علائم بیماری های کبدی چیست و چگونه درمان میشوند ؟ (2 نکته مهم)
“`html
عملکرد کبد در بدن
همه انسان‌ها یک عضو بسیار مهم و حساس به نام کبد یا جگر دارند. اما متاسفانه، بیشتر افراد از اهمیت و نحوه عملکرد آن و همچنین بیماری‌های مرتبط با این عضو حیاتی بی‌خبرند.
جِـگر یا کَبـِد بزرگترین غده بدن است و در فعالیت‌های سوخت و ساز بدن مانند گوارش نقش دارد.
کبد، غده‌ای بزرگ و به رنگ قرمز مایل به قهوه‌ای است که وزن آن با خون به حدود 2400 گرم می‌رسد.
این عضو در سمت راست بدن و در قسمت بالای شکم قرار دارد و بزرگترین اندام داخلی بدن است.
1. پاکسازی خون
تمام خون در دستگاه گوارش توسط یک سیاهرگ به نام ورید پورت جمع‌آوری می‌شود و به کبد می‌رسد. تمامی مواد جذب شده از لوله گوارشی از کبد عبور می‌کنند.
علاوه بر این، کبد وظیفه متابولیسم داروها را نیز در بدن بر عهده دارد.
این عضو در خون‌سازی (در دوره پیش از تولد) و مقاومت در برابر عفونت‌ها نقش دارد و در مواقع ضروری انرژی را به سرعت فراهم می‌کند. همچنین آهن را نیز ذخیره می‌کند.
کبد تنها اندامی است که به طور کامل می‌تواند بازسازی شود. یعنی سلول‌های آن توانایی ترمیم آسیب‌ها و ساخت دوباره اندام‌ها را دارند.
به همین دلیل در پیوند کبد، تنها قسمت کمی از کبد اهدا کننده کافی است. با این حال، باید توجه داشت که باید به خوبی از این عضو مراقبت کرد.
2. تولید صفرا
کبد مایعی سبز رنگ به نام صفرا تولید می‌کند. صفرا یک مایع گوارشی است که در کیسه‌ای به نام کیسه صفرا ذخیره می‌شود.
این مایع به تجزیه چربی‌ها و تبدیل آنها به اسیدهای چرب که بدن می‌تواند از آن استفاده کند و در روده جذب شود، کمک می‌کند.
3. فرآیند مواد غذایی و سموم بدن
یکی دیگر از وظایف کبد، پردازش مواد غذایی و سموم است.
وقتی فرد غذایی می‌خورد، معده و روده آن را هضم و جذب می‌کنند. مواد غذایی هضم شده از دیواره روده باریک جذب خون شده و به کبد می‌روند.
در کبد، مواد غذایی به شکلی تبدیل میشوند که بخش‌های مختلف بدن بتوانند از آنها استفاده کنند.
کبد همچنین سموم را جذب کرده و با تبدیل آنها به ماد‌ه‌های بی‌ضرر، آنها را تصفیه می‌کند. بنابراین کبد وظیفه سم‌زدایی بدن را بر عهده دارد.
سلول‌های کبدی به طور مداوم پروتئین‌های مختلفی مانند آلبومین، پروترومبین، فیبرینوژن، لیپوپروتئین‌ها و هپارین تولید می‌کنند.
سلول‌های کبدی موادی مانند تری‌گلیسریدها، گلیکوژن و ویتامین‌ها را نیز ذخیره می‌کنند.
4. ذخیره سازی قندها
کبد قند خون (گلوکز) را به فرم گلیکوژن ذخیره می‌کند.
زمانی که بدن به انرژی بیشتری نیاز دارد، کبد گلیکوژن را به گلوکز تبدیل کرده و به خون می‌فرستد و بدین ترتیب انرژی مورد نیاز بدن را تامین می‌کند.
بسیاری نمی‌دانند که غذایی که می‌خوریم و آبی که می‌نوشیم توسط کبد پردازش می‌شود. به همین دلیل، می‌توان گفت که کبد مانند یک کارخانه در بدن عمل می‌کند.
کبد مانند یک سیستم بافتی مهم برای کنترل سطح گلوکز خون است.
این بدین معناست که وقتی گلوکز خون بعد از خوردن یک وعده غذا زیاد می‌شود، میزان ترشح انسولین نیز بالا می‌رود و تقریبا ۳/۲ گلوکز جذب شده از روده بلافاصله به گلیکوژن تبدیل شده و در کبد ذخیره می‌گردد.
در ساعات بعدی که سطح گلوکز خون و همچنین ترشح انسولین کم می‌شود، کبد گلیکوژن را تجزیه و به گلوکز تبدیل می‌کند.
این تنظیم در افرادی که اختلالات کبدی دارند، تقریبا غیرممکن است.
مشکلات و بیماری های کبد
مهم‌ترین عواملی که باعث ایجاد بیماری‌ها و ناراحتی‌های کبدی میشوند، شامل ویروس‌های هپاتیت A، B و C، مصرف الکل و استفاده بی‌رویه از داروهای مسکن هستند.
اگر کبد آسیب جدی ببیند، بدن به جای اینکه خون را از کبد عبور دهد، دوباره آن را به کبد برمی‌گرداند. این کار باعث می‌شود که خون به مری و مجاری گوارشی برگردد و در نتیجه ممکن است مشکلاتی در مدفوع به وجود آید.
“`
یا استفراغ بیمار به خون آلوده می‌شود.
انواع بیماری‌های کبدی عبارتند از:
- کبد چرب : علائم کبد چرب بسیار متنوع است و به همین خاطر نمی‌توان به‌سادگی فهمید که آیا فردی به کبد چرب مبتلا است یا خیر.
در معمولاً در مرحله اول تشخیص بیماری، پزشک آزمایش خون را انجام می‌دهد و اگر آنزیم‌های کبدی بالا باشد، برای بیمار سونوگرافی یا بیوپسی تجویز می‌کند. - فیبروز کبدی : فیبروز کبدی وقتی اتفاق می‌افتد که بافت سالم کبد آسیب ببیند و نتواند درست عمل کند. فیبروز اولین مرحله زخم کبدی است و در صورت عدم درمان ممکن است به سیروز کبدی تبدیل شود.
- سیروز کبدی : سیروز کبدی بیماری است که به‌طور تدریجی پیشرفت کرده و بافت سالم کبد را با بافت زخم جایگزین می‌کند. این وضعیت باعث مسدود شدن جریان خون در کبد و ناتوانی این اندام در انجام وظایفش می‌شود.
سیروز یک مرحله پیشرفته از بیماری کبدی است. التهاب و آسیب به بافت‌های کبد باعث می‌شود که کبد نتواند درست کار کند.
کبد معمولاً تا زمانی که تعداد قابل توجهی از سلول‌های آن آسیب نبیند، به‌طور کامل عمل نمی‌کند.
از انواع دیگر بیماری‌های کبدی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- هپاتیت
- هموکروماتوز
- بیماری ویلسون
- سندرم ژیلبرت
- سرطان کبد
کبد چرب
بیماری کبد چرب معمولاً علامت خاصی ندارد و هنگام انجام آزمایشات دوره‌ای، اختلال در آنزیم‌های آن مشخص می‌شود یا می‌تواند در زمان سونوگرافی به‌علت دیگر، تشخیص داده شود.
در برخی موارد، این بیماری باعث کاهش ذخیره گلبول‌های قرمز خون فرد مبتلا می‌شود و می‌تواند موجب خستگی و احساس ناراحتی در قسمت فوقانی شکم شود.
رسوب چربی در کبد می‌تواند باعث ضعف، بی‌اشتهایی، تهوع، احساس نارضایتی در شکم و بزرگ شدن کبد شود. علائمی مانند زرد شدن پوست، ناخن‌ها و چشم‌ها هم می‌تواند نشان‌دهنده یک مشکل کبدی باشد.
کاهش وزن ناگهانی، خونریزی از بینی و لثه‌ها و حالت تهوع و استفراغ می‌تواند نشانه‌های دیگری از عملکرد نامناسب کبد باشد.
چرا نوع بیماری کبد چرب اهمیت دارد؟
بیماری کبد چرب به دو نوع کبد چرب الکلی و کبد چرب غیر الکلی تقسیم می‌شود که نوع الکلی به‌خاطر مصرف زیاد الکل رخ می‌دهد.
کبد چرب غیر الکلی وضعیتی است که در آن تجمع چربی در کبد باعث التهاب و کاهش تدریجی عملکرد آن می‌شود.
اصطلاح NAFLD به کبد چرب غیر مرتبط با الکل اشاره دارد و به دو نوع تقسیم می‌شود:
- کبد چرب غیر الکلی (NAFL)، که به‌عنوان کبد چرب ساده شناخته می‌شود
- استئاته هپاتیت غیر الکلی (NASH)
تشخیص بین کبد چرب ساده و NASH از اهمیت بالایی برخوردار است.
برای اکثر افراد، داشتن کبد چرب ساده معمولاً به مشکلات جدی کبدی منجر نمی‌شود، در حالی که افراد مبتلا به NASH دچار التهاب و آسیب به سلول‌های کبدی خود هستند.
این وضعیت خطر پیشرفت به مشکلات جدی‌تر مانند فیبروز (زخم) کبد، سیروز و سرطان کبد را افزایش می‌دهد.
پیش‌بینی می‌شود که سیروز NASH می‌تواند یک دلیل اصلی برای پیوند کبد در آینده باشد. خوشبختانه، بیشتر افرادی که به NAFLD دچار هستند، دارای کبد چرب ساده هستند و نه NASH.
برای تشخیص اینکه آیا فرد دارای کبد چرب ساده است یا NASH، باید آزمایش بیوپسی کبد انجام شود، اما عوارض احتمالی (اگرچه نادر) و هزینه‌های بیوپسی کبد باعث می‌شود که این کار برای همه افراد مبتلا به NAFLD امکان‌پذیر نباشد.
علائم و نشانه‌های بیماری‌های کبدی
“`html
- احساس تهوع : وجود حالت استفراغ و درد در ناحیه بالای سمت راست شکم.
- بوی نامطبوع دهان و تلخی صبحگاهی : نفسی که این افراد دارند، بوی ناگواری مثل بوی کپک می‌دهد. معمولاً این بو قبل از بروز علائم دیگر بیماری ظاهر می‌شود.
- بوی بد بدن : مشکلات کبد می‌تواند بوی عرق را غیرطبیعی کند و عرق بوی ناپسندی بگیرد.
- مدفوع با رنگ نامناسب : رنگ مدفوع در افراد سالم معمولاً قهوه‌ای است. اگر مدفوع رنگش کم‌رنگ‌تر شود، ممکن است نشانه‌ای از مسدود شدن مجاری صفراوی یا مشکلات کبدی باشد.
علاوه بر این، سختی مدفوع یا مشکلات دیگری مانند یبوست و درد در ناحیه مقعد نیز می‌تواند نشانه‌هایی از مشکلات کبد باشد. - خارش پوست : التهاب در مجاری صفراوی معمولاً علائم واضحی ندارد، اما یکی از اولین علائم آن، خارش پوست است.
گاه این خارش به دلیل خشکی پوست ایجاد می‌شود، اما اگر به صورت مکرر اتفاق بیفتد، می‌تواند نشان‌دهنده مشکل جدی‌تری مانند سیروز کبدی باشد. - زرد شدن پوست یا چشم‌ها : زرد شدن قسمت سفید چشم یا پوست می‌تواند نگران‌کننده باشد.
این حالت که به آن زردی یا یرقان می‌گویند به دلیل وجود بیلی‌روبین زیاد، رنگی زرد که کبد تولید می‌کند، اتفاق می‌افتد. همچنین، پف زیر چشم‌ها می‌تواند به مشکلات کبد مربوط باشد. - افزایش وزن ناگهانی : اگر به طور ناگهانی و بدون دلیل خاصی وزن شما زیاد شده، ممکن است مشکلات کبدی مانند سیروز کبدی وجود داشته باشد.
- کاهش وزن ناگهانی : کم شدن وزن ناگهانی نیز می‌تواند نشانه‌ای از آسیب کبد باشد.
این کاهش وزن ناخواسته ممکن است علامت سیروز کبدی یا هپاتیت C، عفونتی ویروسی که به کبد آسیب می‌زند، باشد. - قرمزی کف دست‌ها : تغییر رنگ کف دست به قرمز می‌تواند نشانه‌ای از بیماری کبد چرب غیرالکلی باشد. این وضعیت به دلیل ذخیره چربی بیش از حد در سلول‌های کبد بوجود می‌آید.
- مشکلات خواب : دلایل مختلفی می‌توانند خواب شما را مختل کنند.
مشکل کبدی مانند سیروز کبدی، یکی از عللی است که می‌تواند خواب شبانه را به هم بزند و باعث سخت بیدار شدن در صبح شود. - مشکلات حافظه : اگر اخیراً حافظه‌تان دچار مشکل شده، ممکن است این به نارسایی کبد مربوط باشد.
در این حالت، کبد نمی‌تواند سموم را از خون پاک کند و این ممکن است به تجمع سموم در مغز و در نتیجه مشکلات حافظه منجر شود. - احساس خستگی مداوم : اگر همیشه احساس خستگی می‌کنید، حتی اگر فعالیت زیادی نداشته‌اید، ممکن است به بیماری کبد مربوط باشد.
خستگی مزمن یکی از نشانه‌های بارز آسیب‌دیدگی کبد است و می‌تواند به دلیل تغییر در عملکرد مغز باشد. - کاهش اشتها : از دست دادن اشتها یکی دیگر از نشانه‌های معمول بیماری کبد است و عدم احساس گرسنگی مگر زنگ خطری برای شماست.
- بزرگ شدن سینه‌ها : بزرگ شدن سینه‌ها در مردان می‌تواند یکی از نشانه‌های هشداردهنده بیماری کبد چرب غیرالکلی باشد. این حالت به دلیل عدم تعادل در هورمون‌های استروژن و تستوسترون به وجود می‌آید.
- تغییر در شخصیت : تغییرات در شخصیت ممکن است ترسناک باشد و گاهی دیگران بیشتر از خود فرد این تغییرات را می‌بینند.
تجمع سموم در مغز می‌تواند بر روی حالت روحی تأثیر داشته باشد و فرد را متفاوت از گذشته رفتار کند و به وضوح دچار سرگیجه، غم یا افسردگی شود. -
“““html
کبودی : با بالا رفتن سن، کبودی‌های بدن راحت‌تر ایجاد میشوند، ولی اگر بدون دلیل خاصی کبودی‌هایی مشاهده می‌کنید، ممکن است این نشان‌دهنده مشکل کبدی باشد.
بیماری کبد می‌تواند باعث شود که کبودی‌ها بیشتر از قبل به وجود بیایند.
تیره شدن رنگ پوست، گودی در زیر چشم‌ها، سیاهی زیر چشم‌ها، لکه‌های سفید یا سیاه، کبودی پوست، خال‌ها یا زگیل‌ها یا لکه‌های قهوه‌ای نیز ممکن است به مشکلات کبد مربوط شود. - تورم پاها : اگر پاهای شما ورم کرده و دلیل مشخصی برای آن وجود ندارد، بهتر است به پزشک مراجعه کنید زیرا این می‌تواند نشان‌دهنده یک مشکل جدی در کبد باشد.
- احساس سردرگمی : مشکل انسفالوپاتی کبدی به خاطر نارسایی کبد می‌تواند موجب سردرگمی و گیجی شما شود.
این شرایط باعث می‌شود در مورد مسائلی که قبلاً برای شما مشکلی نداشته، سردرگم شوید. - درد بدن : به ویژه درد در زیر دنده راست یا ناحیه کبد در سمت راست بدن یا سردردهای مداوم.
اگر دلیلی برای این درد پیدا نمی‌کنید، یکی از علل ممکن می‌تواند التهاب مجاری صفراوی باشد که می‌تواند باعث درد در استخوان‌ها، ماهیچه‌ها یا مفاصل شود و همچنین موجب خارش پوست گردد. - مواجهه با نفخ : اگر احساس نفخ دارید و دلیل آن ناشی از یک وعده غذایی بزرگ نیست، ممکن است به خاطر تجمع مایع در شکم به نام آسیت باشد.
از آنجایی که تورم شکم و ترشی معده از علائم هشداردهنده آسیب کبدی هستند، مراجعه به پزشک برای بررسی دقیق بهترین کار است. - ادرار تیره : ادرار تیره ممکن است نگران‌کننده باشد و یکی از علائم واضح آسیب به کبد است.
وقتی سطح بیلی‌روبین در بدن بالا می‌رود، پوست و چشم‌ها زرد میشوند و این ماده می‌تواند باعث تیره شدن ادرار نیز شود، زیرا کلیه‌ها سعی می‌کنند آن را دفع کنند. - ناتوانی در تمرکز : همه افراد در زندگی خود گاهی اوقات با مشکل در تمرکز مواجه میشوند، اما اگر به‌طور مکرر با این مشکل روبرو هستید، این ممکن است نشانه ای از مشکل در کبد باشد.
- لرز دائمی : لرز دائمی که با چند پتو هم بهبود نیابد می‌تواند نشانه‌ای از کلستاز (Cholestasis) در بیماری کبد باشد که به خاطر کاهش یا توقف کامل جریان صفرا از کبد ایجاد می‌شود.
- خشکی چشم یا خشکی دهان : دلایل مختلفی می‌تواند باعث خشکی چشم یا دهان شود، از جمله سن یا داروها، اما ممکن است این مسئله به خاطر دلایل جدی‌تری باشد.
التهاب مجاری صفراوی اولیه یکی از دلایل شناخته‌شده خشکی چشم یا دهان و همچنین از علائم اولیه بیماری کبد است که نشان می‌دهد کبد در خطر است. - علائم دیگری که ممکن است همراه با علائم بالا برای فرد به وجود آید : جوش‌های روی پوست صورت، مسمومیت‌های مکرر، افزایش سطح اسیداوریک، دردهایی که در بدن جابه‌جا میشوند، کم‌خونی، احساس پرش مگس جلوی چشم، نوسان قند خون، عرق زیاد، گرمی و التهاب دهان، تب‌های متناوب، چربی زیاد پوست بدن یا پوست سر یا موها، ریزش مو در غیرزمان، بی‌حالی و خواب‌آلودگی پس از غذا، سیاهی رفتن ناگهانی چشم‌ها، چربی بالای خون، سردردهای میگرنی، بی‌اشتهایی، خونریزی معده، تشنگی بسیار و احساس عطش، و ایجاد سنگ کیسه‌ی صفرا.
موثرترین درمان کبد چرب
خبر خوب این است که موثرترین
“`
درمان‌هایی که تا به حال برای بیماری کبد چرب پیشنهاد شده‌اند، بیشتر مربوط به تغییر در سبک زندگی هستند و نه دارو. خبر بد این است که بسیاری از افراد برای رسیدن به این تغییرات و حفظ آنها، معمولاً با مشکل مواجه میشوند.
1_ کاهش وزن
هدف شما باید این باشد که به طور تدریجی هر هفته ۱ تا ۲ پوند (حدود ۰.۵ تا ۱ کیلوگرم) وزن کم کنید. کاهش وزن سریع می‌تواند وضعیتی مثل التهاب یا فیبروز کبد را بدتر کند. اگر به تنهایی نتوانید وزن خود را کاهش دهید، می‌توانید به درمان‌های جراحی مرتبط با کاهش وزن فکر کنید و این موضوع را با پزشک‌تان در میان بگذارید. همچنین، به نظر می‌رسد که ورزش‌های هوازی نیز می‌تواند به کاهش چربی در کبد کمک کند و حتی بدون اینکه وزن کم کنید، التهاب را کاهش دهد.
2_ رژیم غذایی
برخی از تحقیقات نشان می‌دهد که رژیم غذایی مدیترانه‌ای می‌تواند در کاهش چربی کبد مؤثر باشد. این نوع رژیم غذایی بر پایه مصرف میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل، حبوبات، آجیل و همچنین جایگزینی کره با روغن زیتون یا روغن کانولا است. در این رژیم، مصرف گوشت قرمز محدود و وعده‌های غذایی شامل ماهی و مرغ کم‌چرب بیشتر توصیه می‌شود.
3_ نوشیدن قهوه
بر اساس برخی مطالعات، بیمارانی که فیبروز کبدی دارند و روزانه حدود دو فنجان قهوه می‌نوشند، کمتر در معرض خطر این بیماری قرار دارند. با این حال، باید به عوارض جانبی مصرف منظم کافئین توجه کنید.
4_ حجامت درمانی
حجامت درمانی می‌تواند روشی مؤثر برای درمان انواع مختلفی از بیماری‌های کبدی باشد. برخی مشکلات جسمی مستقیماً با کبد مرتبط هستند و حجامت توانسته چندین بیمار مبتلا به “بیماری کبد چرب” را درمان کند.
بیشتر بخوانید :
