علت ایجاد سرطان سلول‌های ملانوما پوست چیست؟ (2 نکته مهم)
“`html
درباره بیماری ملانوما بدخیم (Malignant melanoma)
بیماری ملانوما نوعی سرطان پوست است که در سلول‌های رنگدانه‌ای به نام ملانوسیت ایجاد می‌شود. این بیماری می‌تواند به شکل خال‌های جدید یا تغییر رنگ و اندازه خال‌های قدیمی روی پوست ظاهر شود. ملانوما حدود ۱۱ درصد کل سرطان‌های پوست را تشکیل می‌دهد.
این نوع سرطان، خطرناک‌ترین نوع سرطان پوست است زیرا می‌تواند به سرعت در بدن پخش شود و درمان‌های مشخصی برای مراحل پیشرفته آن وجود ندارد.
نوع غیرپیشرفته این بیماری با عمل جراحی درمان می‌شود و استفاده از شیمی درمانی می‌تواند از پیشرفت آن جلوگیری کند، اما این نوع سرطان به پرتودرمانی مقاوم است. ملانوما پس از سرطان سینه، دومین سرطان شایع در زنان جوان بین ۲۵ تا ۲۹ سال است.
چک لیست علائم هشدار دهنده بیماری ملانوما
- ظهور خال جدید یا تغییر رنگ در پوست و ناخن
- تغییر قابل توجه در اندازه خال (بزرگتر یا کوچک‌تر شدن و یا ایجاد خال جدید) قبل از ۴۰ سالگی باید بررسی شود.
- تغییر در شکل و حاشیه خال، به ویژه در خال‌های گرد و بیضی، باید تحت نظر قرار گیرد.
- تغییر رنگ خال‌ها به قهوه‌ای و مشکی در خال‌های قدیمی و جدید باید بررسی شود.
- بروز التهاب در خال و پوست اطراف آن باید مورد توجه قرار گیرد.
- زخمی شدن و خونریزی کردن خال باید بررسی شود.
- تغییر در حس خال و ایجاد درد یا خارش در آن باید زیر نظر باشد. (این یکی از رایج‌ترین علائم است)
- قطر بیشتر از ۷ میلی متر در خال‌ها باید مورد بررسی قرار گیرد.
انواع بیماری ملانوما
این بیماری به چهار نوع اصلی تقسیم می‌شود.
ملانوما سطحی
این نوع ملانوما ابتدا به صورت لکه‌هایی که رنگ‌دار هستند، ظهور می‌کند و اگر درمان نشود، ممکن است به زخم تبدیل شود. این نوع بیشترین فراوانی را دارد و معمولاً در چند ماه به طور افقی روی سطح پوست گسترش می‌یابد.
در زنان، در ناحیه ساق پا و در مردان، در ناحیه تنه شایع‌تر است. اگر زود تشخیص داده نشود، ممکن است در مراحل پیشرفته‌تر، به شکل یک نودول زخم تبدیل شود. این نوع معمولاً با رنگ‌ها و سطحی نامنظم مشخص می‌شود.
ملانوما نودولر
این نوع ملانوما به شکل نودول‌های سیاه و قهوه‌ای یا رنگ‌های دیگر با تمایل به زخم شدن، بروز می‌کند. این نودول‌ها به سرعت رشد می‌کنند و به بافت‌های عمیق‌تر نفوذ می‌کنند.
ملانوما دست و پا و ناخن (Acral Lentigenous Melanoma)
این نوع ملانوما در کف دست، پاشنه پا و زیر ناخن‌ها مشاهده می‌شود و یکی از شایع‌ترین نوع‌ها در افرادی با پوست تیره است. ضایعات این نوع ملانوما معمولاً بدون درد هستند و به همین دلیل، به‌راحتی تشخیص داده نمی‌شوند. در صورتی که به شکل تهاجمی تبدیل شوند، پیش آگهی خوبی نخواهند داشت.
هرگونه تغییر رنگ در کف دست و پا، به ویژه در سنین پس از بلوغ، باید جدی گرفته شود. این تغییر می‌تواند به شکل خال جدید یا تغییر رنگ در ناخن‌ها به صورت نوار طولی کرم، قهوه‌ای یا سیاه باشد.
لنتیگوی بدخیم ملانوما
این نوع بیشتر در افراد مسن و در نواحی که در معرض آفتاب هستند، دیده می‌شود. این ضایعات به صورت لکه‌هایی بروز می‌کنند که به تدریج به اطراف گسترش می‌یابند. اگر درمان نشوند، ممکن است به عمق نفوذ کرده و به شکل نوع نودولر ظاهر شوند.
علائم و نشانه‌های بیماری ملانوما
ملانوما با بروز لکه‌های رنگی یا تغییرات جدید در خال‌ها مشخص می‌شود.
دانستن تاریخچه خال‌ها مهم است؛ اینکه این خال‌ها چه زمانی بروز کرده‌اند، نوع پوست بیمار و هر گونه سابقه ملانوما یا سوختگی شدید آفتابی در خانواده، می‌تواند در تشخیص کمک کند.
ملانوما در زنان بیشتر دیده می‌شود، به ویژه در پاها (که ۴۷٪ از کل موارد را در زنان تشکیل می‌دهد) و در مردان بیشتر در پشت و سر و گردن مشاهده می‌شود.
علل بیماری ملانوما
مهمترین علت بروز ملانوما قرار گرفتن در معرض اشعه ماوراء بنفش است، اما آفتاب سوختگی، به ویژه در کودکی، هم می‌تواند نقش داشته باشد و اهمیت حفاظت از کودکان در برابر آفتاب سوختگی را نشان می‌دهد.
ملانوما در افراد با پوست سفید بیشتر از افرادی با پوست تیره دیده می‌شود، چرا که افراد با پوست سفید دارای ملانین کمتری هستند که به محافظت از پوست کمک می‌کند.
“““html
افرادی که پوستشان نوع یک و دو است، بیشتر در معرض آفتاب سوختگی قرار دارند و بنابراین احتمال ابتلای آنها به ملانوما بیشتر است. در حالی که بیشتر ایرانیان با پوست تیپ 3 و 4، بیشتر به نوع آکرال ملانوما مبتلا می‌شوند.
عوامل خطر یا ریسک فاکتورها در بیماری ملانوما
ریسک فاکتورهای ابتلا به ملانوما عبارت‌اند از:
- سابقه خانوادگی ابتلا به ملانوما
- افرادی که خال‌های پیگمانته بزرگتر از 2 میلی‌متر دارند
- پوست تیپ I یا II و تمایل به تشکیل خال
- افرادی که آفتاب سوختگی شدید تجربه کرده‌اند
- سابقه مبتلا شدن به ملانوما قبلاً
- بروز خال جدید در کف دست و پا
- بعضی افراد ممکن است ترکیبی از ریسک فاکتورها را داشته باشند که خطر ابتلا را افزایش می‌دهد.
درمان بیماری ملانوما
هرگونه ضایعه مشکوک را باید به پزشک پوست ارجاع دهید. اگر بیوپسی نشان دهد که ملانوما وجود دارد، باید ضایعه با عمق و حاشیه مناسب، حداقل 1 تا 3 سانتی‌متر برداشته شود. عمق تومور و اندازه ضایعه‌ای که برداشته می‌شود، مشخص می‌کند که درمان چطور ادامه یابد و چه پیش‌آگهی‌ای وجود دارد.
برای جلوگیری از عود، بیمار باید چکاپ‌های منظمی داشته باشد. تاریخچه کاملی از بیمار ثبت شود و عوامل خطر ملانوماهای بعدی بررسی شود. در سال اول بیمار باید هر 3 تا 4 ماه یک بار تحت بررسی باشد، و سال بعد هر 6 ماه یک بار و سپس سالانه تا 5 سال بعد.
اگر هر ضایعه مشکوکی در غدد لنفاوی وجود داشته باشد، باید بیوپسی انجام شود و اگر نتیجه مثبت بود، غدد لنفاوی مربوطه باید به طور کامل برداشته شوند. چراکه سلول‌های بدخیم می‌توانند از طریق سیستم لنفاوی به دیگر ارگان‌ها منتقل شوند. شایع‌ترین مکان‌هایی که سرطانی‌ها گسترش می‌یابند شامل ریه‌ها، کبد، مغزاستخوان و معده است.
جراحی و برداشت تومور سرطانی مهمترین روش درمانی است. روش‌های جدید شامل ژن درمانی و واکسن و همچنین ایمونوتراپی هنوز در مرحله تحقیق هستند. برای بیمارانی که متاستاز دارند، استفاده از دوز بالای اینترفرون پیشنهاد شده که موفقیت نسبی در کاهش عود و مرگ و میر داشته است.
روان درمانی
هر فرد نسبت به تشخیص سرطان واکنشی منحصر به فرد دارد و معمولا بیمار باید چندین مرحله را طی کند تا بتواند با بیماری کنار بیاید. در این زمان، نیاز به کمک کادر روانشناسی و پرستاری وجود دارد تا بیمار را یاری کنند.
بایستی بیماران اطلاعات دقیقی درباره بیماری خود دریافت کنند و امید دادن به آنها باید حساس و آگاهانه باشد. مخصوصاً برای بیمارانی که اطلاعات امیدوار کننده دارند. باید توانایی‌های آنها یادآوری شود و تلاش شود تا فعالیت‌های روزمره‌شان حفظ شود.
در هر ویزیت، باید به آنها این امکان را بدهیم که درباره بیماری و ترس‌های خود صحبت کنند و همه جوانب زندگی آنها بررسی شود. اطلاعات لازم درباره بیماری را در اختیار آنها قرار دهید (مانند بروشورهای آموزشی). باید بیماران را به مراقبت از خود و ادامه درمان تشویق کنیم.
بسیاری از بیماران نیاز به مشاوره روان‌پزشکی دارند و اگر ممکن باشد، مشاوره با فوق تخصص روان‌پزشکی سرطان مناسب‌تر است.
پیشگیری از بیماری ملانوما
بررسی خال‌ها با روش A.B.C.D: ضایعات مشکوک نسبت به ملانوما غیر قرینه و دارای برجستگی و نقاط قابل لمس هستند. سطح و حاشیه این ضایعات نامنظم است و رنگ متغیر دارند. تیره‌تر شدن یا تغییر رنگ به آبی و قرمز مشکوک است.
قطر ضایعه: قطر بیشتر از 6 میلی‌متر نشانه نگرانی است.
معاینه یا مشاهدۀ پوست: بیمار باید به صورت مرتب پوستی خود را بررسی کند. هرگونه تغییر در خال‌ها یا تغییر رنگ در سطح پوست باید توسط خود بیمار و با کمک آینه یا فرد دیگر به دقت انجام شود.
حاملگی: شواهد قاطعی وجود ندارد که ارتباط میان حاملگی و عود ملانوما را ثابت کند اما توصیه‌های خاصی وجود دارد.
“`
بعد از این که ملانوما تشخیص داده شد و درمان انجام شد، می‌توان به مدت 2 سال صبر کرد و سپس برای حاملگی اقدام نمود.
توجه به خانواده: خانواده بیماران مبتلا به ملانوما باید تحت مراقبت قرار گیرند و هرگونه تغییر در پوست آنها باید بررسی شود.
محافظت در برابر نور خورشید: محافظت در برابر نور خورشید می‌تواند خطر ابتلا به ملانوما را در آینده کاهش دهد.
حمام آفتاب: باید به طور کامل از حمام آفتاب، چه در طبیعت و چه به صورت مصنوعی، دوری کرد زیرا این کار باعث پیری زودرس پوست، احتمال ایجاد کاتاراکت، جوش‌های پوستی و در نهایت سرطان پوست می‌شود.
ضد آفتاب‌ها: ضد آفتاب‌ها به عنوان فیلترهایی عمل می‌کنند و با توجه به موادی که در آنها استفاده شده است، نور خاصی را جذب یا منعکس می‌کنند.
عدد SPF (فاکتور محافظت در برابر آفتاب) در واقع نشان‌دهنده‌ی مدت زمانی است که یک فرد می‌تواند بدون سوختگی و قرمزی در برابر آفتاب بماند، در مقایسه با زمانی که بدون ضد آفتاب بخواهد زیر نور خورشید بماند.
SPF به ما کمک می‌کند تا بفهمیم تا چه اندازه ضد آفتاب می‌تواند از نفوذ اشعه ماورای بنفش به پوست جلوگیری کند. به عنوان مثال، اگر فردی در مدت 20 دقیقه در آفتاب می‌سوزد و در 15 دقیقه اول هیچ سوختگی نداشته باشد، می‌تواند از ضد آفتابی با SPF معادل 15 استفاده کند.
همچنین بخوانید:
