علائم و راههای درمان سندرم وناکاوا فوقانی (2 نکته مهم)
“`html
سندرم وناکاوا فوقانی چیست ؟
وناکاوا یا ورید اجوف، سیاهرگ اصلی در قسمت بالای بدن است که خون را از سر، گردن، قفسه سینه و بازوها به قلب می‌آورد. سندرم سیاهرگ فوقانی زمانی پیش می‌آید که این سیاهرگ کمی مسدود یا فشرده شود.
سرطان، علت اصلی بروز SVC است.
زمانی که جریان خون به قلب محدود شود، فشار در سیاهرگ‌های صورت و بازوها بالا می‌رود که باعث می‌شود مایع جمع شود و این حالت به نام سندرم وناکاوا معروف است. این انسداد معمولاً به خاطر تشکیل لخته خون یا ورود تومور به دیواره رگ اتفاق می‌افتد.
کار وناکاوا فوقانی چیست ؟
وناکاوا فوقانی مانند سایر سیاهرگ‌ها، دیواره‌ای نازک دارد و به راحتی با فشار محیط بیرون فشرده می‌شود. این ورید در کنار لبه بالایی ریه راست و درون مدیاستینوم قرار دارد که فضایی پر از اشیاء مهم مانند قلب و عروق بزرگ است. هر گونه اختلال در این ساختارها می‌تواند باعث فشردگی و مشکلاتی در ورید وناکاوا شود.
سندرم وناکاوا فوقانی در طول قرن بیستم به میزان زیادی کاهش یافته است. امروزه بیشتر سندرم‌های SVC به دلیل بدخیمی‌های مدیاستین است و شایع‌ترین آنها کارسینوم برونکوژنیک سلول کوچک است. همچنین بدخیمی‌های دیگر مثل لنفوم غیر هوچکین نیز در ایجاد این سندرم نقش دارند. حدود ۴۰ درصد موارد به دلایل خوش‌خیم یا غیر بدخیم مربوط می‌شود.
تشکیل لخته خون یا تنگی وناکاوا فوقانی به خاطر سیم‌های ضربان‌ساز و کاتترهای داخل عروقی که برای درمان‌های مختلف استفاده می‌شود، باعث افزایش این موارد گردیده است.
علائم سندرم وناکاوا فوقانی
علائم سندرم وناکاوا فوقانی بر اثر تجمع فشار در وناکاوا بالای محل انسداد ظاهر می‌شود. از آنجا که وناکاوا فوقانی خون را از سر، گردن، بازوها و بالای قفسه سینه تخلیه می‌کند، انسداد می‌تواند باعث تجمع خون در رگ‌های این مناطق شود. علائم ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- ورم صورت، بازوها یا دیواره قفسه سینه
- دشواری در تنفس (دیسپنه)
- بزرگ شدن رگ‌ها در گردن و قفسه سینه
- قرمزی صورت، گردن و کف دست‌ها
- سرفه یا سرفه خونی
- سردرد
- درد قفسه سینه
- تغییر در صدا (گرفتگی صدا)
- مشکل در بلع (دیسفاژی)
- رنگ مایل به آبی صورت یا بالای بدن (سیانوز)
- سندرم هورنر (تنگ شدن مردمک، افتادگی پلک و عدم تعریق در یک طرف صورت)
موارد خطر سندرم وناکاوا فوقانی
سندرم وناکاوا فوقانی به تدریج ایجاد می‌شود، اما ممکن است در شرایط خاص، به عنوان یک مورد اورژانسی به وجود آید. گاهی اوقات عروق خونی نزدیک می‌توانند با این موضوع کنار بیایند، به ویژه اگر وناکاوا فوقانی تا حدی مسدود شود و این سازگاری می‌تواند ظهور علائم را کند کند. اگر هر یک از علائم بالا را داشتید، حتماً به پزشک مراجعه کنید.
علل سندرم وناکاوا فوقانی
سندرم وناکاوا فوقانی بیشتر در افرادی که سرطان ریه یا لنفوم غیر هوچکین دارند، رخ می‌دهد، به ویژه اگر این سرطان به قفسه سینه برسد. سرطان می‌تواند به چندین صورت باعث ایجاد این سندرم شود:
- تومور در قفسه سینه می‌تواند به وناکاوا فوقانی فشار آورد.
- ممکن است تومور درون وناکاوا رشد کرده و آن را مسدود کند.
- ممکن است سرطان …
“`- سرطان می‌تواند به طور مستقیم بر روی غده‌های لنفاوی که در اطراف وناکاوا فوقانی قرار دارند تاثیر بگذارد و باعث بزرگ شدن آنها شود. این بزرگ شدن ممکن است رگ را فشار دهد یا حتی مسدود کند.
- همچنین، سرطان می‌تواند باعث تشکیل لخته خون در وریدها شود. استفاده از سیم ضربان‌ساز یا کاتتر نیز می‌تواند منجر به تشکیل لخته خون در ورید شود. کاتتر یک لوله نرم و منعطف است که به پرستاران و پزشکان این امکان را می‌دهد که مایعاتی را به بدن بیمار وارد یا از آن خارج کنند.
روش‌های تشخیص سندرم وناکاوا فوقانی
برای تشخیص سندرم وناکاوا فوقانی، از چندین روش مختلف استفاده می‌شود. اولین قدم، معاینه فیزیکی بیمار است که در آن ممکن است ورم‌هایی مشاهده شود. از دیگر روش‌های تشخیص می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تست رادیولوژی با عکس‌برداری از قسمت بالای بدن
- سونوگرافی قفسه سینه و رگ‌ها
- MRI که اطلاعات دقیقی در مورد محل، شدت و علل انسداد وناکاوا فوقانی ارائه می‌دهد
- سی‌تی‌اسکن قفسه سینه که به دقت ۹۶% و ویژگی ۹۲% به تشخیص کمک می‌کند
- رگ‌نگاری برای شناسایی و تشخیص انسداد رگ
درمان سندرم وناکاوا فوقانی
پس از تشخیص، درمان معمولاً شامل کمک‌های درمانی و مدیریت پزشکی است. یکی از اولین کارها بالا بردن سر بیمار است تا فشار را کاهش دهد. سپس باید به بررسی علل بوجود آورنده سندرم پرداخته شود. برای بیمارانی که دچار لختگی خون به دلیل وسایل داخل عروقی هستند، حذف این وسایل به همراه درمان با داروهای ضدانعقادی و ترومبولیز کاتتر انجام می‌شود.
در مورد بیمارانی که انسداد آنها به دلیل تومورهای سرطانی است، برنامه‌ریزی برای درمان چندجانبه اهمیت زیادی دارد؛ زیرا نوع تومور و مرحله آن می‌تواند بر انتخاب درمان شیمیایی یا پرتودرمانی تاثیر بگذارد. همچنین، جراحی باز جهت بای‌پس انسداد وناکاوا فوقانی با استفاده از گرافت‌هایی مانند پیوند سیاهرگ صافن یا PTFE انجام می‌شود. این روش‌ها عمدتاً برای کسانی که گزینه‌های درمانی داخلی در آنها مؤثر نبوده یا قبلاً ناموفق بوده است، استفاده می‌شود.
استفاده از داروهایی مانند کورتیکواستروئیدها به منظور کاهش ورم و التهاب و داروهای دیورتیک که به دفع مایعات اضافی از بدن از طریق ادرار کمک می‌کنند، رایج است.
با افزایش گزینه‌های درمانی برای موارد خوش خیم و بدخیم، درمان داخل عروقی به عنوان خط اول درمانی برای سندرم وناکاوا فوقانی در نظر گرفته می‌شود.
