علل هپاتومگالی(بزرگی کبدی) چیست؟چگونه درمان میشود؟ (2 نکته مهم)

“`html
بزرگی غیر طبیعی کبد (هپاتومگالی)
بُزُرگکَبدی یا هپاتومِگالی به حالتی میگویند که یک فرد کبدی بزرگتر از ابعاد معمول داشته باشد. بزرگ کبدی یکی از علائم پزشکی است که میتواند علل گوناگونی داشته باشد از جمله عفونت، مسمومیت مستقیم، تومورهای کبدی یا اختلالات در سوختوساز بدن.
با این بخش از رضیم همراه باشید تا با راه های مناسب برای درمان هپاتومِگالی آشنا شوید.
تشخیص بزرگکبدی
درباره استفاده از الکل سؤال کنید. تماس نزدیک با بیمار مبتلا به هپاتومگالی (Hepatomegaly) و التهاب کبد را بررسی کنید. تاریخچه دارویی بیمار را ثبت کنید. درباره محل و ویژگی هرگونه درد شکمی همراه سؤال کنید.
بررسی جسمی
پوست و صلبیه را از لحاظ زردی، گشادی وریدها، اسکارهای جراحی قبلی و آنژیوم عنکبوتی مشاهده کنید. تقارن شکم را مشاهده و دور شکم را اندازه گیری کنید. کبد را دق کنید. در طی تنفس عمیق، لبه کبد را لمس کنید. علائم حیاتی را ثبت کنید. وضعیت تغذیه بیمار مبتلا به هپاتومگالی را بررسی کنید. سطح هوشیاری را ارزیابی کنید. تغییرات شخصیتی، تحریک پذیری، بی قراری، کاهش حافظه، ناتوانی برای تمرکز و اغماء را بررسی کنید.
نشانه های هپاتومگالی
نشانه های هپاتئمگالی شامل
1- احساس پری معده
2- احساس درد در ناحیه ی شکم
البته گاهی نشانه های زیر نیز ممکن است در فرد مبتلا به هپاتومگالی مشاهده گردد:
1- زردی در ناحیه ی چشم و یا پوست
2- احساس خستگی
3- حالت تهوع و استفراغ
4- کاهش وزن
علل هپاتومگالی
1- سیروز
در سیروز تأخیری کبد بزرگ، ندولر و سخت می شود. سایر یافته های دیررس روی همه سیستم های بدن تأثیر می گذارد و شامل: زردی و اتساع شکم است.
2- دیابت شیرین
هپاتومگالی (بزرگی کبد) و حساسیت ربع فوقانی راست شکم با پرنوشی، پرخوری، و پرادراری ممکن است در بیماران چاق مبتلا به دیابت کنترل نشده رخ دهد.
3- نارسایی قلب
بزرگی کبد همراه با اتساع ورید گردنی، کبودی، تکرر ادرار شبانه، ادم وابسته پاها و استخوان خاجی، افزایش پایدار وزن، گیجی و احتمالاً تهوع، استفراغ، ناراحتی شکمی و بی اشتهایی است. نارسایی شدید سمت راست قلب ممکن است باعث ادم عمومی، کاهش حجم ادرار، ضعف شدید و اضطراب شود. اگر نارسایی سمت چپ مقدم بر
“`
نارسایی سمت راست قلب میتواند باعث بروز علائمی مثل تنگی نفس، تنگی نفس هنگام دراز کشیدن، تنگی نفس شبانه، افزایش تعداد نفسها، بینظمی در ضربان قلب، افزایش ضربان قلب و احساس خستگی شود.
4- التهاب کبد
در مرحله زردی، کبد بزرگ میشود و این حالت ممکن است در دوران بهبودی نیز ادامه پیدا کند. علائم زودرس شامل: تهوع، استفراغ، خستگی، احساس ناخوشی، حساسیت به نور، گلودرد، سرفه و سردرد هستند. زمانی که به مرحله زردی میرسید، دیگر علائم مانند: حساسیت در کبد، کاهش وزن خفیف، ادرار تیره، مدفوع بیرنگ، زردی پوست، خارش، درد در قسمت فوقانی راست شکم و بزرگ شدن طحال ظاهر میشوند.
5- سرطان خون و لنفوم
درد و بزرگی متوسط تا شدید در کبد و طحال و همچنین ناراحتی شکمی وبستر شایع است. علائم عمومی شامل: احساس ناخوشی، تب خفیف، خستگی، ضعف، افزایش ضربان قلب، کاهش وزن، مشکلات خونریزی و بیاشتهایی میباشد.
6- تومور بدخیم کبد
تومورهای اولیه میتوانند باعث سفت شدن، گرهدار شدن و بزرگ شدن نامنظم کبد شوند که با درد یا حساسیت در قسمت فوقانی راست شکم همراه است. ممکن است صدای مالشی یا “بروئی” روی کبد شنیده شود. علائم دیگر شامل: کاهش وزن، بیاشتهایی، لاغری مفرط، تهوع، استفراغ، ورم اطراف، تجمع مایع در شکم، زردی و وجود توده در قسمت فوقانی راست شکم است. تومورهای متاستاتیک نیز باعث بزرگ شدن کبد میشوند، اما علائم مشابه سرطان اولیه کبد دارند.
7- دق کبد برای تعیین اندازه و موقعیت
برای انجام این معاینه، بیمار باید به پشت دراز بکشد و از بالای لگن راست به سمت خط وسط ترقوه راست ضربه بزنید. وقتی به مرز تحتانی کبد رسیدید، صدای ضربه متوقف خواهد شد. معمولا در پایان دندهها و گاهی در نقطهای پایینتر، در بیماران مبتلا به هپاتومگالی و بیماری کبد، صدای مات شنیده میشود. این نقاط را علامتگذاری کرده و سپس از ترقوه راست به سمت پایین ضربه بزنید. لبه بالای کبد معمولاً بین پنجمین و هفتمین فضای بیندندهای قرار دارد. فاصله بین دو نقطهای که علامتگذاری کردهاید، اندازه تقریبی لوب راست کبد را نشان میدهد که به طور طبیعی بین ۵.۵ تا ۱۲ سانتیمتر است. سپس لوب چپ کبد را هم به همین روش بررسی کنید و نقاط مات را علامتگذاری کنید، که اندازه آن معمولاً بین ۴ تا ۸ سانتیمتر است. اطلاعات خود را ثبت کنید.
8- مونونوکلئوز عفونی
در این حالت ممکن است کبد بزرگ شود. علائم اولیه شامل: سردرد، احساس ناخوشی و خستگی است. پس از ۳ تا ۵ روز، علائم شامل: گلودرد، بزرگ شدن غدد لنفاوی گردن، نوسانات دما، التهاب مخاط دهان، خونریزیهای کوچک در کام دهان، ورم دور چشم، بزرگ شدن طحال، التهاب لوزه و بثورات جلدی خواهد بود.
9- چاقی
بزرگی کبد و هپاتومگالی ممکن است با مشکلات تنفسی، بیماریهای قلبی-عروقی، دیابت، بیماری کلیوی، مشکلات صفراوی و اختلالات روانی همراه باشد.
10- سرطان لوزالمعده
بزرگی کبد میتواند به همراه بیاشتهایی، کاهش وزن، درد شکم یا درد در ناحیه پشت و زردی وجود داشته باشد. علائم دیگر شامل: تهوع، استفراغ، تب، خستگی، ضعف، خارش و ضایعات پوستی است.
عوامل خطرساز
۱- التهاب کبد یا کبد چرب میتواند به بزرگ شدن کبد منجر شود و این مشکل ناشی از عوامل زیر است:
- عفونتهایی مانند عفونت ویروسی یا آبسه (متمرکز شدن چرک)
- برخی داروها
- سموم
- برخی انواع هپاتیت، مثل هپاتیت الکلی
- بیماریهای خودایمنی
درمان کبد بزرگ یا هپاتومگالی
اگر کبد شما بزرگ شده باشد و درمان نشود، ممکن است باعث نارسایی کبد شود. در این صورت، پزشک شما ابتدا به بررسی علل این مشکل میپردازد و سپس درمان مناسب را شروع میکند. درمان بسته به دلیل بروز هپاتومگالی متفاوت است. مثلاً اگر علت آن نوشیدن زیاد مشروبات الکلی باشد، ضروری است که بلافاصله مصرف الکل را متوقف کنید تا از آسیب بیشتر به کبد جلوگیری کنید. پزشک شما ممکن است توصیه کند که نه تنها از نوع خاصی از الکل بلکه از تمام انواع مشروبات الکلی خودداری کنید. همچنین اگر به بیماری خاصی مبتلا هستید، ممکن است مصرف داروها و روشهای درمانی دیگر به بهبود وضعیت کبد شما کمک کند.
اگر شما سوال یا نظری در مورد کبد بزرگ یا هپاتومگالی دارید، لطفاً آن را در قسمت نظرات با ما و بقیه کاربران به اشتراک بگذارید.
منبع:دکتر امیر منصور رضا دوست
مجله اینترنتی رضیم
مرجان امینی