عسلک چیست ؟ چگونه قابل تشخص است و چه فرقی با عسل دارد ؟ (2 نکته مهم)
“`html
عسلک چیست؟ بررسی خواص و تفاوت آن با عسل
عسلک که به آن شهد گیاهی یا شبنم انگبینی نیز گفته می‌شود، شاید برخی آن را نوعی عسل طبیعی بدانند. اما باید گفت که هرچند توسط زنبور عسل تولید می‌شود، اما در واقع عسل نیست و در زبان انگلیسی به آن (HONEYDEW) می‌گویند.
شاید برای شما جالب باشد که بدانید زنبور عسل برای تولید عسل همیشه به شهد گل‌ها تکیه نمی‌کند و گاهی از صمغ و شیره گیاهان و درختان نیز استفاده می‌کند.
جالب‌تر این است که گاهی قیمت و کیفیت برخی از این عسلک‌ها مانند عسلک کاج یا عسلک ترنجبین حتی بالاتر از عسل‌های طبیعی است.
زنبور عسل برای تولید عسل نیاز دارد که از یک منبع گیاهی تغذیه کند و با نوشیدن شهد آن گیاه عسل تولید کند. اما همیشه اینگونه نیست. گاهی زنبور با نوشیدن شیرابه قندی که حشرات مختلف در نقاط مختلف گیاه ایجاد کرده‌اند، عسلکی تولید می‌کند. به این عسل تولید شده، عسلک گفته می‌شود.
بنابراین عسل مستقیماً از شهد گیاه تولید می‌شود، در حالی که عسلک به طور غیرمستقیم از طریق حشره‌ای که از گیاه تغذیه کرده تولید می‌شود. چون این فرآورده به شکل مستقیم تولید نشده، معمولاً کیفیت کمتری نسبت به عسل دارد، اما از نظر خواص تغذیه‌ای تفاوتی ندارد.
تفاوت عسل و عسلک
تفاوت‌های بین عسل طبیعی و عسلک شامل روش تولید آنهاست. همان‌طور که گفته شد عسل از شهد گیاهان تولید می‌شود در حالی که عسلک از شیرابه قندی که حشرات به خاطر تغذیه‌شان تولید کرده‌اند ایجاد می‌شود. همچنین می‌توان به نکات زیر اشاره کرد:
- عسلک‌ها معمولاً رنگ تیره‌تری نسبت به عسل‌ها دارند.
- با خوردن عسلک، مزه تندتری و شیرینی کمتری نسبت به عسل حس می‌کنید.
از دیگر تفاوت‌های این دو محصول زنبور عسل می‌توان موارد زیر را نام برد:
- عسلک‌ها معمولاً مواد معدنی بیشتری نسبت به عسل دارند.
- عسلک‌ها دارای مواد آنتی باکتریالی و ترکیبات فنولی بیشتری هستند.
- خواص آنتی اکسیدانی در عسلک‌ها بالاتر از عسل است.
- عسلک‌ها ساکارز بیشتری دارند.
- عسلک‌ها سریع‌تر رس می‌بندند.
- رنگ عسلک‌ها معمولاً تیره‌تر است.
بررسی تفاوت کیفیت عسل و عسلک
قبلاً تصور می‌شد که عسلک‌ها خواص کمتری نسبت به عسل‌ها دارند. اما تحقیقات اخیر این باور را رد کرده است. نتایج اخیر نشان می‌دهند که عسلک‌ها دارای خاصیت آنتی اکسیدانی و آنتی باکتریالی زیادی هستند، حتی بیشتر از عسل‌ها.
علاوه بر این، چون عسلک‌ها میزان الیگوساکارید بالاتری نسبت به عسل دارند، خاصیت پری‌بیوتیکی بیشتری دارند و به همین دلیل برای سیستم گوارش بسیار مفیدند.
نحوه تشخیص عسلک از عسل
از نظر ظاهری، عسلک‌ها معمولاً رنگ تیره‌تری نسبت به عسل‌ها دارند. عسل‌ها می‌توانند در طیف‌های مختلفی از رنگ از روشن تا تیره باشند.
علاوه بر ویژگی ظاهری، با چشیدن نیز می‌توانید این دو فرآورده را تشخیص دهید. عسلک‌ها معمولاً عطر و طعم قوی‌تری دارند و شیرینی آنها متوسط است. ممکن است با خوردن عسلک کمی تلخی را حس کنید و ماندگاری آنها در دهان بیشتر از عسل طبیعی است.
ترکیبات موجود در عسلک
ترکیبات موجود در عسلک چندان تفاوتی با عسل ندارند و این محصول سرشار از ساکارز، اسیدهای آمینه، پروتئین، مواد معدنی، ویتامین‌ها و پلی ساکاریدهاست که هرکدام فواید زیادی برای بدن و سلامت دارند.
عسلک های معروف دنیا
عسلک‌ها در دنیا، به ویژه در کشورهای اروپایی، شناخته شده‌اند. این عسل‌ها معمولاً از مناطق جنگلی برداشت می‌شوند و به عنوان عسل جنگل نیز معروفند. از جمله مهم‌ترین عسلک‌های دنیا می‌توان به عسلک کاج اشاره کرد.
“`
این مواد شیرین که به آن عسلک می‌گویند، توسط حشره‌ای به نام شپشک（مارچالینا هلنیکا） بر روی کاج‌ها تولید می‌شود.
عسلک معمولاً از جنگل‌های ترکیه و یونان به‌دست می‌آید و سالانه بیش از ۱۵ هزار تن از آن در ترکیه تولید می‌شود. نوع‌های دیگری از عسلک نیز مانند عسلک بلوط، شاه‌بلوط، نوئل و نراد وجود دارند که به‌خصوص در کشورهای اروپایی تولید شده و به عنوان عسل‌های باکیفیت و گران قیمت شناخته می‌شوند. این عسلک‌ها به خاطر خواص آنتی‌اکسیدانی، ضد سرطانی و آنتی‌باکتریالی خود معروف هستند.
عسلک‌های معروف ایران
در ایران به‌طور کلی سه نوع عسلک معروف تولید می‌شود: عسلک ترنجبین که به آن ترنگبین هم می‌گویند و از گیاه خارشتر به‌دست می‌آید. دو نوع دیگر به نام شوکه و گزو وجود دارند که از گیاه بلوط ایرانی برداشت می‌شوند. این عسلک‌ها به‌صورت خالص و در مقادیر زیادی برداشت می‌شوند.
همچنین ممکن است گیاهانی مانند بید، نمدار، خوشک و سپیدار نیز تولید عسلک کنند، اما معمولاً این عسلک‌ها با عسلک شکوفه مخلوط می‌شوند و گرفتن آنها به‌صورت خالص در ایران ممکن نیست.
- عسلک ترنجبین
عسلک ترنجبین یا ترنگبین در مراتع نیمه‌بیابانی و دشت‌های ایران، به‌ویژه در استان‌های خراسان، تهران، قزوین، یزد، گلستان و سمنان از گیاه خارشتر جمع‌آوری می‌شود. این عسلک به‌دلیل فعالیت حشره‌ای به نام زنجرک（Poophilus nebulosus） بر روی خارشتر（Alhagi maurorum） تولید می‌شود.
در میانه تابستان تا اوایل پاییز که زمان گلدهی گیاه گذشت، شیرابه‌های قندی به‌صورت قطرات سفید بر روی ساقه‌ها دیده می‌شود و محلی‌ها آنها را در زمان سفت شدن و کریستالیزه شدن برداشت می‌کنند. این ماده برای درمان زردی نوزادان بسیار مؤثر است.
زنبورهای عسل قبل از سفت شدن این شیرابه‌ها، آنها را جمع‌آوری کرده و به کندو می‌برند و در این حالت عسلک ترنجبین تولید می‌شود. این عسلک معمولاً رنگ تیره یا حتی سیاه دارد و طعم آن مشابه شیره انگور است.
منبع گیاهی عسلک
بسیاری از گیاهان وجود دارند که حشرات با فعالیت بر روی آنها شیرابه تولید می‌کنند، اما اغلب این شیرابه‌ها برای زنبور عسل جذاب نیستند و بیشتر مورچه‌ها به آنها توجه می‌کنند. بنابراین، انواع خاصی از گیاهان باید انتخاب شوند تا تولید عسلک موفق باشد.
برخی گیاهان نیز هستند که زنبور عسل هم از آنها عسل می‌گیرد و هم عسلک، ولی در کل، مهم‌ترین منابع برای تولید عسلک، درخت‌ها هستند و در بین آنها، درختان مخروطی نقش بیشتری دارند.
معروف‌ترین نوع عسلک که محبوبیت زیادی در دنیا، به‌خصوص در ترکیه دارد، عسلک کاج است و در ایران، عسلک ترنجبین معروف‌ترین نوع این محصول محسوب می‌شود و خواص بسیار مفیدی برای سلامت دارد.
حشرات واسط در تولید عسلک
حشراتی مانند شته، شپشک‌های نباتی، زنجرک و لانچیند‌ها پس از تغذیه از گیاهان مختلف، شروع به ترشح شیرابه‌های قندی می‌کنند. سپس زنبور عسل از این شیرابه‌ها استفاده کرده و ماده پرخاصیتی تولید می‌کند.
نکات مهم در هنگام خرید عسلک
شیرابه‌ها در طبیعت نسب به شهد گل‌ها کمتر وجود دارند، پس زنبورها برای تولید عسلک فرصت کمتری دارند و همچنین برای این کار باید به مناطق خاصی بروند. به این دلیل که این ماده چسبناک است، در صورت آلودگی هوا، آلودگی‌ها به آن جذب می‌شوند، بنابراین باید هرچه زودتر از کندو برداشت شود.
به همین دلیل، زنبورداران باید در برداشت عسلک بسیار دقت کنند، بنابراین سعی کنید از زنبورداران با تجربه و معتبر خرید کنید تا محصول باکیفیتی به دست آورید.
آیا عسلک خواص دارویی و درمانی دارد؟
بله، این محصول دارای ویتامین‌ها، مواد معدنی و خواص آنتی‌اکسیدانی و آنتی‌باکتریالی زیادی است.
معروف‌ترین عسلک از چه گیاهی برداشت می‌شود؟
معروف‌ترین نوع این محصول در ایران از گیاه ترنجبین به‌دست می‌آید و به دلیل خواص بالا، آن را به عنوان یکی از انواع عسل‌ها می‌شناسند.
منبع: عسل فروردین
