علائم و علت ایجاد کیست های دندانی چیست؟ (2 نکته مهم)

کیست دندان چیست و چرا ایجاد می‌شود؟

کیست‌های دندان موضوعی هستند که خیلی از افراد درباره آن نگران هستند و سوالات زیادی از دندان‌پزشک‌ها می‌پرسند. متأسفانه، اطلاعات نادرستی درباره کیست دندان بین مردم پخش شده است.
حتی بعضی از دندان‌پزشکان هم ممکن است از واژه کیست به‌درستی استفاده نکنند و این اشتباه را بیشتر کنند. دندان‌پزشکان معمولاً از کلمه “ضایعه” برای مواردی که در عکس‌های دندان و فک دیده می‌شود، استفاده می‌کنند.
کیست یک اصطلاح پزشکی است و برای تشخیص آن، نیاز به آزمایش‌های میکروسکوپی داریم. به همین دلیل، معمولاً نمی‌توانیم به راحتی از واژه کیست استفاده کنیم تا زمانی که نتیجه آزمایش پاتولوژی آماده شده باشد. البته با تکنولوژی‌های جدید مثل رادیوگرافی CBCT، می‌توان مکان دقیق کیست‌ها را قبل از جراحی مشخص کرد.

علائم کیست دندان

کیست‌ها توده‌های کوچک و نرم هستند و معمولاً بدون درد، با قطر کمتر از یک اینچ، در زیر پوست یا داخل لب، گونه یا لثه‌ها به وجود می‌آیند. کیست‌ها معمولاً بدون درد هستند مگر اینکه عفونی شوند.
کیست کوچک ادنتوژنیک (کیست مربوط به دندان) در فک بدون درد است. اما اگر این کیست بزرگ شود و عفونی گردد، ممکن است دردناک شود. کیست می‌تواند دندان را لق کند و باعث حرکت آن شود.

تشخیص کیست دندان

مشاوره و معاینه توسط دندان‌پزشک بخش مهمی از درمان است. دندان‌پزشک بعد از انجام معاینه و رادیوگرافی می‌تواند تشخیص صحیح بدهد.
اگر کیست بزرگ باشد یا به ساختارهای مهم نزدیک شود، احتمالاً باید سی تی اسکن انجام شود تا تصویر سه‌بعدی بیابیم و بتوانیم جراحی را انجام دهیم. دندان‌پزشک مراحل جراحی و نتایج احتمالی آن را به بیمار توضیح می‌دهد.

چگونه می‌توان از کیست دندان پیشگیری کرد؟

بهترین راهPrevent برای جلوگیری از کیست دندان رعایت بهداشت دهان و دندان است. افراد باید مسواک زدن و استفاده از نخ دندان را به‌طور جدی دنبال کنند و یک رژیم غذایی سالم شامل میوه‌ها و سبزیجات بیشتر داشته باشند.

کیست ریشه دندان چگونه به وجود می‌آید؟

اکثر اوقات، کیست در انتهای ریشه دندان به دلیل عفونت ریشه دندان ایجاد می‌شود. عفونت ریشه دندان معمولاً به‌خاطر پوسیدگی دندان که به عصب رسیده و درمان نشده، به وجود می‌آید.
عفونت ممکن است به دلیل درمان ناصحیح ریشه دندان یا عصب‌کشی ناقص نیز پیش بیاید. این عفونت محلی بوده و به سلامت عمومی بدن آسیب نمی‌زند، اما می‌تواند باعث تحلیل استخوان و کاهش شانس حفظ دندان شود.
همچنین می‌تواند انجام درمان‌های جایگزین مانند ایمپلنت را دشوارتر کند. به همین دلیل، بهتر است از واژه “ضایعه” استفاده کنند؛ زیرا کیست در واقع یک حفره خالی یا کیسه‌مانند است که ممکن است مایع یا مواد نیمه‌جامد داشته باشد و دیواره‌اش با بافت اطراف متفاوت باشد.

چند نوع کیست وجود دارد؟

کیست‌های ناحیه فک به دو دسته تقسیم می‌شوند: کیست‌های با منشا التهابی و کیست‌های با منشا تکاملی. کیست‌های با منشا التهابی ممکن است به دلیل پوسیدگی، ضربه به دندان‌ها یا عفونت دندان‌های ترمیم شده به وجود بیایند.
یکی از شایع‌ترین این کیست‌ها، کیست رادیکولار یا پری آپیکال است که به ریشه دندان مربوط می‌شود. طبقه‌بندی کیست‌ها معمولاً ساده نیست؛ زیرا فرآیندی پیچیده است. در ادامه چند نمونه از آن‌ها را معرفی می‌کنیم:

کیست پریفرال یا کیست لثه:
این کیست معمولاً روی لثه ایجاد می‌شود و تأثیری بر ساختار استخوانی دندان نخواهد داشت.

کیست پریودنتال:
این کیست زمانی به وجود می‌آید که پلاک دندان به لثه آسیب برساند و موجب ساییدگی دندان شود. در نتیجه، فضای بین لثه‌ها و دندان‌ها ایجاد می‌شود که می‌تواند به یک آبسه تبدیل شود.

کیست پری اپیکال:
این کیست ناشی از عفونت پالپ یک دندان است که غیر از کشیدن دندان، نیاز به اقدامات درمانی دارد.

“`html

دندان درمان دیگری برای آن وجود ندارد.

کیست دنتی ژروس:
این کیست دور دندان‌های نهفته، مانند دندان عقل، به وجود می‌آید.

کیست ادنتوژنیک یا پریموردیال:
این کیست از سلول‌های باقی‌مانده ناشی از جوانه‌های دندان در حال رشد شکل می‌گیرد.

کیست رادیکولار:
این نوع کیست به عفونت نوک ریشه دندان مرتبط است.

کراتوسیست:
این کیست نوعی خاص است که معمولاً بعد از درمان به وجود می‌آید و به عنوان “تومور ادنتوژنیک کراتوسیست” شناخته می‌شود.

آملوبلاستوم تک کیستی:
توموری ادنتوژنیک با رشد موضعی است.

آیا کیست و عفونت یکی هستند؟

خیر! کیست و عفونت یکسان نیستند. کیست‌ها ممکن است عفونی شوند که در این صورت می‌توانند دردناک باشند. آبسه‌های عفونی معمولاً با تورم همراه هستند. ترشحات چرکی که از فیستول‌ها خارج می‌شود، کیست نیستند. لازم به ذکر است که عفونت می‌تواند باعث تحریک سلول‌ها شود و کیست ایجاد کند، ولی این دو کاملاً متفاوت‌اند. زمانی که حدوداً از پوسیدگی یا ضربه‌ای که باعث مرگ پالپ (بافت عصب دندان) می‌شود، بگذرد، ممکن است در ریشه دندان یک ضایعه شکل بگیرد.
معمولاً این ضایعه که فقط در عکس‌های رادیوگرافی دیده می‌شود، یک گرانولوم است و نه کیست یا آبسه. گرانولوم ممکن است در آینده به کیست یا آبسه تبدیل شود. این ضایعه عموماً دردناک نیست، اما ممکن است به دلیل ضربه به دندان کمی درد داشته باشید یا حس متفاوتی را تجربه کنید.

تفاوت آبسه و کیست در چیست؟

آبسه یک حالت التهاب بالینی است که دندانپزشک با معاینه بیمار می‌تواند آن را تشخیص دهد. بیشتر مواقع آبسه ممکن است در عکس‌های رادیوگرافی دیده نشود.

آبسه ممکن است به دو صورت ایجاد شود:

1. به تنهایی یا پس از مرگ پالپ (عصب) دندان و عفونی شدن کانال‌های دندان.
2. پس از به وجود آمدن یک کیست یا گرانولوم.

در واقع، زمانی که با یک ضایعه مواجه می‌شویم، نمی‌دانیم آیا این ضایعه کیست است یا نه! خوشبختانه کیست‌ها بین مردم شایع نیستند؛ بنابراین ابتدا باید به دنبال منبع (دندان) برویم.
برای یک دندانپزشک که هنوز در حال درمان است، هیچ تفاوتی بین کیست یا گرانولوم در عکس رادیوگرافی وجود ندارد. زیرا در اکثر موارد درمان ریشه مشکل را به طور کامل حل می‌کند.
پس از درمان منبع که می‌تواند یک دندان پوسیده، ضربه‌خورده یا پر شده باشد، معمولاً صبر می‌کنیم تا ضایعه کوچک شود. روش‌های درمان دندان شامل درمان ریشه (عصب‌کشی) و کشیدن دندان هستند.

کیست‌ها ممکن است عفونی شوند و در این صورت می‌توانند دردناک باشند. ممکن است نیاز باشد چند ماه پس از درمان، بیمار به دندانپزشک خود مراجعه کند تا نتیجه درمان بررسی شود. در حین بررسی روند درمان، ممکن است نیاز باشد ضایعه‌ای که البته کیست نیست خارج شود.
در این صورت ممکن است لازم باشد درمان جراحی انجام شود یا ممکن است روند درمان عادی باشد و نیازی به کار اضافی نباشد. احتمال اینکه ضایعات بزرگ کیست باشند خیلی بالاست؛ زیرا درمان ریشه ممکن است مشکل را حل نکند. همچنین ممکن است دندانپزشکان بر اساس سن و شرایط بیمار، ضایعه را با جراحی خارج و برای مشخص شدن ماهیت آن به آزمایشگاه پاتولوژی ارسال کنند.

تخلیه کیست لثه یا کیست پریفرال :

دندانپزشک چرک را تخلیه می‌کند تا درد و فشار ناشی از کیست لثه یا کیست پریفرال کاهش یابد. چون بعد از کشیدن دندان فضایی بین لثه و دندان کشیده شده باقی می‌ماند، بیمار باید یک دوره آنتی‌بیوتیک مصرف کند تا عفونت بدتر نشود. دندانپزشک بعد از برداشتن آبسه، فضای خالی را تمیز می‌کند تا ذرات باقی‌مانده از دندان پوسیده یا هر نوع آلودگی پاک شود. سپس دندان را شکل می‌دهد تا سطوح آن صاف شود. همچنین لثه را تحریک می‌کند تا دوباره به دور ریشه‌های دندان رشد کند و فاصله‌های تجمع پلاک بسته شود.
اما به اندازه‌ای که بیماران از کیست‌های دندان می‌ترسند، این کیست‌ها خطرناک نیستند. آن‌ها معمولاً دردناک نیستند و به آهستگی رشد می‌کنند.

این کیست‌ها همچنین تأثیر زیادی بر بافت‌های اطراف خود ندارند؛ اما چون این کیست‌ها از یک لایه اپیتلیوم در حال رشد در دیواره به وجود آمده‌اند، به…

“`

کیست ها به طور طبیعی می توانند تغییر کنند. البته این تغییرات در برخی موارد نادر ممکن است باعث ایجاد تومور از دیواره کیست شوند. در موارد کم‌تری، ممکن است این کیست‌ها به تومورهای بدخیم تبدیل شوند. با توجه به این نکته، درمان ضروری است؛ اما درمان ممکن است به صورت مرحله‌ای انجام شود؛ به این معنا که در ابتدا فقط دندان مورد درمان قرار می‌گیرد. البته ممکن است در بررسی‌های بعدی نیاز به جراحی نیز باشد.
به هر حال، اگر هر قسمتی از بدن در حین عمل جراحی خارج شود (که به آن بیوپسی می‌گویند)، طبق پروتکل، به آزمایشگاه پاتولوژی ارسال می‌شود تا بررسی شود که آیا این ضایعه کیست است یا چیز دیگری. در آزمایشگاه به طور دقیق مشخص می‌شود که این ضایعه به چه چیزی تعلق دارد.

کیست های دندان چه عوارض دیگری دارند؟

کیست‌های دندان ممکن است عفونی و دردناک شوند. همچنین ممکن است به آبسه تبدیل شده و باعث تورم و برآمدگی در فک شوند. در این صورت، بیمار ممکن است تب و بی‌حالی را تجربه کند. اگر کیست‌ها درمان نشوند، به دلیل وجود حفره‌های خالی از استخوان در فک، ممکن است استخوان فک تحت فشار ضعیف شود.
کیست‌های بزرگی که درمان نمی‌شوند، ممکن است به تدریج عوارضی مانند بی‌حسی، تحلیل ریشه و لقی دندان‌ها را ایجاد کنند. وقتی از دندان پزشک‌ها درباره کیست می‌شنوید، نترسید.

واقعیت این است که دندان پزشکان بیشتر اوقات کلمه کیست را به عنوان یک احتمال عنوان می‌کنند! غالباً واقعاً کیستی وجود ندارد. اگر درمان‌های ریشه (عصب کشی) به درستی انجام شود، مشکلات معمولاً برطرف می‌شوند و نیاز به درمان دیگری نیست.

ترس از کیست دندان
کیست‌های دندان ممکن است عفونی و دردناک شوند. ضایعه‌ای که مشاهده می‌شود معمولاً گرانولوم نام دارد و در مراحل اولیه درمان، نام آن اهمیتی ندارد. طی بررسی‌های دوره‌ای که ممکن است ماه‌ها یا حتی سال‌ها بعد انجام شود، اگر دندان پزشک به مورد مشکوکی برخورد کند، بهترین درمان تکمیلی را پیشنهاد می‌دهد.

کدام متخصص برای درمان کیست بهتر است؟

جراحان فک و صورت، متخصصین درمان ریشه (اندودنتیست‌ها)، پاتولوژیست‌های فک و صورت و متخصصان تشخیص بیماری‌های دهان و دندان از گروه‌های متخصصینی هستند که توانایی شناسایی و درمان کیست‌ها را دارند.