علت عفونت غدد بزاقی یا سیالادنیتیس چیست؟ (2 نکته مهم)
“`html
سیالادنیتیس چیست؟ چه علائمی دارد؟
غدد بزاقی، غده‌هایی هستند که بزاق را در دهان تولید می‌کنند. بزاق کمک می‌کند تا بلع غذا آسان‌تر شود و از دندان‌ها در برابر باکتری‌ها محافظت می‌کند. غدد بزاقی اصلی به سه نوع تقسیم می‌شوند:
- غدد پاروتید (Parotid) که در گونه‌ها و جلوی گوش قرار دارند.
- غدد زیرفکی (Submandibular) که در پشت دهان و در دو طرف فک هستند.
- غدد زیرزبانی (Sublingual) که در کف دهان و زیر زبان واقع شده‌اند.
سیالادنیتیس معمولاً بر غدد پاروتید و زیرفکی تأثیر می‌گذارد. این بیماری می‌تواند به صورت حاد (ناگهانی) یا مزمن (طولانی‌مدت) ظاهر شود.
چه کسانی بیشتر در معرض سیالادنیتیس هستند؟
سیالادنیتیس معمولاً در افرادی با سن حدود ۵۰ تا ۶۰ سال که دارای سنگ در غده‌ی بزاقی هستند، شایع‌تر است. سنگ‌های غده‌ی بزاقی می‌توانند در داخل غده‌ها تشکیل شوند و مانع از جریان بزاق به دهان شوند. این بیماری ممکن است در سنین پایین‌تری مثل نوزادان نیز مشاهده شود. احتمال ابتلا به این عفونت در مردان و زنان و در تمام نژادها یکسان است. این بیماری به‌طور خاص در افرادی که شرایط زیر را دارند، شایع‌تر است: کسانی که در حال بهبودی بعد از یک عمل جراحی هستند، افرادی که دچار کمبود آب بدن (دهیدراسیون) هستند، افراد مبتلا به سوء تغذیه، کسانی که سیستم ایمنی بدنشان ضعیف است، افرادی که به مدت طولانی دچار خشکی دهان هستند، یا افرادی که به سندروم شوگرن مبتلا هستند. همچنین نوجوانان و جوانانی که به بی‌اشتهایی مبتلا هستند، ممکن است دچار التهاب غده‌ی پاروتید شوند. این مشکل همچنین در افرادی که تحت درمان پرتو یا ید رادیو اکتیو برای بیماری تیروئید هستند، ممکن است بروز کند.
علت بروز سیالادنیتیس چیست؟
علت دقیق سیالادنیتیس هنوز کاملاً مشخص نیست. اما ما می‌دانیم که ویروس‌ها و باکتری‌ها می‌توانند عامل آن باشند. بهداشت ضعیف دهان و دندان هم می‌تواند به بروز آن کمک کند و وجود سنگ در غده‌ی بزاقی نیز نقش مهمی در آن ایفا می‌کند.
علائم عفونت غدد بزاقی : علائم سیالادنیتیس معمولاً پنهان هستند و فقط درصد کمی از مبتلایان با صورت باد کرده مواجه می‌شوند که این تورم ممکن است با درد یا بدون درد باشد. به طور کلی، اگرچه افراد کمی علائم سیالادنیتیس را تجربه می‌کنند، اما علائم زیر می‌توانند نشانه‌های آن باشند:
- بزرگ شدن، التهاب و قرمزی یک یا چند غده‌ی بزاقی
- تب (زمانی که ورم باعث عفونت می‌شود)
- کاهش ترشح بزاق (که می‌تواند نشانه‌ای از سیالادنیتیس حاد یا مزمن باشد)
- احساس درد هنگام خوردن غذا
- خشکی دهان (xerostomia)
- قرمزی پوست
- سردرد
- درد عضلات
- ضعف بدنی
- تورم در گونه و گردن
اگر این علائم را مشاهده کردید، حتماً به پزشک مراجعه کنید. ممکن است پزشک عمومی شما را به یک متخصص گوش، حلق و بینی ارجاع دهد.
شایع‌ترین بیماری خوش‌خیم در غدد بزاقی، عفونت‌هایی است که به این غدد تأثیر می‌گذارد. در این نوع عفونت، غده یا غدد بزاقی درگیر، دردناک، متورم و ملتهب می‌شود. این عفونت معمولاً در افرادی که دارای بیماری‌های زمینه‌ای هستند، رخ می‌دهد و بسیار نادر است که در افراد سالم بروز کند.
بیماری زمینه‌ای ممکن است شامل وجود سنگ در غدد بزاقی، انسداد در مجرای غدد بزاقی یا ابتلا به بیماری‌های دیگری همچون دیابت، سرطان یا ضعف سیستم ایمنی باشد که به دلیل پیری یا بیماری خاص ایجاد می‌شود. خوشبختانه، درمان عفونت بسیار راحت است و معمولاً با تجویز آنتی‌بیوتیک و تحت نظر قرار دادن بیمار، برطرف می‌شود. عفونت‌های باکتریایی معمولاً با تب همراه هستند.
سنگ غدد بزاقی
بیماری دیگری که معمولاً در افراد سالمند دیده می‌شود، تشکیل سنگ در غده بزاقی است. این بیماری خوش‌خیم است و معمولاً غدد تحت فکی را تحت تأثیر قرار می‌دهد. علت خاصی برای این بیماری پیدا نشده است اما احتمالاً بالا بودن سطح اسید اوریک خون باعث ایجاد سنگ در غده‌های بزاقی می‌شود.
پژوهش‌ها نشان داده‌اند که اگرچه سنگ‌ها اغلب از نوع کلسیمی هستند، اما…
“““html
میزان کلسیم در خون تأثیری بر پیدایش این مشکل ندارد. سنگ‌های غدد بزاقی می‌توانند باعث درد، ورم و بزرگ‌شدن غده شوند. این حالت معمولاً پس از خوردن غذاهای ترش ایجاد می‌شود. غذاهای ترش باعث ترشح بیشتر بزاق می‌شوند و وقتی سنگ‌ها موجب انسداد شوند، بزاق در غده محبوس شده و درد و ورم به‌وجود می‌آید.
خوردن غذاهای ترش برای افرادی که سابقه سنگ‌سازی در غده بزاقی دارند، می‌تواند از بروز مکرر سنگ جلوگیری کند، زیرا ترشح زیاد بزاق کمک می‌کند تا فضای داخلی غده تمیز شود. درمان این مشکل معمولاً شامل خارج کردن سنگ است و این کار با کمک سنگ‌شکن انجام می‌شود.
در مواردی که سنگ‌ها زیاد و مکرر هستند، پزشک ممکن است غده بزاقی را از طریق جراحی بردارد. باید یادآور شد که برداشتن چند غده بزاقی تأثیری بر میزان ترشح بزاق ندارد و بیمار با مشکلی روبه‌رو نمی‌شود.
خشکی دهان
خشکی دهان یکی دیگر از مشکلاتی است که برخی بیماران به آن دچار می‌شوند. این مشکل به دلیل اختلال در عملکرد غده‌های بزاقی رخ می‌دهد. کسانی که به نشانگان شوگرن (اختلالی در عملکرد سیستم ایمنی و غدد درون‌ریز) مبتلا هستند، معمولاً از خشکی دهان رنج می‌برند.
افرادی که تحت درمان با ید رادیواکتیو و یا دُز بالای اشعه رادیواکتیو به دلیل بیماری‌های بدخیم قرار می‌گیرند، ممکن است غده‌های بزاقی‌شان تحلیل رفته و عملکردشان در ترشح بزاق کاهش یابد. همچنین، برخی داروها نیز می‌توانند باعث کاهش ترشح بزاق و خشکی دهان شوند. در این موارد، بهتر است بیمار با پزشک خود صحبت کند.
شاید نیاز باشد داروی دیگری برای جایگزینی تجویز شود. افرادی که دچار خشکی دهان هستند، بهتر است بطری آب همراه داشته باشند و گاهی جرعه‌جرعه بنوشند. گاهی هم آدامس‌های بدون قند می‌توانند به ترشح بیشتر بزاق کمک کنند.
تومورهای خوش‌خیم
اکثر تومورهای بزاقی خوش‌خیم هستند. شایع‌ترین محل بروز آنها در غدد بناگوشی است. بیماران معمولاً با شکایت از وجود توده‌ای بزرگ در یک سمت بناگوش به پزشک مراجعه می‌کنند. تومورهای خوش‌خیم مشکل جدی ایجاد نمی‌کنند (اثبات خوش‌خیمی تومور معمولاً بعد از انجام نمونه‌برداری توسط پزشک انجام می‌شود) و می‌توان آنها را از طریق جراحی خارج کرد. جراحی، تومور را به‌طور کامل حذف می‌کند.
تومورهای بدخیم
برخی تومورها علائم بیشتری غیر از بزرگ شدن و تورم دارند. تومورهایی که باعث فلج عضلات و اعصاب صورت می‌شوند، معمولاً بدخیم هستند. هر گونه بزرگ شدن و تورم محدود در ناحیه غدد بزاقی باید جدی گرفته شود. این نوع تومورها نیاز به نمونه‌برداری دارند.
جراحی بر روی غدد بناگوشی به‌دلیل نزدیکی به عصب گوش بسیار حساس است. اگر اندازه تومور کوچک باشد، به راحتی و بدون آسیب به اعصاب اطراف خارج می‌شود، اما اگر بیمار دیر مراجعه کند و تومور بزرگ شود، ممکن است با اعصاب درگیر شود و اگر عصب صورت برداشته شود، ماهیچه‌های صورت فلج می‌شوند.
بیماری غدد بزاقی در کودکان
بیماری‌های مربوط به غدد بزاقی ممکن است در هر سنی دیده شوند. یکی از بیماری‌های شایع در کودکان درگیر شدن غدد بزاقی بناگوشی است. درگیری غده‌های بزاقی بناگوشی در بیماری اوریون دیده می‌شود. اوریون معمولاً فقط یک بار در زندگی اتفاق می‌افتد و این عارضه معمولاً یک بار باید در کودکان بروز کند.
با این حال، گاهی اوقات والدین، کودک را به دلیل عود مکرر بزرگی غدد بزاقی به پزشک می‌برند. این حالت معمولاً خوش‌خیم است و نیازی به درمان خاصی ندارد. مشکل بیشتر کودکان معمولاً با رسیدن به سن بلوغ حل می‌شود. در کودکان نیز تومورهای غدد بزاقی دیده می‌شوند، اما بیشتر آنها خوش‌خیم هستند و اگر هم بدخیم باشند، نوع خطرناکی نیستند.
تشخیص سیالادنیتیس به چه صورت است؟
عفونت غدد بزاقی معمولاً از طریق بررسی سابقه بیماری و معاینه فیزیکی تشخیص داده می‌شود. بیشتر موارد مشکوک به سیالادنیتیس با استفاده از سونوگرافی یا رادیوگرافی بررسی می‌شوند. اسکن سونوگرافی روشی با هزینه کم است و برای بدن آسیب زیادی ندارد.
این روش برای بررسی ساختار تمامی غده‌ها بسیار کارآمد است. با اشعه ایکس هم می‌توان به سادگی از وجود سنگ در غده‌های بزاقی مطلع شد. سیالوگرافی به بدن آسیب می‌رساند و به همین دلیل، روش متداولی برای تشخیص سیالادنیتیس نیست.
درمان سیالادنیتیس و عفونت غدد بزاقی
درمان اولیه با استفاده از آنتی بیوتیک‌ها صورت می‌گیرد. همزمان، بیمار باید رژیم غذایی خاصی را در خانه دنبال کند تا ترشح بزاق افزایش یابد. به عنوان مثال، نوشیدن آبلیمو و مکیدن شکلات‌ها می‌تواند در ترشح بزاق مؤثر باشد. همچنین، بیمار باید بر روی نواحی غدد بزاقی کمپرس آب گرم گذاشته و آنجا را ماساژ دهد.
اگر عفونت غده‌های بزاقی شدید بوده و آبسه کنند، پزشک ناحیه را شکاف می‌زند تا ماده عفونی را تخلیه کند و اگر عفونت دوباره عود کند، غده عفونی به طور کامل از دهان خارج می‌شود.
عوامل خطرزای عفونت غدد بزاقی
- برخی داروها (عمدتاً آنتی کولینرژیک و ضد اسپاسم یا داروهای ادرارآور)
- کم آبی بدن
- نقرس
- استعمال دخانیات
- بیماری‌های مزمن دهان و دندان
- پرکاری تیروئید
سایت رضیم
“`
