علت و درمان بیماری گواتر (2 نکته مهم)

درباره گواتر، این بیماری خطرناک چه می‌دانید؟

با رضیم همراه باشید تا با بیماری خطرناک گواتر آشنا شوید.

گواتر چیست؟

گواتر به معنی بزرگ شدن غیرعادی غده تیروئید است. این غده، شبیه به یک پروانه، در گردن و درست زیر سیب آدم قرار دارد. معمولاً، گواتر درد ندارد، اما اگر خیلی بزرگ شود، ممکن است باعث سرفه و مشکل در بلع و تنفس شود.

شایع‌ترين دلیل بروز گواتر در دنیا کمبود ید در غذاها است. اما در ایالات متحده که مردم معمولاً نمک یددار مصرف می‌کنند، گواتر معمولاً به دلیل ترشح زیاد یا کم هورمون‌های تیروئید یا ایجاد ندول (برآمدگی) در غده تیروئید به وجود می‌آید. درمان گواتر بستگی به اندازه آن، نشانه‌ها و دلیل اصلی آن دارد. معمولاً گواترهای کوچک که خیلی قابل دیدن نیستند و مشکلی ایجاد نمی‌کنند، نیاز به درمان ندارند.

علائم و نشانه‌های گواتر

بیشتر اوقات، گواتر بدون علامت است. اما برخی از شایع‌ترین علائم آن شامل:

• مشکلات مربوط به گلو، مانند سرفه، گلودرد و تغییر در صدا
• مشکل در بلع (دیسفاژی)
• در موارد شدید، ممکن است در تنفس نیز مشکل به وجود آید و صدا زیر شود.
• اگر گواتر ناشی از یک بیماری دیگر باشد، علائم دیگری نیز بروز می‌کند که مختص به گواتر نیستند.
• برای مثال، پرکاری تیروئید معمولاً با نشانه‌هایی همچون ناآرامی، تپش قلب، افزایش فعالیت، عرق کردن زیاد، حساسیت به گرما، خستگی مزمن، افزایش اشتها، ریزش مو و کاهش وزن همراه است.
• در حالی که اگر گواتر به دلیل کم‌کاری تیروئید باشد، علائم به شکل کم‌طاقتی، یبوست، فراموشی، تغییر در شخصیت، ریزش مو و افزایش وزن نمایان می‌شود.
• به طور کلی، در بسیاری از موارد، گواتر فقط به فرم بزرگ شدن غده تیروئید و بدون هیچ علامت دیگری خود را نشان می‌دهد.

دلایل بروز گواتر

دلایل مختلفی برای گواتر وجود دارد، از جمله ارث، کمبود ید در رژیم غذایی، مصرف زیاد غذاهای خاصی مثل شلغم و کلم، و دلایل ناشناخته دیگر. گواترها به چند نوع تقسیم می‌شوند که شامل گواتر فامیلی، گواتر بومی (ساده)، گواتر تک‌گیر، و گواتر چندندولی هستند. گواتر در بخش جلویی گردن و داخل غده تیروئید به وجود می‌آید. این غده از دو قسمت تشکیل شده و در جلوی نای و حنجره قرار دارد. بزرگ شدن غده تیروئید که باعث افزایش حجم آن می‌شود و مانند یک برآمدگی در زیر گردن پدیدار می‌شود، گواتر نامیده می‌شود. برخلاف باورهای قدیمی که به این حالت «غم باد» می‌گفتند، گواتر هیچ ارتباطی به استرس‌های عاطفی ندارد.

“`html

عوارض کمبود ید

در دوره حاملگی و زمان جنینی

کمبود ید ممکن است باعث سقط جنین، مرده‌زایی و متولد شدن نوزادان با نقایص جسمی و عقلانی، همچنین مشکلات حرکتی و روانی، لالی و کری شود.

در کودکی

این مشکل می‌تواند باعث اختلالات جسمی و روانی شده و سبب کندذهنی و عدم رشد صحیح بدن گردد.

در بلوغ

کمبود ید می‌تواند منجر به ایجاد گواتر و کم‌کاری تیروئید و همچنین اختلال در رشد و تکامل مغزی شود.

در بزرگسالان

این عارضه می‌تواند سبب ضعف کلی، کاهش سوخت و ساز بدن، لاغری، خواب آلودگی و مشکلات عصبی گردد.

بدن هر روز به ۱۲۰ تا ۱۵۰ میکروگرم ید نیاز دارد که از این مقدار ۷۵ میکروگرم آن توسط تیروئید برای تولید هورمون‌های خود استفاده می‌شود.

عوامل خطرناک گواتر

گواتر می‌تواند برای هر فردی رخ دهد و در هر سنی، حتی از بدو تولد به وجود بیاید، اما بیشتر در افراد بالای ۴۰ سال دیده می‌شود. برخی از عواملی که می‌توانند خطر ابتلا به گواتر را افزایش دهند عبارتند از:

• کمبود ید در رژیم غذایی. افرادی که در مناطقی زندگی می‌کنند که خاک آن‌ها دارای ید کافی نیست یا به مکمل‌های ید دسترسی ندارند، در معرض خطر گواتر هستند.
• جنسیت مونث. از آنجا که زنان بیشتر به اختلالات تیروئیدی مبتلا می‌شوند، احتمال گواتر در آن‌ها بیشتر است.
• سن. با افزایش سن، احتمال بروز گواتر نیز بیشتر می‌شود.
• تاریخچه پزشکی. اگر خود یا اعضای خانواده‌تان سابقه بیماری‌های خود ایمنی دارید، خطر ابتلا به گواتر افزایش پیدا می‌کند.
• بارداری و یائسگی. به دلیل علل نامشخص، مشکلات تیروئیدی احتمال بیشتری در این دوران دارند.
• برخی داروها. بعضی از داروها، مانند داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی و درمان‌های خاص، می‌توانند خطر ابتلا به گواتر را بالا ببرند.
• قرار گرفتن در معرض پرتوهای رادیواکتیو. اگر در ناحیه گردن یا قفسه سینه‌تان تحت پرتو درمانی قرار گرفته‌اید، خطر ابتلا به گواتر در شما بیشتر است.

عوارض

• گواتر کوچک که مشکلات جسمی یا زیبایی ایجاد نکند، نگرانی ندارد. اما گواتر بزرگ‌تر می‌تواند مشکلاتی در تنفس و بلع ایجاد کرده و باعث سرفه و تغییر صدا شود. گواتر ناشی از شرایط دیگر، مانند کم‌کاری یا پرکاری تیروئید، می‌تواند علائم گوناگونی از خستگی و افزایش وزن تا کاهش وزن ناخواسته، تحریک‌پذیری و اختلالات خواب به همراه داشته باشد.

درمان بیماری گواتر

درمان گواتر بستگی به علت آن دارد. اگر گواتر به دلیل کمبود ید باشد، ابتدا بیمار باید مکمل‌های ید را مصرف کند. این کار می‌تواند اندازه گواتر را کوچک کند، اما معمولاً آن را کاملاً از بین نمی‌برد.

اگر گواتر به دلیل التهاب تیروئید هاشیموتو و کم‌کاری تیروئید ایجاد شده باشد، بیمار باید هر روز قرص‌های هورمون تیروئید مصرف کند. این قرص‌ها می‌توانند سطح هورمون تیروئید را به حالت طبیعی برگردانند، ولی معمولاً گواتر به طور کامل از بین نمی‌رود.

اگرچه گواتر کوچکتر…

“`

گاهی اوقات، مقدار بافت همبند در داخل غده تیروئید آنقدر زیاد می‌شود که گواتر نمی‌تواند کوچکتر شود. با این حال، درمان با هورمون‌های تیروئید معمولاً از بزرگتر شدن گواتر جلوگیری می‌کند. عمل جراحی در بیشتر موارد التهاب تیروئید رایج نیست، اگرچه برای برخی افراد ممکن است گزینه مناسبی باشد.

اگر گواتر ناشی از پرکاری تیروئید باشد، درمان بستگی به علت این پرکاری دارد. درمان برخی از علل پرکاری تیروئید می‌تواند به کوچک شدن یا ناپدید شدن گواتر منجر شود. برای مثال، درمان بیماری گریوز با ید رادیواکتیو معمولاً به کوچک شدن یا از بین رفتن گواتر کمک می‌کند. در بسیاری از گواترها، مانند گواتر مولی ندولار، سطح هورمون تیروئید در خون طبیعی است. این نوع گواترها معمولاً پس از تشخیص نیاز به درمان خاصی ندارند. اگر درمان خاصی تجویز نشود، پزشک به بیمار هشدار می‌دهد که ممکن است در خطر ابتلا به کم کاری یا پر کاری تیروئید باشد.

با این حال، اگر بزرگی تیروئید خود مشکل‌ساز شود، مانند زمانی که گواتر به حدی بزرگ می‌شود که مجرای تنفسی را مسدود می‌کند، پزشک پیشنهاد می‌کند که گواتر از طریق جراحی خارج شود. هر علت گواتر که داشته باشد، بیمار باید پس از تشخیص به‌طور منظم، حداقل سالی یک بار، برای معاینه به پزشک مراجعه کند.

جمع آوری شده از مجله اینترنتی رضیم

مرجان امینی