علائم مشکلات کیسه صفرا + درمان (2 نکته مهم)

علائم و درمان سنگ کیسه صفرا

با رضیم همراه باشید تا با روش های مناسب برای درمان مشکلات کیسه صفرا آشنا شوید.

سنگ کیسه صفرا چیست؟

کیسه صفرا یک عضو کوچک در بدن است که تا وقتی کارش را خوب انجام می‌دهد، کسی به آن توجه نمی‌کند. اما وقتی که مشکلاتی برایش پیش بیاید، با دردهای شدید خود را نشان می‌دهد و توجه همه را جلب می‌کند. کیسه صفرا در پایین کبد قرار دارد و وظیفه‌اش جمع‌آوری صفرا و ترشح آن به روده کوچک هنگام ورود غذا برای کمک به هضم است.

صفرا مایعی است که در کبد تولید می‌شود و شامل موادی مانند کلسترول، بیلی‌روبین (رنگدانه‌های صفرا) و نمک‌های صفراوی است. سنگ کیسه صفرا به تکه‌های جامدی گفته می‌شود که در کیسه صفرا تشکیل می‌شود. این سنگ‌ها زمانی ایجاد می‌شوند که کلسترول و رنگدانه‌های صفرا به هم می‌چسبند و مواد سختی درست می‌کنند.

زمانی که مواد شیمیایی موجود در کیسه صفرا، مانند کلسترول، کلسیم و کربنات کلسیم دچار عدم تعادل می‌شوند، سنگ کیسه صفرا شکل می‌گیرد. این سنگ‌ها معمولاً به دو نوع تقسیم می‌شوند:

• سنگ کیسه صفرا ناشی از کلسترول

این نوع سنگ‌ها به دلیل جمع شدن مقدار زیادی کلسترول در کیسه صفرا ایجاد می‌شوند. در کشورهایی مانند انگلستان و آمریکا، اکثر سنگ‌های کیسه صفرا به این شکل هستند.

• سنگ کیسه صفرای رنگدانه‌ای

این نوع سنگ‌ها حاوی میزان زیادی بیلیروبین هستند و بیشتر در افرادی که مشکلات کبدی یا اختلالات خونی دارند، یا کسانی که دچار عفونت در مجرای صفرا هستند، به وجود می‌آیند.

علائم و نشانه‌های سنگ کیسه صفرا

بسیاری از افراد مبتلا به سنگ کیسه صفرا هیچ علامتی ندارند. این به این دلیل است که سنگ‌ها معمولاً در کیسه صفرا باقی می‌مانند و مشکلی ایجاد نمی‌کنند. ولی گاهی اوقات این سنگ‌ها باعث التهاب کیسه صفرا می‌شوند و علائمی مانند موارد زیر را ایجاد می‌کنند:

1. درد در سمت راست بدن، درست در پایین دنده‌ها

2. درد در ناحیه پشت

3. درد در شانه راست

4. حالت تهوع

5. استفراغ

6. تعریق

7. اضطراب

علاوه بر این، مشکلات دیگری نیز ممکن است این علائم را ایجاد کنند؛ به عنوان مثال، سوزش سر دل، دردهای ناشی از حمله قلبی یا مشکلات کبدی. همچنین، ورم معده و مسمومیت غذایی نیز می‌توانند علائمی شبیه به سنگ کیسه صفرا داشته باشند. در این موارد، اسهال و استفراغ هم ممکن است رخ دهد، اما دردها معمولاً متناوب بوده و در تمام ناحیه شکم احساس می‌شوند نه فقط در قسمت مشخصی.

مشکلاتی که می‌توانند برای کیسه صفرا ایجاد شوند عبارتند از:

سنگ کیسه صفرا

1- سنگ صفرا

این وضعیت زمانی پیش می‌آید که سنگ‌های کوچک یا حتی یک سنگ بزرگ در کیسه صفرا شکل می‌گیرند.

بعضی افراد به دلیل وجود سنگ صفرا دچار درد شدید می‌شوند، اما تقریبا 90 درصد از کسانی که سنگ صفرا دارند، هیچ علامتی نشان نمی‌دهند. برخی اوقات، سنگ صفرا سال‌ها در بدن فرد باقی می‌ماند و هیچ علامتی ایجاد نمی‌کند.

2- کولیک صفراوی

کولیک صفراوی یک وضعیت جدی‌تر است که در آن سنگ صفرا می‌تواند مجرای صفرا را مسدود کند. در این حالت، کیسه صفرا برای از بین بردن این انسداد به شدت منقبض می‌شود و فرد دچار درد شدید می‌گردد. این انقباضات و دردها معمولاً یک تا دو ساعت طول می‌کشند، اما این حملات می‌توانند تکرار شوند و فرد باید به درمان فکر کند.

3- التهاب کیسه صفرا

التهاب کیسه صفرا می‌تواند به دلیل وجود سنگ‌های صفرا، مصرف الکل، عفونت‌ها و یا حتی تومورهایی که بیش از حد صفرا تولید می‌کنند، بوجود آید. اما شایع‌ترین دلیل آن سنگ‌های صفراوی هستند. این التهاب ممکن است چند هفته طول بکشد و تب معمولاً در این بیماری دیده نمی‌شود.

در 20 درصد از موارد، کیسه صفرای ملتهب ممکن است دچار عفونت شود. در برخی شرایط، کیسه صفرا ممکن است به طور کامل پاره شود و در این صورت، نیاز به عمل جراحی فوری وجود دارد. اگر فرد بارها دچار درد شود، باید به پزشک مراجعه کند، به ویژه وقتی که دردها با تب همراه باشد.

تشخیص مشکلات صفرا

برای تشخیص سنگ کیسه صفرا پزشکان به انجام آزمایش‌ها و روش‌های زیر می‌پردازند:

• آزمایش‌هایی برای تهیه تصویر از کیسه صفرا

پزشک ممکن است دستور سونوگرافی شکم یا سی.تی.اسکن را بدهد تا تصاویری از کیسه صفرا بگیرد و وجود سنگ‌ها را بررسی کند.

• آزمایش‌هایی برای بررسی وجود سنگ در مجراهای صفرا

استفاده از رنگ‌های خاص در آزمایش‌ها کمک می‌کند تا پزشک ببیند که آیا سنگی باعث انسداد شده است یا خیر. آزمایش‌هایی مانند اسکن HIDA، کولانژیوپانکراتوگرافی رتروگراد اندوسکوپیک (ERCP) یا تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (ام.آر.آی.) در این گروه قرار می‌گیرند. در طی ERCP می‌توان سنگ‌های صفراوی را خارج کرد.

• آزمایش‌های خون برای بررسی عوارض

این آزمایش‌ها به شناسایی عفونت، زردی یا مشکلات دیگر مرتبط با سنگ کیسه صفرا کمک می‌کند.

پولیپ کیسه صفرا چیست؟

بیشتر پولیپ‌های کیسه صفرا بی‌ضرر هستند و از کلسترول تشکیل شده‌اند، نه از سلول‌های سرطانی. اما برخی از پولیپ‌ها ممکن است تومورهای کوچک باشند که برخی از آنها می‌توانند سرطانی و برخی دیگر خوش‌خیم هستند. این تومورها ممکن است از دیواره کیسه صفرا بیرون بیایند.

برای درمان پولیپ کیسه صفرا، اندازه آن اهمیت زیادی دارد: هر چه پولیپ بزرگ‌تر باشد، احتمال ابتلا به سرطان بیشتر است. پولیپ‌هایی که بزرگتر از یک اندازه مشخص باشند، معمولاً نیاز به بررسی‌های بیشتری دارند.

پولیپ‌های بزرگتر از یک سانتی‌متر ممکن است به سرطان تبدیل شوند، در حالی که پولیپ‌های کوچک‌تر از این اندازه شانس سرطانی شدن ندارند.

پولیپ‌های کیسه صفرا ممکن است هیچ نشانه‌ای نداشته باشند، اما در برخی موارد می‌توانند باعث درد شکم به نام قولنج صفراوی شوند. این درد معمولاً به دلیل وجود سنگ‌های کیسه صفرا بوجود می‌آید و اگر سنگ‌ها پیدا نشوند، ممکن است مربوط به پولیپ‌ها باشد.
نشانه‌ها و تشخیص

بیشتر پولیپ‌های کیسه صفرا نشانه خاصی ندارند و معمولاً به صورت تصادفی در حین معاینه به دلایل دیگر مانند درد معده شناسایی می‌شوند.

عوارض احتمالی

· درد صفراوی (کولیک صفراوی)

گاهی سنگ‌های کیسه صفرا از مجرای صفرا عبور کرده و به روده کوچک می‌رسند. در این حالت، فرد ممکن است دچار درد در ناحیه بالای شکم شود، به‌ویژه بعد از مصرف غذایی چرب. این درد ممکن است یک ساعت پس از خوردن غذا شروع شود و چندین ساعت ادامه یابد. برخی افراد ممکن است دردی داشته باشند که 24 ساعت طول بکشد یا دردی که مدام کم و زیاد شود.

عفونت

اگر سنگ کیسه صفرا باعث عفونت شود، فرد ممکن است دچار تب و لرز شود. در اکثر موارد، برای درمان عفونت، بیمار بستری می‌شود و سنگ از طریق جراحی خارج می‌گردد.

یرقان

اگر سنگ کیسه صفرا بیرون بیفتد و وارد مجرای صفرا شود، ممکن است مانع از جریان صفرا به روده کوچک شود. در این صورت، صفرا به خون ورود می‌کند و فرد ممکن است دچار زردی پوست و چشم‌ها شود. در بیشتر مواقع، برای درمان این وضعیت نیاز به جراحی برای خارج کردن سنگ وجود دارد، گرچه برخی افراد ممکن است به طور طبیعی سنگ خود را دفع کنند.

تورم پانکراس

اگر یک سنگ کیسه صفرا مجرای پانکراس را مسدود کند، ممکن است باعث تورم پانکراس گردد.

چگونه سنگ صفرا درمان می‌شود؟

سنگ‌های صفراوی معمولاً با عمل جراحی برای خارج کردن کیسه صفرا درمان می‌شوند، به نام کوله‌سیستکتومی. یک روش جدیدتر به نام کوله‌سیستکتومی لاپاروسکوپی وجود دارد که کمتر تهاجمی است و عوارض کمتری دارد و به همین دلیل بیشتر استفاده می‌شود. در این روش، جراح ابزارها، نور و دوربین را از طریق چند برش کوچک در شکم وارد می‌کند و با نگاهی به نمایشگر ویدئویی، داخل بدن را مشاهده می‌کند. این روش در حدود 80٪ موارد حذف کیسه صفرا مورد استفاده قرار می‌گیرد و بیمار معمولاً شب را در بیمارستان می‌ماند.
در روش کوله‌سیستکتومی باز، جراح برشی در شکم می‌زند تا کیسه صفرا را خارج کند و بیمار برای چند روز بعد از عمل باید در بیمارستان بماند.
اگر سنگ کیسه صفرا در مجرای صفراوی باشد، ممکن است از روش کلانژیوپانکراتوگرافی رتروگراد آندوسکوپیک استفاده شود تا سنگ‌ها قبل یا during عمل خارج شوند.

آیا درمانی غیر از جراحی برای سنگ‌های صفراوی وجود دارد؟

اگر پزشک شما به این نتیجه برسد که شما نمی‌توانید جراحی برای سنگ‌های صفراوی انجام دهید، ممکن است داروهایی به نام Actigall یا Chenix تجویز کند. این داروها به حل کردن سنگ‌های کلسترولی کمک می‌کنند. یکی از عوارض جانبی این دو دارو، اسهال خفیف است.
با گذشت زمان و استفاده از دارو، سنگ‌های صفراوی به تدریج حل خواهند شد اما در صورتی که مصرف دارو را متوقف کنید، ممکن است سنگ‌ها دوباره برگردند.

عوارض سنگ‌های صفراوی می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• التهاب کیسه صفرا – اگر سنگ‌های صفراوی در گردن کیسه صفرا قرار بگیرند، ممکن است منجر به التهاب کیسه صفرا (کوله‌سیستیت) شوند که باعث درد شدید و تب می‌شود.
• انسداد مجرای صفراوی مشترک – سنگ‌های صفراوی ممکن است لوله‌ای که صفرا را از کیسه صفرا یا کبد به روده کوچک می‌برد، مسدود کنند و این امر می‌تواند باعث زردی و عفونت در مجرای صفرا شود.
• انسداد مجرای لوزالمعده – مجرای پانکراس یک لوله است که از پانکراس به مجرای صفراوی مشترک می‌رود. اگر سنگ کیسه صفرا سبب انسداد در این مجرا شود، ممکن است التهاب لوزالمعده (پانکراتیت) رخ دهد که باعث درد شدیدی در شکم می‌شود و اغلب نیاز به بستری در بیمارستان دارد.
• سرطان کیسه صفرا – افرادی که سابقه سنگ کیسه صفرا دارند، ممکن است در معرض خطر ابتلا به سرطان کیسه صفرا قرار بگیرند، اما این نوع سرطان بسیار نادر است. بنابراین حتی اگر خطر وجود داشته باشد، احتمال ابتلا به سرطان کیسه صفرا هنوز هم بسیار پایین است.

آیا می‌توان از تشکیل سنگ‌های صفراوی جلوگیری کرد؟

شما نمی‌توانید به طور کامل از تشکیل سنگ‌های صفراوی جلوگیری کنید، اما می‌توانید با انجام چند تغییر در سبک زندگی، خطر ابتلا به آنها را کاهش دهید. بهتر است از یک رژیم غذایی متعادل پیروی کنید. همچنین نباید وعده‌های غذایی را به طور ناگهانی افزایش دهید، و حتماً مقدار کافی آب در طول روز بنوشید تا همیشه بدن‌تان هیدراته بماند. اگر می‌خواهید وزن کم کنید، این کار را به آرامی انجام دهید و هدف‌تان باید از دست دادن بیشتر از دو پوند (حدود 0.5 تا 1 کیلوگرم) در هفته نباشد.

کاهش وزن سریع ممکن است خطر ابتلا به سنگ‌های صفراوی و سایر مشکلات بهداشتی را افزایش دهد.
اضافه وزن و چاقی نیز خطر ابتلا به سنگ‌های صفراوی را بالا می‌برد. برای رسیدن به یک وزن سالم، کاهش مقدار کالری که می‌خورید و افزایش فعالیت بدنی‌تان می‌تواند مؤثر باشد. وقتی به وزن سالم رسیدید، باید رژیم غذایی سالم و ورزش را ادامه دهید تا این وزن را حفظ کنید.

گردآوری شده ی مجله اینترنتی رضیم

مرجان امینی