هم نگه می‌دارند، شل هستند و وقتی کودک وزنش را روی پایش می‌گذارد، کشیده می‌شوند.

دلایل صافی کف پا در بزرگسالان

بسیاری از مشکلات و بیماری‌ها می‌توانند باعث ایجاد صافی کف پا در بزرگسالان شده و دردناک شوند.

اختلال عملکرد تاندون تیبیال خلفی (PTTD)

تاندون تیبیال خلفی یکی از مهم‌ترین تاندون‌های پا است. این تاندون از عضله‌ای در پشت ساق پا شروع می‌شود و از سمت داخلی ساق پا به پایین ادامه می‌یابد و استخوان‌ها را به داخل مچ پا متصل می‌کند.

وظیفه اصلی این تاندون حفظ قوس کف پا و پشتیبانی از مچ پا در هنگام راه رفتن است. اگر این تاندون ملتهب یا پاره شود، قوس کف پا به تدریج از بین می‌رود.

احتمال بروز مشکلات مربوط به تاندون تیبیال خلفی در افراد بالای 40 سال بیشتر است. عواملی مانند چاقی مفرط و دیابت نیز می‌توانند خطر این مشکلات را افزایش دهند.

“`

فشار خون بالا. ابتلا به صافی کف پا از دوران کودکی می‌تواند باعث افزایش ریسک آسیب به تاندون تیبیال خلفی شود.

علاوه بر این، افرادی که ورزش‌های پرتحرک و پربرخورد مانند بسکتبال، تنیس یا فوتبال بازی می‌کنند، به دلیل استفاده مکرر از این تاندون ممکن است با پارگی آن مواجه شوند.

آرتریت

آرتریت‌های التهابی، مثل آرتریت روماتوئید، می‌توانند باعث ایجاد صافی کف پای دردناک شوند. در این نوع آرتریت، علاوه بر آسیب به غضروف مفاصل، رباط‌های حمایتی مچ پا نیز تحت تأثیر قرار می‌گیرند. آرتریت التهاب‌زا نه تنها درد ایجاد می‌کند، بلکه می‌تواند باعث تغییر شکل مچ پا و کف پا شود.

این نوع آرتریت ممکن است نواحی پشت یا وسط مچ پا را درگیر کند و هر دو این وضعیت می‌تواند باعث افتادگی قوس کف پا شود.

آسیب

آسیب به رباط‌های مچ پا می‌تواند تعادل و هماهنگی آن‌ها را از بین ببرد. رباط‌ها از استخوان‌ها حمایت کرده و از حرکت غیرکنترل‌شده آن‌ها جلوگیری می‌کنند. اگر رباط‌ها دچار پارگی شوند، کف پا صاف و دردناک خواهد شد.

علاوه بر آسیب به رباط‌ها، شکستگی و دررفتگی استخوان‌ها نیز می‌تواند منجر به بروز صافی در میدفوت (قسمتی از پا که بین پاشنه و مچ پا قرار دارد) شود.

کلاپس دیابتی (پای شارکو)

گاهی اوقات افراد مبتلا به دیابت یا برخی مشکلات عصبی که احساس درد در مچ پا، استخوان‌ها و مفاصل را محدود می‌کند، ممکن است قوس کف پای آن‌ها دچار آسیب یا کلاپس شود.

در این حالت، کلاپس قوس ممکن است شدیدتر از آن چیزی باشد که در کسانی که درد دارند، دیده می‌شود، زیرا این بیماران زمانی که قوس پا آسیب می‌بیند، درد را احساس نمی‌کنند.

در این شرایط، رباط‌ها قادر به نگه‌داری استخوان‌ها در محل مناسب نیستند و به گاه خود استخوان‌ها نیز بدون احساس درد ممکن است بشکنند و دچار آسیب شوند. این وضعیت منجر به تغییر شکل شدید در مچ پا می‌شود که اصلاح آن با جراحی بسیار دشوار خواهد بود. استفاده از بریس یا کفش‌های مخصوص می‌تواند بهترین راه‌حل برای این مشکل باشد.

عوارض صافی کف پا

صافی کف پا می‌تواند باعث بروز عوارضی مانند التهاب در رباط‌های پا، التهاب زردپی آشیل و زردپی ماهیچه درشت نی، و همچنین شکستگی‌های فشاری در اندام تحتانی شود و ممکن است تورم و بافت‌های مرده پوستی ایجاد کند. از آنجایی که صافی کف پا بر چگونگی قرارگیری سایر استخوان‌های بدن تأثیر می‌گذارد، این وضعیت می‌تواند به درد در مچ پا، زانو و لگن نیز منجر شود.

عواملی که باعث افزایش صافی کف پا می‌شوند

• چاقی
• دیابت
• فشار خون بالا
• ضربه یا جراحت به پا و یا قوزک پا
• آرتریت روماتوئید
• افزایش سن
• ورزش بیش از حد

اختلال عمودی بودن مادرزادی استخوان تالوس (قاپ) پا

در این اختلال، هیچ قوسی در کف پا وجود ندارد، زیرا استخوان‌های پا به درستی تراز نشده‌اند. در بعضی موارد، به جای قوس طبیعی، قوسی معکوس (کف پای گهواره‌ای) وجود دارد.

عمودی بودن مادرزادی استخوان تالوس (قاپ) عارضه‌ای نادر است که از همان بدو تولد وجود دارد. این اختلال معمولاً همراه با“`html

با اختلال‌های ژنتیکی مانند سندرم دان یا سایر اختلال‌های مادرزادی آشنا می‌شوید.

در مورد صافی کف پا، در تقریباً نیمی از موارد، علت آن مشخص نیست.

پیوستگی قوزک پا (کف پای صاف انقباضی نازک نی)

این مشکل ارثی است و در آن، دو یا چند استخوان به هم متصل می‌شوند که باعث می‌شود پا نتواند به خوبی حرکت کند و قوس طبیعی‌اش از بین برود. این عارضه نادر است و معمولاً چند نسل از یک خانواده را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

در رفتگی کناری ساب‌تالار یا صافی اکتسابی کف پا

این مشکل برای فردی اتفاق می‌افتد که قوس کف پایش تا به حال طبیعی بوده است.

در این حالت، استخوان تالوس (قاپ) که در قوس کف پا قرار دارد، به‌طور ناگهانی از جا درمی‌آید. این استخوان به سمت بیرون می‌لغزد و قوس پا را از بین می‌برد.

این اتفاق معمولاً به‌طور ناگهانی و به خاطر صدمه‌های شدید هنگام سقوط از بلندی، تصادف وسایل نقلیه یا در حین ورزش رخ می‌دهد و ممکن است با مشکلات دیگری مثل شکستگی همراه باشد.

درمان صافی کف پا

درمان با فیزیوتراپی

فیزیوتراپیست یک متخصص است که در درمان مشکلات حرکتی آموزش دیده است.

روش‌های معمول درمان صافی کف پا با فیزیوتراپی عبارتند از:

تکنیک درمان دستی (کایروپراکتیک)

در این روش، فیزیوتراپیست با استفاده از ماساژ، کشش با دست و روش‌های دیگر، تلاش می‌کند تا حرکت پاها و تاندون‌ها را بهتر کند.

درمان صافی کف پا با ورزش درمانی

این روش شامل تمرین‌هایی است که به تقویت پا و بهبود حرکت آن کمک می‌کند.

بازآموزی عصبی عضلانی (NMR)

این درمان برای بازگرداندن تعادل و بهبود نحوه‌ی حرکت در فعالیت‌های روزانه مانند دویدن و راه رفتن انجام می‌شود.

روش‌های دیگر

متدهایی مانند اولتراسوند، تحریک الکتریکی، استفاده از یخ و لیزر سرد می‌توانند به کاهش درد و التهاب پا کمک کنند.
همچنین، برنامه‌هایی برای تمرین در منزل شامل حرکات مخصوص برای تقویت پا نیز معرفی می‌شود. این تمرین‌ها شامل یادگیری روش صحیح انجام فعالیت‌های روزمره و پیشرفت به سطح بالاتری از عملکرد می‌شود.

پزشک پیشنهاد می‌کند که علاوه بر فیزیوتراپی از روش‌های زیر نیز استفاده شود:

استراحت و یخ

استفاده از مسکن‌ها برای کاهش ناراحتی و انجام تمرین‌های توصیه شده بدون درد.
پزشک ممکن است گاهی درمان جراحی برای اصلاح مشکلات اصلی صافی کف پا پیشنهاد کند.
همچنین استفاده از کفی طبی و یا کفش‌های ویژه می‌تواند به بهبود شرایط کمک کند.
باندپیچی نیز برای پشتیبانی از قسمت‌های آسیب‌دیده مفید است.

مزایای درمان صافی کف پا با فیزیوتراپی عبارتند از:

• بهبود وضعیت و فرم پا
• بهبود راه رفتن
• کاهش ناپایداری در حرکات

“`

• کاهش درد و احتمال به وجود آمدن مشکلات ثانویه در مفصل

کفش و کفی طبی

اگرچه ممکن است با مزایای کفی‌های طبی (وسایلی که درون کفش گذاشته می‌شوند تا قوس کف پا را تنظیم کنند) آشنا باشید، اما نکته منفی این کفی‌ها این است که فقط زمانی که کفش پوشیده‌اید، مؤثر هستند. همچنین ممکن است پیدا کردن کفش‌های شیک که بتوان کفی طبی را در آن‌ها استفاده کرد، سخت باشد.

یکی دیگر از نکات منفی این است که کفی‌ها به‌صورت منفعل عمل می‌کنند، یعنی آن‌ها فقط قوس ناقص کف پا را در حالت درست نگه می‌دارند و هیچ تأثیری بر تقویت عضلات پا ندارند. اگرچه در کوتاه مدت کمک‌کننده هستند، اما گزارشات مثبتی درباره استفاده طولانی‌مدت از آن‌ها وجود ندارد.

پس درمان صافی کف پا چیست؟

بدن انسان طبق اصل عرضه و تقاضا عمل می‌کند. وقتی به عضلات فشار می‌آورید، مثلاً با ورزش، آن‌ها قوی‌تر می‌شوند. اما اگر به آن‌ها هیچ فشاری نیاورید، آن‌ها ضعیف‌تر می‌شوند.

به عبارت ساده‌تر، از آنجا که کفی‌ها کارهایی را انجام می‌دهند که باید عضلات پا انجام دهند، این عضلات به مرور زمان ضعیف‌تر می‌شوند. در نتیجه این فرآیند، ممکن است مشکلاتی همچون صافی کف پا یا چرخش بیش از حد پا به سمت داخل پیش بیاید.

شایان ذکر است که صافی کف پا می‌تواند به التهاب در عضله‌های زیر پا (پلانتار فاسیا)، خار پاشنه، درد در جلوی پا و آسیب‌های ناشی از پیچ‌خوردن پا منجر شود که نهایتاً باعث درد بیشتر در پا و حتی ستون فقرات می‌شود. انجام تمرین‌های فعال، نرمش‌ها و حرکات اصلاحی می‌تواند به بازگرداندن کنترل بر روی پاها و کاهش درد ناشی از این عارضه کمک کند.

فیزیوتراپیست، بعد از ارزیابی وضعیت عضلات پا، تمرین‌هایی متناسب با شرایط بیمار تجویز می‌کند. بعد از انجام یک سری تمرینات، می‌توان به‌صورت امن تمرینات مرحله بعدی را شروع کرد. در مدت زمان کوتاهی، بیمار واقعاً قدرت کنترل عضلات قوس کف پا را دوباره به دست می‌آورد.

ورزش و حرکات اصلاحی برای درمان صافی کف پا

فیزیوتراپیست احتمالاً انجام تمرین‌ها و حرکات اصلاحی زیر را به شما توصیه می‌کند:

تمرین اول: جمع کردن حوله

حوله‌ای را روی زمین بگذارید و آن را فقط با کمک انگشتان پای آسیب‌دیده به سمت خود جمع کنید. می‌توانید با گذاشتن وزنه‌ای در انتهای حوله، سختی تمرین را بیشتر کنید. این تمرین را 20 بار تکرار کنید. این تمرین به عنوان یکی از حرکات اصلاحی صافی کف پا شناخته می‌شود.

تمرین دوم: ضربه زدن با انگشت

تمامی انگشتان پا را از روی زمین بلند کنید در حالی که پاشنه روی زمین باقی است. به آرامی با انگشت شست به زمین ضربه بزنید و چهار انگشت دیگر را در هوا نگه دارید. سپس چند بار به آرامی با چهار انگشت به زمین ضربه بزنید و این بار فقط انگشت شست را در هوا نگه دارید. در ابتدا 10 بار ضربه بزنید و به تدریج تعداد ضربه‌ها را به 50 عدد برسانید.

تمرین سوم: کشش عضله ساق پا

روبروی دیوار بایستید و یک پا را جلوتر از پای دیگر قرار دهید. پای عقب را ثابت نگه‌دارید و به آرامی رو به جلو فشار بیاورید تا در عضله ساق پا احساس کشش کنید، اما مراقب باشید که به خود آسیب نزنید. این حالت را 15 تا 30 ثانیه حفظ کنید و این حرکت را سه بار برای هر پا تکرار کنید. این حرکت اصلاحی صافی کف پا را با مشورت فیزیوتراپ انجام دهید.

تمرین چهارم: کشش تاندون آشیل

روبروی دیوار بایستید و یک پا را جلوتر از پای دیگر بگذارید. به آرامی زانوی پای عقب را خم کنید تا در تاندون آشیل احساس کشش کنید، اما زیاده‌روی نکنید تا به خود آسیب نزنید. این حالت را 15 تا 30 ثانیه حفظ کنید و این حرکت را سه بار برای هر پا تکرار کنید.

پزشک متخصص در زمینه درمان صافی کف پا

نام و نام خانوادگی: علیرضا مقتدری اصفهانی

آدرس: اصفهان، خیابان شمس آبادی، چهارراه قصر، مجتمع پزشکی قصر نور، واحد 305
تلفن: 2240068 0311

این محتوا از مجله اینترنتی رضیم جمع‌آوری شده است

نویسنده: مرجان امینی