علل و علائم اصلی بیرون زدگی دیسک بین مهره ای چیست ؟ (2 نکته مهم)
بیرون زدگی دیسک بین مهره‌ای
دیسک بین‌مهره‌ای (به انگلیسی: Intervertebral Disc Herniation) به وضعیتی گفته می‌شود که در آن دیسک‌های بین مهره‌ها دچار آسیب می‌شوند. این عارضه ممکن است به دلیل ضربه، بلند کردن اجسام سنگین، یا حتی بدون هیچ دلیل مشهودی در ستون فقرات رخ دهد. در این حالت، بخش مرکزی دیسک (نوکلئوس پالپوزوس) از لایه خارجی آن (آنولوس فیبروزوس) خارج می‌شود و این موضوع می‌تواند به ریشه‌های عصبی فشار بیاورد و علائم مختلفی را ایجاد کند.
بیرون زدگی دیسک بین مهره‌ای معمولاً به دلیل آسیب ناگهانی به رباط‌های اطراف دیسک اتفاق می‌افتد. دیسک‌های بین مهره‌ای در ناحیه گردن و کمر بیشتر از دیگر نقاط ستون فقرات دچار این مشکل می‌شوند.
محل پارگی و بیرون زدگی دیسک بین مهره‌ای
- بیرون زدگی L5-S1 در ستون فقرات کمری : در ۹۵٪ مواقع، بیرون زدگی دیسک‌ها در بین مهره‌های ۴ و ۵ کمری یا بین مهره ۵ کمری و مهره اول خاجی اتفاق می‌افتد.
- گردنی : این مشکل بیشتر در مهره‌های ۵ و ۶ مشاهده می‌شود و می‌تواند باعث انتشار درد به نواحی شانه و کتف و حتی انگشتان دست شود.
- پشتی : به‌دلیل پایداری بالای مهره‌های پشتی، بیرون زدگی دیسک در این ناحیه نادرتر است.
- کمری :علائم آن شامل درد در ناحیه سُرین، ران و تا انتهای انگشتان است و معمولاً در مسیر عصب سیاتیک گسترش می‌یابد. در صورت درگیر شدن عصب‌های خاجی، ممکن است بیمار دچار نشانه‌های بی‌اختیاری ادرار و مدفوع شود.
علائم شایع بیرون زدگی دیسک بین مهره‌ای
آسیب‌های خفیف دیسک معمولاً باعث درد موضعی می‌شوند که ممکن است به دلیل آسیب به لایه‌ی خارجی دیسک یا التهاب هسته دیسک باشد، حتی اگر هنوز به مرحله‌ی فتق نرسیده باشد. در این شرایط، اگر فشار به اطراف ادامه یابد، ممکن است دیسک دچار بیرون زدگی شود که به رباط‌ها و اعصاب آسیب می‌زند. در این وضعیت، شدت و نوع درد به میزان فشار به ریشه‌های عصبی بستگی دارد.
هنگام فشار به ریشه‌های عصبی در ناحیه کمر، درد به نام درد ریشه عصب یا درد انتشاری نمایان می‌شود که این درد ممکن است تا کل اندام تحتانی ادامه پیدا کند. بیشتر بیرون زدگی‌ها در ناحیه کمر، مربوط به دیسک‌های L4-L5 و L5-S1 است که معمولاً با درد سیاتیک همراه است.
دردهای ناشی از ریشه عصب (درد انتشاری) معمولاً با خم کردن ستون فقرات، نشستن، یا فعالیت بدتر می‌شود و با استراحت کاهش می‌یابد. لازم به ذکر است که محل انتشار درد به محل دیسکی که دچار فتق شده بستگی دارد. در دیسک‌های گردنی، درد معمولاً در بازو و ساعد و انگشتان دست احساس می‌شود.
در صورت بیرون زدگی دیسک بین مهره‌ای در قسمت تحتانی کمر: درد شدیدی در قسمت زیرین کمر یا پشت باسن، ران، ساق پا یا پا (سیاتیک) احساس خواهد شد. این درد معمولاً تنها در یک طرف بدن رخ می‌دهد و با حرکت، سرفه، عطسه، بلند کردن اشیاء یا زور زدن تشدید می‌شود.
ضعف، بی‌حسی، یا تحلیل رفتن عضلات پا (اندام تحتانی ) در صورت بیرون زدگی دیسک بین مهره‌ای در گردن : درد در ناحیه گردن، شانه، یا در مسیر بازو به سمت دست احساس می‌شود و ممکن است با حرکت بدتر شود. همچنین ممکن است ضعف، بی‌حسی یا تحلیل عضلات دست (اندام فوقانی) ایجاد شود.
علل بیرون زدگی دیسک بین مهره ای
دیسک‌ها قابل انعطاف هستند و هر دیسک بین دو مهره قرار دارد. اگر فشار، کشیدگی یا پیچ خوردگی به ناحیه کمر آسیب بزند، ممکن است به دیسک‌هایی که بین مهره‌ها قرار دارند، آسیب برسد.
هر دو بخش بیرونی و مرکزی دیسک می‌تواند آسیب‌پذیر باشد، اما وقتی که آسیب به قسمت مرکزی شدید باشد، به این وضعیت فتق می‌گویند. در این موارد، آسیب به قسمت بیرونی نیز ممکن است به وجود آید.
فتق دیسک می‌تواند ناشی از فشارهای زیاد، فشارهای کم اما مداوم و تکراری بر روی دیسک یا وجود نقص در آنولوس باشد.
ضعف و پارگی بافت دیسک می‌تواند به رشته‌های عصبی فشار بیاورد که در کانال ستون فقرات عبور می‌کنند.
این مشکل ممکن است به دلیل آسیب‌های ناگهانی یا استرس‌های مزمن، مانند بلند کردن مکرر اشیای سنگین یا چاقی، به وجود آید.
فتق دیسک می‌تواند به صورت تدریجی و به دلیل ساییدگی و پارگی خود به خود در افرادی که کار نشسته دارند، اتفاق بیفتد، اما افراد با شغل‌های سنگین بیشتر در معرض این مشکل هستند.
در موارد پارگی دیسک بین مهره ای به دلیل ساییدگی، بیماران معمولاً دوره‌های طولانی و خفیف درد دارند، اما در پارگی‌های حاد درد به طور ناگهانی و شدید احساس می‌شود. فشار درون دیسک در حالت ایستاده کمتر از حالت نشسته و در حالت نشسته کمتر از زمانی است که فرد به سمت پایین خم می‌شود.
در هنگام خم شدن شدید، هسته مرکزی دیسک به لبه بیرونی الیاف حلقوی فشار می‌آورد و اگر این ناحیه ضعیف باشد، آن را پاره کرده و به ریشه عصبی مربوط فشار وارد می‌کند.
عوامل تشدید کننده بیماری بیرون زدگی دیسک
- وزنه برداری
- عدم آمادگی جسمانی
- پیچش ناگهانی و شدید بدن با پرش از ارتفاع زیاد
- سن بالا
پیشگیری از بیرون زدگی دیسک بین مهره ای
اشیاء را به روش صحیح بلند کنید.
به منظور حفظ سلامت و قدرت عضلانی، مرتباً ورزش کنید.
داروهای تجویزی برای درمان بیرون زدگی دیسک بین مهره ای
- برای موارد خفیف می‌توان از استامینوفن یا ایبوپروفن استفاده کرد.
به احتمال زیاد داروهای زیر تجویز خواهند شد:
- داروهای ضد درد قوی‌تر
- شل کننده‌های عضلانی
- مانند دیازپام یا متوکاربامول (رباکسین)
- داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی برای کاهش التهاب اطراف پارگی دیسک
- ملین‌ها یا نرم کننده‌های مدفوع برای پیشگیری از یبوست
“`html
روش‌های تشخیصی بیرون زدگی دیسک
- تشخیص فتق دیسک مهره توسط پزشکان با بررسی تاریخچه پزشکی بیمار و نشانه‌هایی که او بیان می‌کند انجام می‌شود. همچنین پزشک معاینه بالینی انجام می‌دهد و برای اطمینان از تشخیص، نیاز به روش‌های غیر بالینی دیگر نیز هست.
- رادیوگرافی اگرچه عکسبرداری ساده به تنهایی به تشخیص فتق دیسک کمک زیادی نمی‌کند، اما برای بررسی موارد مشکوک بسیار مناسب است و می‌تواند سایر مشکلات و بیماری‌ها را رد کند.
- سی تی اسکن این روش در تشخیص فتق دیسک کمتر مفید است، اما برای بررسی بزرگای کانال نخاع و مشکلات دیگر اهمیت دارد.
- ام آرآی تصویرسازی تشدید مغناطیسی یکی از بهترین روش‌ها برای تشخیص فتق دیسک است. این روش می‌تواند ریشه‌های عصبی و بافت‌های اطراف را به خوبی نشان دهد و تغییرات را ثبت کند. در نمای T2، فتق دیسک قابل مشاهده می‌شود.
- میلوگرافی در این روش، با تزریق ماده رنگی به فضای مغزی-نخاعی و عکاسی همزمان، می‌توان ریشه‌های عصبی و فتق دیسک را مشخص کرد. اما با رایج شدن ام آر آی، استفاده از این روش کمتر شده است.
- آزمایش انتشار عصب این آزمایش به بررسی عملکرد عصب و عضلات کمک می‌کند و در تشخیص فتق دیسک و شناسایی ریشه دچار آسیب نیز مؤثر است.
درمان پارگی دیسک بین مهره ای
اقداماتی که برای تأیید تشخیص انجام می‌شوند شامل موارد زیر هستند:
- عکسبرداری از گردن یا قسمت پایینی ستون مهره‌ای با استفاده از اشعه ایکس، که شامل انجام میلوگرام (تزریق مواد رنگی در مایع اطراف ستون فقرات که در عکاسی با اشعه ایکس به وضوح قابل دیدن است) می‌شود.
- دیسکوگرافی (تزریق ماده رنگی درون دیسک) و همچنین سی تی اسکن و ام. آر. آی. در 72 ساعت اول و در ادامه، قرار دادن کیسه یخ روی ناحیه درد، در صورتی که مؤثر باشد. به جای این کار می‌توانید از لامپ گرمایی، دوش یا حمام آب داغ، کمپرس آب داغ یا صفحات گرم‌کننده برای کاهش درد استفاده کنید.
- وارد آوردن کشش در منزل یا در بیمارستان که در بعضی موارد توصیه می‌شود. انجام عمل جراحی برای آزادسازی عصب‌ها در صورتی که استراحت در رختخواب فایده‌ای نداشته باشد.
- بازتوانی برای تقویت عضلات.
- روان درمانی یا مشاوره برای یادگیری روش‌های مقابله با درد مزمن و احساس بی‌حالی.
درمان غیرجراحی فتق دیسک
درمان غیرجراحی معمولاً برای مشکلات فتق دیسک استفاده می‌شود. اگر علائم فتق دیسک شدید نباشد، درمان‌های مراقبتی…
“`
که می‌توانند شامل درمان دارویی، استراحت و فیزیوتراپی باشند تا به بهبود درد و ناراحتی بیمار کمک کنند.
- تحقیقات علمی نشان داده‌اند که علائم تحریک عصب سیاتیک و درد در ۷۵ درصد از بیماران بعد از سه ماه درمان با دارو، استراحت نسبی و فیزیوتراپی بهبود پیدا کرده است.
- آموزش روش‌هایی برای کاهش وزن و کم کردن فشار روی ستون فقرات.
- یکی از محصولات کمک درمانی نمک است که در حال استفاده است.
- یکی از روش‌های ساده و موثر برای درمان این بیماری، استفاده از نمک داغ شده روی ناحیه آسیب‌دیده می‌باشد.
- ادامه دادن فیزیوتراپی و استفاده از تکنیک‌های کشش.
- ادامه مصرف داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی.
- شاید نیاز به مصرف داروهای استروئیدی خوراکی باشد. اما تحقیقات اخیر نشان داده‌اند که مصرف داروهای استروئید به صورت خوراکی خیلی مؤثر نبوده و هیچ تفاوتی بین اثر آنها و دارونما دیده نشده است.
درمان جراحی بیرون زدگی دیسک
اگر علائم بیمار بسیار شدید بوده و با روش‌های طبی و فیزیوتراپی بهبودی حاصل نشود، و در تصویربرداری مانند ام آر آی (MRI) و میلوگرافی نیز مشکل تأیید گردد، آنگاه بیمار به عمل جراحی نیاز دارد. بیمارانی که تحت عمل جراحی قرار می‌گیرند معمولاً به دو دسته تقسیم می‌شوند: یا قبل از عمل درجاتی از آسیب عصبی داشتند یا ندارند. آن دسته از بیماران که قبل از عمل دچار آسیب بودند، پس از عمل نیز نیاز به درمان تکمیلی فیزیوتراپی خواهند داشت.
درمان جراحی به دو روش انجام می‌شود:
- جراحی باز: این روش معمول‌ترین و رایج‌ترین روش برای جراحی فتق دیسک است که در آن دیسک آسیب‌دیده تراشیده و برداشته می‌شود و ممکن است در این حین، مهره‌های بالایی و پایینی آن نیز به هم جوش داده شوند. این جوش دادن ممکن است با استفاده از پلاتین و پیچ و مهره انجام شود که در این صورت دو مهره با هم تثبیت می‌شوند.
- جراحی از طریق شکاف کوچک پوستی: که خود به دو روش لیزری و آندوسکوپی انجام می‌شود و از طریق یک برش کوچک انجام می‌گیرد.
طبق گزارش‌های معتبر، روش جراحی باز نسبت به روش‌های بسته نتایج بهتری داشته است.
بیشتر بخوانید:
