علائم و درمان سنگ کلیه و مجاری ادرار (2 نکته مهم)

سنگ ادراری چیست یا سنگ مجاری ادراری

دلیل ایجاد سنگ ادراری هنوز به طور دقیق مشخص نیست. یک سنگ ممکن است هیچ مشکلی ایجاد نکند، اما گاهی ممکن است باعث درد شود. بیشتر سنگ‌های ادراری کوچک از طریق ادرار دفع می‌شوند. اما برخی از سنگ‌ها ممکن است در حالب یا کلیه گیر بیفتند و علائم دائمی ایجاد کنند. برای برداشتن سنگ‌هایگیر افتاده روش‌های مختلفی وجود دارد. حدود نیمی از کسانی که سنگ کلیه دارند، سنگ را در کلیه‌های خود در سمت مخالف نیز تشکیل می‌دهند. نوشیدن مقدار زیادی آب در طول روز می‌تواند از عود مجدد سنگ کلیه جلوگیری کند. با رضیم همراه باشید تا با روش‌های درست برای درمان سنگ کلیه و سنگ مجاری ادراری آشنا شوید.

علل سنگ کلیه

سنگ‌های کلیوی در سیستم جمع‌آوری ادرار در کلیه‌ها تشکیل می‌شوند. این سنگ‌ها زمانی به وجود می‌آیند که غلظت برخی از مواد در ادرار آنقدر بالا می‌رود که دیگر نمی‌توانند حل شوند و به صورت بلورهای کوچک شروع به رسوب می‌کنند. سنگ‌های کلیوی به دلیل رسوب مواد کریستالی مانند اگزالات کلسیم، فسفات کلسیم، اسید اوریک و سیستئین ساخته می‌شوند، ولی بیشتر آن‌ها (80%) از اگزالات کلسیم شکل می‌گیرند. عواملی مانند پرکاری غده پاراتیروئید، مصرف بیش از حد لبنیات و ویتامین D و چاشنی‌ها (مثل فلفل) و همچنین عوامل وراثتی در شکل‌گیری سنگ کلیه تأثیرگذار هستند.

عوامل مستعد کننده

1- جنسیت: سنگ کلیه در مردان بیشتر است.

2- رکود ادرار و انسداد به هر دلیلی

3- کمبود تحرک، مانند بستری شدن طولانی‌مدت

4- آب و هوای گرم و مرطوب

5- وراثت

علائم سنگ کلیه و مجاری ادراری

سنگ‌های لگنچه کلیه با درد در ناحیه پهلوها و پشت شروع می‌شود (قولنج کلیوی یا درد کولیکی) و با حرکت سنگ به سمت پایین و حالب، درد کم کم به کشاله ران و ناحیه تناسلی منتشر می‌شود. درد کولیکی یکی از شدیدترین دردهایی است که انسان تجربه می‌کند. ممکن است این درد همراه با علائم گوارشی مانند تهوع و استفراغ یا شوک باشد.

تشخیص سنگ کلیه و سنگ‌های مجاری ادراری

1- آزمایشات کشت و تجزیه ادرار برای بررسی عفونت و خون در ادرار

2- آزمایش خون: اگر تعداد گلبول‌های سفید افزایش یابد، می‌توان به عفونت مشکوک شد.

3- عکس ساده شکم: به طور کلی محل اکثر سنگ‌ها را مشخص می‌کند.

4- عکس IVP یا اصطلاحاً رنگی: که با تزریق ماده حاجب انجام می‌شود و جزئیات کلیه‌ها، حالب و مثانه را نشان می‌دهد.

5- سونوگرافی: که وجود احتمالی سنگ یا انسداد را در سیستم ادراری مشخص می‌کند.

پیشگیری از سنگ کلیه و سنگ‌های مجاری ادراری

• نوشیدن آب زیاد به ویژه در هوای گرم و مرطوب (روزی 8 تا 13 لیوان آب) از تشکیل سنگ کلیه جلوگیری می‌کند.
• داشتن تحرک کافی و انجام کمی ورزش روزانه در پیشگیری از تشکیل سنگ مؤثر است.

یافته‌های جدید (پیشگیری)

1. مصرف روزانه یک لیوان آب پرتقال از تشکیل سنگ‌های کلیه جلوگیری می‌کند.

“““html

2. سنگ کلیه را با وجود سیترات در آن می‌توان پیشگیری کرد.
3. استفاده از اکسید منیزیوم و ویتامین B6 به جلوگیری از تشکیل سنگ کمک می‌کند.

درمان‌های دارویی و غذایی سنگ مجاری ادراری

1- در هنگام درد شدید، می‌توان از داروهای قوی مانند پنتازوسین و داروهای ضد التهاب استفاده کرد.
2- افزایش آب مصرفی می‌تواند به خارج شدن سنگ از مجاری ادراری کمک کند.

3- برای سنگ‌های کلسیمی، رژیم غذایی باید شامل مقادیر کم کلسیم، پروتئین و سدیم باشد.
4- برای سنگ‌های فسفاتی، رژیم غذایی باید شامل مقادیر کم فسفات باشد.
5- برای سنگ‌های اورمیک، باید مصرف پورین (مثل گوشت ماهیچه) و پروتئین کاهش یابد.
6- برای سنگ‌های سیستینی: رژیم غذایی باید کم پروتئین باشد.
7- برای سنگ‌های اگزالات، باید از مصرف غذاهای حاوی اگزالات کمتر استفاده کرد، مانند سبزیجات، اسفناج، توت فرنگی، گندم سبوس‌دار، شکلات، چای، بادام زمینی، قهوه، چغندر، تربچه و ریواس.
به طور کلی، بیماران با سنگ کلیه باید از غذاهای زیر کمتر مصرف کنند:
1- لبنیات: پنیر، شیر، خامه و محصولات آن.
2- گوشت‌ها: ماهی، مرغ، مغز، قلب، جگر، قلوه، دنبلان، ساردین.
3- سبزیجات: چغندر، اسفناج، ترب، حبوبات خشک شده، نخود، سویا.
4- میوه‌آلات: توت، کشمش، انگور.
5- غلات: نان سیاه، ماکارونی، ریشه گندم، تمام غلات خشک شده.
6- نوشیدنی‌ها: چای، کاکائو، نوشابه‌های گازدار، نوشیدنی‌های تهیه شده از شیر.
7- متفرقه: آجیل، کره بادام زمینی، شکلات، کاکائو، دسرهای تهیه شده از شیر.

درمان سنگ‌های مجاری ادراری و کلیه

اصول کلی درمان شامل:

1- حل کردن سنگ به روش شیمیایی

2- جلوگیری از تشکیل سنگ

3- شناسایی نوع سنگ برای تعیین رژیم غذایی مناسب

4- جلوگیری از آسیب به سلول‌های کلیه

5- کنترل عفونت و برطرف کردن هرگونه انسداد.

روش‌های درمان دارویی

1) اولین قدم در درمان، کاهش درد است. در صورتی که درد شدید باشد، از داروهای مخدر (مانند پتیدین) و داروهای ضد اسپاسم مانند هیوسین استفاده می‌کنند. این داروها باعث شل شدن عضلات حالب می‌شوند و دفع سنگ را آسان‌تر می‌کنند.

2) تعیین ترکیب سنگ با کمک تجزیه شیمیایی برای انتخاب رژیم غذایی مناسب: بیمار باید سنگ را از طریق صافی در ادرار قرار دهد و برای آزمایش به پزشک نشان دهد.

3) بسته به نوع سنگ، ممکن است داروهایی برای متوقف کردن رشد سنگ‌های موجود یا تشکیل سنگ‌های جدید تجویز شود.

A – ژل هیدروکسید آلومینیوم به دلیل جذب فسفر، آن را از طریق دستگاه گوارش دفع می‌کند و برای افرادی که سنگ‌های فسفاتی دارند تجویز می‌شود.

B – از آلوپورینول برای کاهش اسید اوریک خون استفاده می‌شود و به مبتلایان به سنگ‌های اسید اوریکی داده می‌شود. همچنین، بی‌کربنات سدیم و جوش شیرین می‌توانند این نوع سنگ را حل کنند.

C – تجویز داروهای ادرارآور (تیازیدی) باعث کاهش کلسیم ادرار می‌شود.

یافته‌های جدید:

محققان گیاهان دارویی دانشگاه علوم پزشکی تهران می‌گویند گیاه روناس شامل ماده‌ای به نام آنتراکوئینون است که خواص ضد اسپاسم و ضد …

“`

میکروبی برای درمان دردهای کولیکی در بیماران مبتلا به سنگ‌های کلیوی بسیار مؤثر است.

روش‌های جراحی:

امروزه با استفاده از سنگ‌شکن (ESWL) بسیاری از سنگ‌ها درمان می‌شوند و نیاز به جراحی کمتر از قبل است، اما در برخی موارد، روش‌های جراحی ضروری می‌شوند.

1- خارج کردن سنگ از طریق حالب با وسیله‌ای به نام یوروتروسکوپ

این وسیله به پزشک کمک می‌کند تا سنگ‌های انتهای حالب را بدون ایجاد برش، به ویژه اگر اندازه آن کوچک باشد، استخراج کند.

2- سنگ‌شکنی با سوراخ کوچک پوستی

معمولاً سنگ‌های کلیوی بزرگتر از ۵/۲ سانتی‌متر با ایجاد یک برش کوچک بر روی پوست و با عبور یک لوله باریک به کلیه و خرد کردن سنگ درمان می‌شود. در این روش ممکن است بیمار برای راحتی خروج ادرار از کلیه، تا مدت کوتاهی سوند داشته باشد که یک سر آن در کلیه و سر دیگر آن از طریق پوست خارج می‌شود.

3- جراحی باز

با وجود پیشرفت‌های تکنولوژیکی جدید، برخی از سنگ‌ها به دلیل اندازهٔ بسیار بزرگ، نوع قرارگیری و جنس آن‌ها نیاز به جراحی باز دارند.

رژیم غذایی:

1. برای پیشگیری از سنگ‌های اگزالات، باید ادرار رقیق نگه داشته شود و از خوردن خوراکی‌هایی مانند شکلات، قهوه، چای، بادام زمینی، چغندر، نوشابه‌های گازدار، توت‌فرنگی، ریواس، اسفناج و سبوس باید خودداری کرد.
2. برای سنگ‌های اسید اوریکی، باید از خوردن گوشت پرهیز کرد و ادرار باید قلیایی نگه داشته شود. برای سنگ‌های سیستئینی نیز رژیم غذایی قلیایی مفید است. بی‌کربنات سدیم می‌تواند سنگ‌های اسید اوریکی و سیستئینی را حل کند.
3. برای سنگ‌های کلسیمی یا فسفری، باید از مصرف لبنیات، نمک طعام، پروتئین زیاد، شکلات و نارگیل پرهیز شود. *افرادی که کلیه سنگ‌ساز دارند، باید از نوشیدن آب انگور خودداری کنند.

سوالات در مورد سنگ کلیه

در یکی از بیضه‌های من هیدروسل وجود دارد و هیچ دردی ندارد. آیا این مشکل مانع باروری می‌شود؟

اگر درمانی داشته باشد، آیا بعد از آن باروری ممکن می‌شود؟

اگر هیدروسل بزرگ باشد، جراحی کنید و این باعث ناباروری نمی‌شود:

با سلام، من دچار نعوظ بدون لذت هستم و مقداری مایع منی احساس می‌کنم که کامل نمی‌آید. یک سال بعد از ازدواج این مشکل شروع شد و ده سال است که با من است. اصلاً احساس خروج منی با فشار و لذت ندارم؛ انگار که مایع منی به خوبی خارج نمی‌شود ولی بیشترش می‌آید و کمی باقی می‌ماند. لطفاً راهنمایی کنید.

درمان شما مفصل و طولانی است. لطفاً به اورولوژیست مراجعه کنید.

منبع: آسان طب؛ سلامت‌کده

مجله اینترنتی رضیم

مرجان امینی

سایت رضیم