عوارض و خطرات استفاده بعضی از گیاهان دارویی (2 نکته مهم)
آیا گیاهان دارویی عوارض جانبی هم دارند؟
هر دارویی که مصرف می‌کنیم، علاوه بر تأثیرات مثبت، می‌تواند عوارض جانبی هم داشته باشد. مثلاً گیاهانی که برای بزرگ‌تر شدن سینه‌ها استفاده می‌شوند، ممکن است خطر ابتلا به سرطان‌هایی مانند: سرطان سینه و آندومتر رحم را بالا ببرند…
با ما در این بخش از رضیم همراه باشید تا با عوارض و خطرات مصرف برخی از گیاهان دارویی خطرناک آشنا شوید.
داروهای گیاهی هم می‌توانند مضر باشند
متأسفانه، برخی از مردم گمان می‌کنند که اگر داروی گیاهی فایده‌ای نداشته باشد، ضرر هم ندارد و طبیعی بودن را نشانه بی‌ضرری می‌دانند. اما واقعیت این است که مصرف داروهای گیاهی، چه به تنهایی و چه به همراه داروهای شیمیایی، می‌تواند عوارض جانبی جدی به همراه داشته باشد.
بعضی از گیاهان دارویی باید به صورت استاندارد شده مصرف شوند و استفاده مستقیم از آنها ممکن است باعث مسمومیت‌های شدیدی شود و حتی در مواردی خطر مرگ را به همراه داشته باشد. البته باید گفت که عوارض داروهای گیاهی معمولاً کمتر از داروهای شیمیایی است، اما این به معنای بی‌ضرری آنها نیست. درست است که عوارض داروهای گیاهی قابل کنترل‌تر است، اما در همه موارد نمی‌توان آنها را جایگزین داروهای شیمیایی کرد. بهتر است که از گیاهان دارویی به عنوان مکملی همراه با داروهای شیمیایی استفاده کنیم تا شاید بتوانیم مصرف داروهای شیمیایی را کمتر کنیم.
توصیه می‌شود قبل از استفاده از داروهای گیاهی حتماً با پزشک خود مشورت کنید. بعضی از این داروها ممکن است در جذب مواد مغذی مورد نیاز بدن تداخل ایجاد کنند. همچنین برخی از آنها ممکن است تأثیر داروهای خاص را افزایش یا کاهش دهند. این موضوع به ویژه در مورد سالمندان و بیمارانی که معمولاً دو یا چند دارو را به طور همزمان مصرف می‌کنند، می‌تواند مشکل‌ساز باشد.
عوارض ناشی از مصرف گیاهان دارویی در کودکان بیشتر است و باید حتماً در حد توصیه شده مصرف شوند. برای مثال، حتی مصرف عرق نعنا که به ظاهر بی‌ضرر به حساب می‌آید، در کودکان باید با احتیاط انجام شود.
دوز مشخص نشده
استفاده از دوز بالای این داروها اشتباه نسبتاً رایجی است که می‌تواند منجر به مسمومیت و مشکلات دیگری شود و ضرورت احتیاط بیشتر در مصرف آنها و مشاوره با پزشک را دوچندان می‌کند. در مورد قرص‌های شیمیایی، پزشکان می‌دانند دقیقاً چه مقدار ماده مؤثر در آنها وجود دارد و اگر عارضه‌ای ایجاد شود، می‌توان آن را شناسایی و درمان کرد. اما آیا واقعاً می‌توان گفت در یک مشت گیاه دارویی چه مقدار ماده مؤثر وجود دارد یا دم‌کرده و غیردم‌کرده آنها چقدر با هم متفاوت است؟
متأسفانه، مردم تصور می‌کنند که چون داروهای گیاهی از گیاهان ساخته شده‌اند، ضرر ندارند. ولی باید در نظر داشته باشند که مواد مؤثر تمامی داروهای شیمیایی هم از گیاهان به دست آمده‌اند. موارد زیادی وجود داشته که بیماران به خاطر مصرف بی‌رویه و غیرقابل کنترل داروهای گیاهی دچار مسمومیت با سرب یا نارسایی کبد شده‌اند.
عطاری‌ها
بسیاری از گیاهان دارویی که در عطاری‌ها به فروش می‌رسند، کیفیت استاندارد ندارند و ممکن است مقدار نامناسب آنها برای افراد مضر باشد. مشکلات اصلی عطاری‌ها به آموزش و برنامه‌ریزی کشور مربوط می‌شود که نیاز به حل دارد؛ زیرا نبود آموزش باعث شده است عطاری‌ها بدون مجوز گیاهان دارویی و غیردارویی را بفروشند.
علاوه بر این، بسیاری از گیاهان دارویی فروخته‌شده در عطاری‌ها از نظر آلودگی‌های میکروبی، سموم کشاورزی، فلزات سنگین و عدم رعایت تاریخ مصرف و تولید، استاندارد نیستند و خاصیت مؤثر خود را از دست داده‌اند. به‌طور کلی گیاهانی که به‌طور کشت‌شده و استاندارد تولید شوند، معمولاً قابل اعتمادتر هستند،
اما گیاهانی که از مراتع جمع‌آوری می‌شوند، ممکن است آلوده باشند و گاهی به دلیل عدم شناسایی آنها توسط عطاری‌ها، اشتباهاً تجویز شوند. بنابراین، نیاز به یک سیستم وجود دارد که گیاهان دارویی را به صورت منظم و بر اساس اصول صحیح بسته‌بندی و توزیع کند و نظارت‌های لازم بر روی آنها انجام شود.
نظارت کم
وزارت بهداشت بر داروهای گیاهی که مجوز دارند، نظارت می‌کند. بنابراین، داروهای گیاهی که در داروخانه‌ها به فروش می‌رسند، معتبر و قابل استفاده هستند و مردم می‌توانند با خیال راحت از آنها استفاده کنند. اما در مورد عطاری‌ها، هنوز نهاد خاصی برای نظارت وجود ندارد و گیاهان دارویی که در این مراکز عرضه می‌شود گاهی قابل اعتماد نیستند.
داروهای تقلبی
گاهی در عطاری‌ها تبلیغات معجون‌های معجزه‌آسا را مشاهده می‌کنیم؛ مثلاً داروی ترک اعتیاد گیاهی 100 درصد تضمینی، داروی چاقی، لاغری و کوچک کردن شکم و… بسیاری از این داروها، به ویژه داروهای ترک اعتیاد یا چاقی و لاغری که تبلیغ می‌شوند، ترکیبی از داروهای شیمیایی و گیاهی هستند که مشخص نیست چقدر اثر دارند و در بسیاری از موارد عوارض بیشتری برای بیمار ایجاد می‌کنند. در واقع، بسیاری از این داروها که زیاد تبلیغ می‌شوند، پایه علمی ندارند. متاسفانه نبود نظارت وزارت بهداشت می‌تواند فرهنگ مصرف فرآورده‌های گیاهی را خراب کرده و مردم را به استفاده از این داروها بدبین کند.
پیشرفت اندک
کشور ما به عنوان یکی از زادگاه‌های اصلی گیاهان دارویی شناخته می‌شود و تاریخ استفاده از گیاهان دارویی در کشور ما به قرن‌ها پیش برمی‌گردد. می‌توان به کتاب قانون ابن سینا اشاره کرد که نشان‌دهنده وجود این فرهنگ در میان مردم ماست. متاسفانه با وجود پیشینه غنی این علم، پیشرفت زیادی در آن مشاهده نمی‌شود و گیاهان دارویی به طور نامنظم و بدون برنامه خاصی استفاده می‌شوند.
عواملی نظیر نبود بیمه برای فرآورده‌های گیاهی، عدم فرهنگ صحیح مصرف داروهای گیاهی در بین مردم و عرضه غیر استاندارد این محصولات از سوی عطاری‌ها، باعث بی‌اعتمادی پزشکان و داروسازان به فرآورده‌های گیاهی شده است. بر اساس گزارش‌های وزارت بهداشت، هم‌اکنون بیش از 2500 فرآورده گیاهی دارویی در کشور مجوز دارند که این رقم کمتر از 3 درصد کل بازار دارویی کشور را شامل می‌شود.
هرچند وزارت بهداشت تلاش کرده است تا اداره داروهای گیاهی را فعال کند و زمینه افزایش تولید و صدور مجوز بیشتر برای این نوع داروها را فراهم آورد، اما عملی شدن این نقشه زمان‌بر است.
10 اشتباه در رابطه با مصرف گیاهان دارویی
آیا تا به حال فکر کرده‌اید که گیاهان دارویی برای سلامتی شما مفیدند یا خیر؟ در این متن 10 اشتباهی که ممکن است درباره مصرف گیاهان دارویی داشته باشید را بررسی خواهیم کرد.
1.مصرف چای بابونه با داروهای خاص
بسیاری از افراد فکر می‌کنند که چای بابونه هیچ ضرری ندارد. اما اگر این چای با بعضی داروها خورده شود، می‌تواند عوارض جانبی داشته باشد. در سال 2006، خانمی 70 ساله که داروی وارفارین را با چای بابونه مصرف کرده بود، به دلیل خونریزی داخلی به بیمارستان منتقل شد.
داروهای مداخله کننده با چای بابونه
- آسپرین
- مهار کننده‌های پلاکت مانند: Ticlid و Plavix
- این مهارکننده‌ها خطر حمله و سکته قلبی را کاهش می‌دهند و به بیمارانی که استنت در رگ‌هایشان دارند، تجویز می‌شوند.
- چای بابونه شامل مواد ضدانعقادی به نام کومارین است و وقتی با این داروها مصرف شود، باعث افزایش خونریزی می‌شود.
- داروهای ضدانعقادی مانند: وارفارین.
- وارفارین تحت تأثیر کومارین است و اگر با چای بابونه مصرف شود، موجب خونریزی داخلی می‌شود.
- داروهای ضدافسردگی از نوع سه‌حلقه‌ای مانند: Amitriptyline،
- کلومپیراامین و ایمی‌پرامین
- این داروها در بدن به وسیله آنزیمی به نام CYP1A2 تجزیه می‌شوند. بابونه می‌تواند این آنزیم را تحت تاثیر قرار دهد و غلظت این داروها در خون را افزایش دهد که می‌تواند منجر به مسمومیت شود.
- کلوزاپین
- این دارو نیز مانند داروهای ضدافسردگی سه‌حلقه‌ای ممکن است باعث مسمومیت شود.
- پروپرانولول
- برای درمان فشار خون بالا استفاده می‌شود.
- این دارو هم مانند داروهای ضدافسردگی سه‌حلقه‌ای و کلوزاپین می‌تواند باعث مسمومیت شود.
- تئوفیلین
- این دارو برای گشاد کردن مجاری تنفسی است و برای افرادی که مشکل تنفسی دارند تجویز می‌شود.
- این دارو هم مانند داروهایی نظیر کلوزاپین و پروپرانولول و داروهای ضدافسردگی سه‌حلقه‌ای ممکن است مسمومیت ایجاد کند.
- تاکرین
- این دارو برای بیماران آلزایمری و کسانی که دچار زوال عقل هستند تجویز می‌شود.
- این دارو هم مانند سایر داروها ممکن است باعث مسمومیت شود.
“`html
گیاهان افزایش دهنده انرژی
آیا شما هم در طول روز همیشه احساس خستگی می‌کنید و به گیاهان و محصولات طبیعی برای افزایش انرژی روی می‌آورید؟
- ابتدا باید مطمئن شوید که این خستگی ناشی از یک بیماری نیست. بیماری‌هایی نظیر کم‌خونی، آسم، اختلالات خواب، کم‌کاری تیروئید، سندرم خستگی مزمن و افسردگی می‌توانند علت این خستگی باشند.
- خستگی می‌تواند نشانه‌ای از بیماری‌های عفونی، مشکلات قلبی، دیابت، بیماری‌های کبدی و کلیوی و حتی بعضی سرطان‌ها باشد. بنابراین بهتر است قبل از هر چیزی نزد پزشک بروید تا آزمایش‌های لازم را برای شما انجام دهد. اگر نتایج منفی بود، می‌توانید از روش‌های طبیعی برای کاهش خستگی استفاده کنید.
- استفاده مداوم از گیاهان دارویی ملین می‌تواند باعث مشکلاتی مانند از دست دادن توان حرکت روده و اسهال مزمن، ضعف عضلات، ضربان نامنظم قلب و اختلالات کبد و کلیه شود.
- برخی گیاهان دارویی و مکمل‌ها که ممکن است باعث افزایش خونریزی شوند، با داروهای ضدانعقادی مثل آسپرین و وارفارین می‌توانند عوارض شدیدی ایجاد کنند. این داروها از تشکیل لخته خون جلوگیری کرده و از بروز بیماری‌های قلبی و سکته می‌کاهند. وقتی این داروها با گیاهان دارویی ترکیب می‌شوند، ممکن است باعث افزایش خونریزی شوند.
این گیاهان دارویی و مکمل‌ها عبارتند از:
* آلوئه‌ورا
* بابونه
* کوآنزیم Q10
* مریم گلی
* گیاه گاو چشم یا گل مینا
* سیر
* زنجبیل
* جینکو (گیاه چینی با برگ‌های زرد)
* جینسینگ
* نخل اره‌ای
* گوجی (گرگ تیغ)
* پنجه شیطان
* دانگ که (یک گیاه چینی برای تسکین علائم قاعدگی و تحریک‌پذیری)
* روغن ماهی
* پوست درخت بید
اگر شما بیشتر از یک مورد از این گیاهان یا مکمل‌ها را به همراه وارفارین، آسپرین یا داروهای ضدانعقادی دیگر مصرف می‌کنید یا بدون تجویز پزشک از این گیاهان استفاده می‌کنید، حتماً برای مشاوره به یک پزشک متخصص در زمینه درمان‌های طبیعی مراجعه کنید.
آیا شما به خاطر منافع بسیار شربت‌های گیاهی و…
“““html
آیا از نوشیدنی‌های انرژی‌زا یا قهوه و سودا فاصله می‌گیرید؟
شربت‌های گیاهی می‌توانند به جای قهوه مصرف شوند و بدون اینکه موجب عصبانیت شوند، انرژی خوبی به فرد می‌دهند. بعضی از مطالعات نشان داده‌اند که این شربت‌ها با سرطان‌هایی مانند سرطان مری، دهان، ریه و مثانه مرتبط هستند. البته این خطر بیشتر برای افرادی است که این شربت‌ها را به مقدار زیاد (بیش از 1 لیتر در روز) و داغ مصرف می‌کنند.
نوشیدنی‌های انرژی‌زا (مثل ردبول) دارای کافئین و مقدار کمی ویتامین و گیاه هستند. یکی از نگرانی‌های بزرگ درباره این نوشیدنی‌ها این است که ما درباره اثرات ترکیبی این مواد با هم اطلاعات زیادی نداریم. بسیاری از مواد تشکیل‌دهنده آنها به همراه کافئین قدرت تحریک را افزایش می‌دهند. بعلاوه، این نوشیدنی‌ها معمولاً مقدار زیادی شکر دارند و واقعاً از نظر سلامتی بهتر از سودا نیستند.
اگر به دنبال یک نوشیدنی سالم هستید، آب، آب انار یا آب آلبالو می‌توانند گزینه‌های خوبی برای شما باشند.
مصرف گیاهانی که باعث تقویت ایمنی می‌شوند، مانند اکیناسه، باید با داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی، مثل
کورتیکواستروئیدها
داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی معمولاً در افرادی که پیوند اعضا دریافت کرده‌اند یا از بیماری‌های خودایمنی مانند آرتریت روماتوئید، لوپوس و دیابت نوع 1 رنج می‌برند، استفاده می‌شوند. گیاهانی که برای تقویت سیستم ایمنی استفاده می‌شوند ممکن است با این داروها تداخل داشته باشند و عوارضی مانند پس زدن اندام پیوند یا تشدید بیماری‌های خودایمنی را به وجود آورند. اگر داروهای سرکوب‌کننده‌ای مانند: سیکلوسپورین، آزاتیوپرین، کورتیکواستروئیدها و متوتروکسات مصرف می‌کنید، از خوردن گیاهان دارویی زیر خودداری کنید:
یونجه، اکیناسه، جینسینگ، ریشه شیرین بیان و روی.
برگ سنا
استفاده از گیاهان ملین به منظور تنظیم حرکات روده:
گیاهانی که به عنوان ملین شناخته می‌شوند شامل قایقی، ریواس، آلوئه، سنا و خار گوزن هستند. باید توجه داشته باشید که سنا را بیش از یک هفته بدون تجویز پزشک استفاده نکنید. مصرف طولانی‌مدت گیاهان ملین می‌تواند باعث از دست دادن توانایی حرکتی روده‌ها، اسهال مزمن، ضعف عضلانی، ضربان قلب نامنظم و اختلال در کبد یا کلیه گردد. قبل از اینکه از این ملین‌های گیاهی استفاده کنید، حتماً با پزشک خود مشورت نمایید.
مصرف گیاهان دارویی، قبل و یا بعد از جراحی
گیاهان دارویی و مکمل‌ها می‌توانند با داروهای بیهوشی تداخل پیدا کنند و احتمال خونریزی را افزایش دهند. بنابراین، 2 تا 3 هفته قبل از انجام هرگونه عمل جراحی، از مصرف هر گونه گیاه دارویی یا مکمل خودداری کنید.
بعضی از گیاهان دارویی که بیشترین خطر را دارند، شامل جینکو، جینسینگ، سیر، زنجبیل، گلوکوزآمین و کندروتین، کوآنزیم Q10، نخل اره‌ای، اسید چرب امگا 3، روغن دانه کتان و روغن ماهی، مریم گلی، گیاه گاو چشم یا گل مینا، افدرا، گل مهر طلا، بابونه، کاوا، گل هزار چشم، شیرین بیان، سنبل‌الطیب و ویتامین E هستند.
عدم آگاهی پزشک نسبت به مصرف گیاهان دارویی و مکمل‌ها
بسیاری از افراد به پزشک خود درباره مصرف درمان‌های طبیعی اطلاعی نمی‌دهند، زیرا فکر می‌کنند پزشکان به این درمان‌ها علاقه‌ای ندارند یا اطلاعات کافی درباره آنها ندارند. در حالی که خیلی از گیاهان دارویی می‌توانند با داروها تداخل داشته باشند و عوارض جانبی جدی ایجاد کنند.
“`
جانبی داروها را زیاد می‌کنند و خواص درمانی آنها را کم می‌کنند.
دانستن اطلاعاتی راجع به فواید و مضرات هر نوع گیاه درمانی
به عنوان نمونه: گیاهانی مانند رازک و شنبلیله که برای بزرگ کردن سینه استفاده می‌شوند، ممکن است اثراتی مشابه هورمون‌ها داشته باشند و این امر می‌تواند خطر سرطان‌های مرتبط با هورمون را بیشتر کند، مانند سرطان سینه و رحم.
مهم است که گیاهان دارویی و مکمل‌ها را به طور مداوم مصرف کنید. در غیر این صورت ممکن است تفاوت زیادی احساس نکنید. هر دارویی علاوه بر فواید خود، ممکن است عوارض جانبی هم داشته باشد. به عنوان مثال، گیاهانی مانند رازک و شنبلیله که برای افزایش حجم سینه به کار می‌روند، می‌توانند اثرات هورمونی داشته و در نتیجه خطر ابتلا به سرطان‌های مرتبط با هورمون‌ها را بالا ببرند.
زمانی که قصد دارید گیاهان دارویی مصرف کنید، باید به تداخل‌های ممکن بین این گیاهان و داروهای دیگر توجه کنید. اگر شما داروی خاصی مصرف می‌کنید، به خصوص داروهای قلبی و عروقی، حتماً با پزشک یا متخصص داروساز مشورت کنید. به عنوان مثال، ممکن است مصرف زنجبیل با داروی وارفارین تداخل داشته باشد. مصرف نامنظم گیاهان دارویی می‌تواند بهبودی را کند کند، بنابراین بهتر است آنها را به طور مرتب مصرف کنید تا از مزایای آنها بهره‌مند شوید.
اگر سوال یا نظری درباره عوارض بعضی از گیاهان دارویی دارید، لطفاً آن را در قسمت نظرات با ما و دیگر کاربران به اشتراک بگذارید.
منبع:تبیان
مجله اینترنتی رضیم
مرجان امینی
