علت گرفتن تست نوار قلب و هر آنچه بایستی بدانید (2 نکته مهم)
نوار قلب چیست ؟
بر اساس گزارشی از رضیم: نوار قلب، نموداری است که فعالیت الکتریکی قلب را نشان می‌دهد و به آن الکتروکاردیوگرام می‌گویند.
امواج الکتریکی قلب توسط دستگاهی به نام الکتروکاردیوگراف (ECG / EKG) روی کاغذ شطرنجی مخصوص ترسیم می‌شوند. نوار قلب به عنوان یک اقدام اساسی و اولیه برای بررسی دردهای قلبی و سکته‌ها بسیار مهم است و برای افرادی که مشکوک به آنژین صدری یا سکته قلبی هستند، توصیه می‌شود.
نوار قلب یا الکتروکاردیوگرام جدولی است که فعالیت الکتریکی هر ضربان قلب و ریتم ضربان‌های متوالی را نشان می‌دهد. این روش با ثبت یک ایمپالس الکتریکی که از گره سینوسی – دهلیزی می‌آید و باعث انقباض قلب می‌شود، فعالیت قلب را بررسی می‌کند.
سیگنال‌ها از طریق الکترودهای فلزی که توسط پرستار یا تکنسین به اندام‌ها و قفسه سینه متصل می‌شوند، ثبت می‌شود. انجام نوار قلب یا الکتروکاردیوگرافی یک فرآیند آسان و بی‌خطر است و اطلاعات مهمی را در مورد قلب به متخصص قلب می‌دهد.
نوار قلب چگونه گرفته می‌شود ؟
آموزش نحوه گرفتن نوار قلب یکی از مهارت‌های ابتدایی و ضروری برای پرستاران و کارکنان مراکز بهداشتی و درمانی است. نوار قلب اطلاعات بسیار مهمی درباره سلامت قلب بیمار در اختیار پزشک و تیم درمانی قرار می‌دهد. بنابراین، دقت در انجام صحیح نوار قلب اهمیت زیادی دارد.
تکنسین، ده الکترود را با پد چسب به پوست قفسه سینه وصل می‌کند (اگر بیمار مرد باشد، ممکن است نیاز باشد موهای سینه‌اش را بتراشد). در این حالت، بیمار باید به طور مستقیم و دراز کشیده و کامپیوتر اطلاعات لازم را از طریق اتصالات روی کاغذ ثبت می‌کند.
پس از اتمام نوار قلب، پرستار یا تکنسین الکترودها را از بدن بیمار جدا می‌کند که این ممکن است باعث شود پوست در محل اتصال کمی حساس و قرمز شود، اما معمولاً این موضوع مهمی نیست و نیازی به درمان ندارد. پس از انجام تست، بیمار می‌تواند به راحتی به فعالیت‌های روزمره خود ادامه دهد. کل فرآیند گرفتن نوار قلبی کمتر از 10 دقیقه طول می‌کشد.
تشخیص بیماری قلبی با نوار قلب
در نوار قلب چه مواردی مشخص می‌شود؟
1. تعداد و الگوی غیرطبیعی ضربان‌های قلب.
2. ضخیم شدن عضلات دیواره قلب در اثر فشار خون بالا یا بیماری‌های دیگر.
3. نشانه‌های حمله قلبی اخیر و آثار حملات قلبی گذشته.
4. نواحی از قلب که خون‌رسانی کافی ندارند.
5. شواهد اختلالات الکترولیتی در بدن.
برای گرفتن نوار قلبی بهتر، باید نکات زیر نیز در نظر گرفته شود:
- بیمار باید به طور کامل راحت باشد و بهتر است لباس آزاد بپوشد.
- نباید اطراف بیمار تلویزیون، موبایل یا رادیو روشن باشد.
- در صورت نیاز، باید از سیم ارت استفاده کرد (زمانی که پارازیت زیادی در نوار مشاهده می‌شود).
- بیمار نباید به تخت تکیه دهد.
- بهتر است از ژل لیدوکائین یا آب روی پوست بیمار استفاده شود تا کیفیت ثبت جریان الکتریکی قلب بهتر شود.
نوار قلبی بیمار دارای نقص عضو چگونه انجام می‌شود؟
اگر بیمار در دست یا پا دچار قطع عضو شده یا گچ گرفته باشد، الکترود را به نزدیک‌ترین قسمت وصل می‌کنیم. در نقاطی که ضخامت زیادی دارند، می‌توان از پدهای مخصوصی برای اتصال به دست و پا استفاده کرد. یعنی سیم مربوط به دست یا پا را با یک پد به پوست متصل می‌کنیم.
اگر بیمار دچار تشنج یا لرزش ناشی از سرما باشد، نوار قلبی ممکن است پارازیت زیادی داشته باشد، در این صورت الکترود را به قسمتی که به قلب نزدیک‌تر است وصل می‌کنیم.
نحوه اتصال الکترودها برای گرفتن نوار قلب
روال کار به این صورت است که سیم‌های مربوط از طریق گیره‌ها یا بادکش‌های مخصوص به بدن وصل می‌شوند و بعد از تنظیم دستگاه، 12 لید قلبی و 1 لید بلند از بیمار گرفته می‌شود. اتصال درست تمام سیم‌ها برای ثبت یک نوار قلب دقیق ضروری است. محل اتصال بادکش‌های جلوی قلبی نیز اهمیت زیادی دارد و فردی که این کار را انجام می‌دهد باید به آن آشنا باشد.
بیمار باید ساعت و دیگر وسایل فلزی خود را در بیاورد. سیم‌های مخصوصی که به جلوی قلب وصل می‌شوند، با استفاده از بادکش‌های ویژه و به ترتیب معینی به بیمار چسبانده می‌شوند و بعد از آن به‌طور خودکار یا دستی، 12 نوار مختلف ثبت می‌شود.
در هر یک از این نوارها، سیم‌های خاصی فرایند دریافت جریان الکتریکی را انجام می‌دهند تا در نهایت تصویری کامل از عملکرد قلب به دست آید. 6 نوار اول به ثبت لیدهای موجود در دست‌ها و پاها اختصاص دارد و 6 نوار دوم به سیم‌های جلوی قلب مربوط می‌شوند. همچنین معمولاً یک نوار بلندتر هم از لید شماره 2 ثبت می‌شود تا بتوان وضعیت ضربان قلب را در طول زمان بررسی کرد.
تفسیر امواج نوار قلبی
امواج الکتریکی فعالیت قلبی در (ECG) به صورت اوج و فرودهای پیوسته ثبت می‌شود. نوار قلب طبیعی از چندین موج، قطعه و ترکیب تشکیل شده است. هر سیکل قلبی از یک موج p آغاز می‌شود و تا موج p بعدی ادامه می‌یابد. موج p یک موج کوچک است که انقباض قسمت‌های بالایی قلب را نشان می‌دهد.
پس از یک مکث کوتاه، ترکیب QRS نمایان می‌شود که به نظر می‌رسد خط نوار قلب حرکتی سریع به سمت پایین، بالا و دوباره به سمت پایین داشته باشد. این ترکیب ناشی از انقباض قسمت‌های پایینی قلب است و پس از مکثی بیشتر، موج t دیده می‌شود که نشان‌دهنده پر شدن ناگهانی قسمت‌های پایینی قلب است. ECG شامل یک بخش ST و چهار فاصله اصلی به نام‌های R-R، PR، QRS و QT است که تغییرات هر یک از آنها می‌تواند نشان‌دهنده بیماری خاصی باشد.
نوار قلب روی صفحات مخصوصی ثبت می‌شود که به خانه‌های مشبک با ابعاد یک میلیمتر مربع تقسیم شده‌اند. به دلیل سرعت حرکت کاغذ نوار قلب که معمولاً 25 میلیمتر در ثانیه است، کوچک‌ترین مربع عرضی (1mm) برابر با 0.04 ثانیه است و محور افقی نشان‌دهنده زمان می‌باشد. خانه‌های عمودی نیز نشان‌دهنده دامنه امواج مثبت یا منفی هستند.
اهمیت گرفتن نوار قلب چیست ؟
زمانی که فشار خون به شدت افزایش می‌یابد، قلب برای اینکه بتواند بار بیشتری را تحمل کند، بزرگتر می‌شود و این موضوع می‌تواند منجر به افزایش ولتاژ در الکتروکاردیوگرام شود و نشانه‌ای غیرمستقیم از اندازه قلب به حساب آید.
اگر فردی به پدیده هایپرتروفی بطن چپ دچار باشد، باید برای درمان فوری فشار خون بالا، فشار خون خود را کاهش دهد. زیرا این مشکل نشان دهنده این است که عضله قلب تحت فشار بیشتری قرار دارد تا بتواند خون را با وجود افزایش غیرطبیعی فشار خون به تمامی نقاط بدن پمپ کند.
آیا نوار قلبی نشان‌دهنده گرفتگی عروق است؟
گرفتن نوار قلب یا الکتروکاردیوگرام، می‌تواند تغییراتی مانند تنگی یا مسدود شدن عروق کرونر که خون را به قلب می‌رسانند نشان دهد. اگر این تغییرات در عروق ایجاد شود، می‌تواند منجر به بروز عوارضی شود که در برخی افراد به صورت آنژین یا درد قفسه سینه مشاهده می‌شود.
حتی اگر بیمار هیچ نشانه‌ای از بیماری آنژین نداشته باشد یا فکر نکند که دچار سکته قلبی شده است، ممکن است در نوار قلبی او تغییرات ایسکمی دیده شود. این تغییرات مهم هستند و باید مورد توجه قرار گیرند.
گرفتن نوار قلب از جنین، چه منطقی دارد؟
بسیاری از خانم‌ها حس می‌کنند که می‌توانند قبل از زایمان از طریق حرکات جنین با او و شخصیت‌اش ارتباط برقرار کنند. حس کردن حرکات جنین یکی از شیرین‌ترین و ارزشمندترین قسمت‌های بارداری به حساب می‌آید و می‌تواند آغاز یک رابطه عاطفی میان مادر و جنین باشد.
شدت حرکات جنین می‌تواند متفاوت باشد. حرکات او می‌تواند از تکان‌های ظریف که در ابتدای بارداری مانند احساس وجود گاز در روده‌ها حس می‌شود، تا حرکات سریع و گاهی حتی لگد زدن‌های دردناک متفاوت باشد.
حرکت هر جنینی در بارداری‌های قبلی ممکن است متفاوت باشد، بنابراین نگرانی در مورد اینکه جنین چه زمانی باید حرکت کند یا اینکه حرکات او خیلی زیاد یا کم است، نباید باعث ایجاد استرس برای مادران باردار شود.
مادران نباید خود را با دیگران یا حتی دیگر بارداری‌های خود مقایسه کنند. با این حال، اگر حس کردید که جنین شما خیلی آرام است یا حرکات او در حد انتظار نیست، می‌توانید در این مورد با پزشک‌تان مشورت کنید.
اگر الگوی طبیعی حرکات جنین تغییر کرد، می‌توانید برای اطمینان خاطر، ضربان قلب جنین را بشنوید. البته در اکثر موارد، پزشکان به نگرانی‌های شما توجه کرده و بیان می‌کنند که دلیلی برای نگرانی وجود ندارد.
گرفتن نوار قلب جنین یکی از کارهایی است که در همه کلینیک‌ها به طور روتین انجام نمی‌شود، اما اطلاعات خوبی درباره سلامت جنین به ما می‌دهد.
در این روش، مادر باید به آرامی دراز بکشد و نواری دور شکم او بسته می‌شود که شامل یک پروب گرد است. این پروب می‌تواند ضربان قلب جنین را که معمولاً بین 120 تا 160 بار در دقیقه است، ثبت کند و نتایج را نشان دهد.
با بررسی این نوار قلب، می‌توانیم جنین‌هایی که در خطر هستند را شناسایی و درمان کنیم. اگر متوجه شویم که مشکلی برای سلامت جنین وجود دارد، گاهی ممکن است تصمیم به پایان بارداری بگیریم.
همچنین لازم به ذکر است که برخی جنین‌ها ممکن است در رحم دارای ضربان غیرطبیعی باشند. این به این معناست که ممکن است قلب آنها کندتر یا سریع‌تر از حد معمول بزند. گاهی اوقات این موضوع به دلیل نارسایی جفت اتفاق می‌افتد؛ یعنی وقتی جنین حرکت می‌کند، به جای این که ضربان قلبش سریع‌تر شود، ممکن است دچار کاهش آن گردد.
در هر صورت، در ماه‌های آخر بارداری، اگر هر مادری از کاهش حرکت جنین خود نگران باشد، می‌تواند با گرفتن نوار قلب، از سلامت جنین خود مطمئن شود و آرامش بیشتری پیدا کند. وجود این آزمایش‌ها و پیشرفت علم این امکان را به زنان امروز می‌دهد که بدون نگرانی از بارداری خود لذت ببرند.
آیا گرفتن نوار قلب در بارداری خطرناک است؟
گرفتن نوار قلب از جنین هیچ آسیبی به او نمی‌زند و نیازی به نگرانی نیست. اگر شما در حال حاضر در مرحله غربالگری اول هستید، باید بدانید که زمان آن گذشته و باید حتماً غربالگری مرحله دوم را که بین 15 تا 20 هفته بارداری انجام می‌شود، انجام دهید.
