علل، علائم، تشخیص و درمان وجود آهن زیاد در بدن (2 نکته مهم)
“`html
آهن زیاد در بدن
وقتی آهن بیش از حد در بافت‌هایی مثل قلب، لوزالمعده و کبد جمع می‌شود، به آن افزایش بار آهن می‌گویند.
هموکروماتوزیس یا آهن زیاد در بدن
وجود آهن زیاد در بدن : اضافه بار آهن یکی از شرایط serious و مزمن است که نیاز به تشخیص و درمان درست دارد.
اگر این بیماری به درستی تشخیص داده نشود، ممکن است به بیماری هموکروماتوزیس منجر شود که می‌تواند زندگی فرد را به خطر بیندازد.
چون از دست دادن خون به معنی از دست دادن آهن است، بنابراین هموکروماتوزیس در زنان به خاطر خونریزی‌های دوره‌ای، معمولاً کمتر از مردان مشاهده می‌شود.
علل وجود آهن زیاد در بدن
- بیشتر موارد هموکروماتوزیس، به ژنتیک مربوط می‌شود.
- مشکلات خون‌ریزی
- هپاتیت مزمن که باعث می‌شود بدن آهن بیشتری جذب کند.
- مصرف زیاد آهن (معمولا از طریق مکمل‌ها)
برای کاهش سطح آهن خون بیمار، معمولاً از حجامت استفاده می‌شود. حجامت به سادگی خون را از بدن خارج می‌کند.
علائم زیادی آهن در بدن
علائم اولیه هموکروماتوزیس شامل :
- خستگی
- کمبود انرژی
- ضعف
- کاهش وزن
- درد عضلانی
- درد شکمی
- متوقف شدن خونریزی‌ها ماهانه
در مراحل بعد، علائم زیر شروع می‌شود:
- مشکلات غده جنسی
- ناراحتی در تنفس و تنگی نفس
اگر هموکروماتوزیس پیشرفت کند، علائم زیر را خواهیم داشت:
- آرتریت
- عملکرد نادرست کبد
- مشکل در تحمل گلوکز
- آسیب به پانکراس و احتمال دیابت
- خستگی شدید
- کم‌کاری هیپوفیز
- کم‌کاری تیروئید
- کاهش عملکرد جنسی
- مشکلات قلبی شامل کاردیومیوپاتی و آریتمی
- سیروز کبد
- سرطان کبد
- عدم توانایی قلبی
- پانکراتیت
- تغییر رنگ پوست به خاکستری یا برنزی
عوامل موثر بر پیشرفت بیماری هموکروماتوزیس (بالا رفتن آهن خون)
- افزایش مصرف آهن در غذاها
- مصرف الکل
- مصرف ویتامین C
- عفونت‌ها
- از دست دادن آهن از طریق خون دادن یا خونریزی‌های ماهانه
- عوامل محیطی
عوامل تاثیر گذار بر ازدیاد آهن در خون
1. تاریخچه خانوادگی
بزرگترین عامل خطر برای هموکروماتوزیس، ارثی بودن آن است.
2. ملیت
افراد انگلیسی، اسکاندیناوی، هلندی، آلمانی، ایرلندی و فرانسوی بیشتر در معرض خطر این بیماری هستند.
3. جنسیت
مردان بیشتر از زنان در معرض خطر هستند. زنان به خاطر عادت ماهانه و بارداری کمتر به این بیماری مبتلا می‌شوند.
اما پس از یائسگی یا در صورت عمل جراحی برداشتن رحم، احتمال ابتلای زنان به این بیماری افزایش می‌یابد.
تشخیص اضافه بار آهن در بدن
تشخیص این بیماری به سختی انجام می‌شود.
با دو آزمایش خون، می‌توان مقدار آهن موجود در بدن را اندازه‌گیری کرد: در حالت ناشتا، آزمایش ترانسفرین اشباع و آزمایش فریتین سرم.
اگر یکی از اعضای خانواده شما دچار هموکروماتوزیس بوده، به پزشکتان اطلاع دهید تا برای شما آزمایش ژنتیک انجام دهد.
بیوپسی کبد نیز یکی از راه‌های اندازه‌گیری آهن در کبد است.
روش های کاهش آهن در بدن
آهن یک فلز است که خروج آن از بدن بسیار دشوار است. پزشکان معمولاً اهدای خون یا داروهای شیمیایی به نام شوینده فلزات سنگین مانند Defresal ،Penicilamine و EDTA را تجویز می‌کنند.
معایب این روش‌ها
“““html
1. اهدای خون
هنگام اهدای خون، آهن فعال و غیرفعال که فقط در خون وجود دارد، از بدن خارج می‌شود. جالب است که خروج آهن فعال اطلاعات دقیقی درباره مکان تجمع آهن نمی‌دهد.
علاوه بر این، مواد مفید دیگری از بدن نیز خارج می‌شوند.
همچنین میزان هموگلوبین و دیگر فاکتورهای خونی نیز کاهش پیدا می‌کند.
2. شوینده‌های شیمیایی
شوینده‌های شیمیایی نیز مشابه اهدای خون، آهن فعال و غیرفعال خون را کاهش می‌دهند و مواد معدنی مفیدی مثل روی و منگنز را هم از بدن حذف می‌کنند. این مواد شیمیایی عوارض جانبی شدیدی مانند آسیب به کبد و کلیه دارند و استفاده از آنها توصیه نمی‌شود.
3. حجامت
حجامت نیز مشکلاتی شبیه به اهدای خون دارد.
برای کاهش سطح آهن خون بیمار معمولاً از حجامت استفاده می‌شود که به سادگی خون را از بدن خارج می‌کند.
اگر بیماری مشخص شود و بافت یا اعضای بدن آسیب نبیند، می‌توان با حجامت به زندگی طبیعی برگشت.
در بیمارانی که آسیب در بافت یا عضو بدن وجود دارد، حجامت می‌تواند از پیشرفت هموکروماتوزیس و تخریب بیشتر بافت جلوگیری کند.
یکی از درمان‌های معمول شامل 1 تا 2 بار حجامت در هفته و هر بار 500 میلی‌لیتر خون است.
حجامت تا زمانی که خون اضافی در بدن وجود دارد ادامه می‌یابد.
مقدار آهن خون در هر مرحله از درمان اندازه‌گیری می‌شود.
مدت درمان به سن، جنس، علت تشخیص و شدت علائم بستگی دارد.
زمانی که سطح آهن خون به حالت طبیعی برسد، حجامت 3 تا 4 بار در سال و با توجه به علائم، سطح هموگلوبین و فریتین انجام خواهد شد.
درمان آهن زیاد در بدن
اولین گام برای کنترل و کاهش آهن در بدن، تغییر در رژیم غذایی است:
- باید منابع غذایی با آهن بالا مانند انواع گوشت قرمز، تخم‌مرغ، تخم آفتابگردان، مغزها مانند پسته، بادام و گردو و تمام محصولات تهیه‌شده از آرد گندم را از رژیم غذایی حذف کرد.
- می‌توان مرغ را به عنوان منبع پروتئین جایگزین گوشت قرمز و تخم‌مرغ کرد.
- مکمل‌های غذایی حاوی آهن و ویتامین C را حذف کرده و به جای آن ویتامین C تزریقی (IM یا IV) استفاده کرد تا کمبود این ویتامین جبران شود.
- نوشیدن آب پرتقال و هر نوع ماده غذایی حاوی ویتامین C یا اسیدی را همراه با وعده‌های غذایی قطع کرد.
- جدا کردن وعده‌های غذایی: خوردن غذاهای پروتئینی و سبزیجات و کربوهیدرات‌ها در یک وعده، جذب آهن را افزایش می‌دهد. به همین دلیل، وعده‌های غذایی پروتئینی باید به‌طور جداگانه مصرف شوند.
- به نظر ما، نوشیدن چای زیاد با غذا برای کاهش جذب آهن روش مناسبی نیست. کافئین موجود در چای می‌تواند غدد آدرنالین را ضعیف کند و مشکلات دیگری را ایجاد کرده و در نهایت مشکل ازدیاد آهن را حادتر کند. همچنین چای دارای مقادیر بالای مس است که ممکن است جذب آهن در روده‌ها را کاهش دهد، اما مصرف زیاد آن می‌تواند باعث افزایش مس در بدن و ایجاد مشکلات کبدی و متابولیکی شود.
- مصرف دوز و نوع مناسب مکمل‌های کلسیم، منیزیم، روی و … همراه با غذا برای کاهش جذب آهن مفید است.
- تنظیم سطح سایر مواد معدنی بدن و تقویت فعالیت غدد آدرنالین برای تولید بیشتر ferritin و ceruloplasmin: با افزایش انرژی بدن و فعالیت غدد آدرنالین، میزان تولید Ferritin بیشتر می‌شود. تولید ferritin نیاز به سطوح کافی روی، مس و پروتئین حمل‌کننده آن ceruloplasmin دارد که با تقویت فعالیت غدد آدرنالین افزایش می‌یابد. برای این منظور انتخاب دوز مناسب سایر مواد معدنی باید بر اساس آنالیز مو انجام شود. مصرف خودسرانه مکمل‌های غذایی ممکن است نتایج منفی به دنبال داشته باشد.
“““html
نکات تغذیه‌ای
- از مصرف مکمل‌های آهن پرهیز کنید.
- از خوردن غذاهای حاوی آهن خودداری کنید، مانند انواع مختلف گوشت.
- از مصرف غذاهای حاوی ویتامین C، که به جذب بهتر آهن کمک می‌کند، اجتناب کنید. مثل مرکبات.
- از مصرف الکل پرهیز کنید.
نکات مهم درباره مکمل آهن
قبل از استفاده از مکمل آهن، حتماً با پزشک مشورت کنید. زمانی که آزمایش خون دادید و پزشک متوجه شد که کمبود آهن دارید، در آن صورت برای شما مکمل آهن تجویز خواهد کرد.
بیشتر بخوانید:
سایت رضیم
“`
