عوامل کاهش HDL در آزمایش خون چیست و چگونه افزایش میابد ؟ (2 نکته مهم)

“`html
عوامل پایین بودن HDL در آزمایش خون چیست ؟
کلسترول یک ماده مومی شکل است که در همه سلولهای بدن شما موجود میباشد و کارهای مفیدی انجام میدهد، مانند کمک به ساخت سلولهای جدید. کلسترول با کمک پروتئینهایی به نام لیپوپروتئینها در خون حرکت میکند.
HDL حاوی مقدار زیادی پروتئین و کمی کلسترول و تریگلیسرید است که در کبد و رودهها تولید میشود و وظیفهی اصلی آن انتقال کلسترول از خون و بافتها به کبد است. برخلاف LDL که موجب تجمع چربی در دیواره رگها میشود، HDL رگهای خونی را از چربیهای مضر پاکسازی میکند.
HDL در آزمایش خون چیست؟
برای انتقال کلسترول در خون به مولکولهای لیپوپروتئینی نیاز است که معمولاً دو نوع از آنها بیشتر استفاده میشود:
- HDL: که به جمع کلسترول و این مولکول HDL-C گفته میشود.
- LDL: که به کلسترول متصل میشود و LDL-C را ایجاد میکند.
- برای راحتی در نوشتار به این مولکولها HDL و LDL گفته میشود.
HDL یکی از مولکولهای چربی خون از نوع لیپوپروتئین است که نصف آن پروتئین (50 درصد) و باقی آن شامل کلسترول و تریگلیسرید میباشد و کار اصلی آن انتقال کلسترول از بافتها به کبد است.
به طور کلی، این نوع چربی در خانمها بیشتر از آقایان و در ورزشکاران بیشتر از افرادی که ورزش نمیکنند است.
بیشتر بخوانید:
چرا چربی HDL “چربی خوب” نامیده میشود؟
چربی HDL که به نام “چربی خوب” معروف است، برای بدن بسیار مفید است و پایین بودن آن میتواند نگرانکننده باشد. در علم پزشکی، HDL کوتاهشده عبارت “لیپوپروتئین با چگالی بالا” است. برای برقراری تعادل در سلولهای بدن و تمیز نگهداشتن رگها، کلسترول موجود در HDL به کمک لیپوپروتئینها به رگها و بافتهای مختلف منتقل میشود. گفته میشود که سطح HDL زنان به طور طبیعی بیشتر از مردان است و در افرادی که ورزش میکنند نیز بالاتر از افراد غیر ورزشکار است.
مقدار طبیعی HDL در بدن معمولاً بین 30 تا 80 میلیگرم در دسیلیتر است. اگر این مقدار از 30 میلیگرم در دسیلیتر کمتر شود، خطر مشکلات قلبی افزایش مییابد. بهتر است سطح این چربی در زنان حدود 50 میلیگرم در دسیلیتر یا کمی بیشتر و در مردان حدود 45 میلیگرم در دسیلیتر باشد. البته بالا رفتن بیش از حد HDL نیز خطر سکته مغزی را افزایش میدهد.
کاهش HDL در بدن خطر ابتلا به بیماریهای زیادی مانند چربی خون، دیابت، مقاومت به انسولین، انسداد و گرفتگی عروق کرونر، سکته قلبی و ایست قلبی را بالا میبرد. ورزش، فعالیت بدنی، رعایت یک رژیم غذایی سالم، داشتن سبک زندگی مناسب، دوری از دخانیات و داشتن وزن مناسب میتواند موجب افزایش HDL خون شود و سلامت قلب را بهبود بخشد.
عوامل موثر در کاهش HDL
عوامل موثر در کاهش این چربی مفید در بدن
- کمتحرکی
- استعمال دخانیات
- عوامل ژنتیکی
- افزایش تریگلیسرید خون
- مصرف طولانیمدت برخی داروها مانند قرصهای ضد بارداری.
- چاقی
- عدم فعالیت فیزیکی
- سن
- سیگار کشیدن
- التهاب
- مسائل ژنتیکی
- مصرف داروهای استروئیدی
- رژیم غذایی کمچربی
- 50 درصد تغییرات مرتبط با HDL به عوامل ژنتیکی بستگی دارد.
- مصرف قرصهای ضد بارداری نیز میتواند موجب افزایش تریگلیسرید و کاهش HDL شود.
- کاهش مواد مغذی
“““html
پروتئینی به نام آپوپروتئین آ وجود دارد که وقتی میزان تریگلیسرید خون افزایش مییابد، معمولاً با کاهش HDL نیز همراه است.
بیشتر بخوانید:
اقدامات لازم برای افزایش HDL خون
- مصرف کربوهیدراتهای زیاد میتواند به سوخت و ساز HDL کمک کند.
- برخی تحقیقات نشان دادهاند که رژیمهای غذایی با کربوهیدرات کم میتوانند HDL خون را تا حدود ۱۰ درصد افزایش دهند.
- مصرف پروتئین سویا میتواند حدود ۳ درصد به مقدار ایزوفلاون خون اضافه کند و این به افزایش HDL خون کمک میکند.
- نتایج یک تحقیق در آمریکا در سال ۲۰۰۶ نشان داده که مصرف مکملهای مولتیویتامین میتواند HDL را تا ۲۱ تا ۲۳ درصد افزایش دهد.
- از عوامل ژنتیکی مؤثر در افزایش HDL میتوان به ApoA-1 اشاره کرد که نقش مهمی در حفاظت از قلب دارد.
- برخی از مطالعات اپیدمیولوژیک نشان دادهاند که رژیمهای غذایی کمچرب و پرکربوهیدرات ممکن است HDL را کاهش دهند، اما همه محققان با این نظر موافق نیستند، زیرا ممکن است چربیها انواع مختلفی از PUFA (چند غیر اشباع) و MUFA (تک غیر اشباع) داشته باشند.
- رژیمهای غذایی که به کاهش مصرف اسیدهای چرب اشباع شده (SFA) تأکید دارند، ممکن است خطر LDL (کلسترول مضر) را کاهش دهند، اما متأسفانه میتوانند HDL مفید را نیز کاهش دهند.
- یکی از عوارض مصرف رژیمهای غذایی کمچرب میتواند کاهش مقدار پلاسمایی ApoA-1 باشد که به کاهش HDL منجر میشود. احتمالاً مطالعات آینده بر تاثیر مواد مغذی بر روی ژن APOA-1 اطلاعات مفیدی به ما خواهند داد و به طراحی رژیمهای غذایی مناسب برای افزایش HDL کمک خواهند کرد.
- هرچند که افزایش مصرف نیاسین میتواند HDL خون را بالا ببرد، اما عوارض جانبی زیادی مانند خشکی دهان و برافروختگی صورت دارد.
چرا HDL برای بدن مفید است؟
HDL مخفف لیپوپروتئین با چگالی بالا است. هر ذره HDL یک ناحیه کوچک متشکل از مقداری لیپوپروتئین است که کلسترول را در بر گرفته است.
ذرات HDL نسبت به سایر ذرات کلسترول چگالی بیشتری دارند، به همین دلیل به آن HDL یا همان لیپوپروتئین با چگالی بالا میگویند.
کلسترول به خودی خود مضر نیست و حتی برای بدن ضروری است. زیرا این چربی به حفظ تعادل در سلولهای بدن کمک میکند. کلسترول با کمک سلولهایی به نام لیپوپروتئین، عروق را پاکسازی میکند.
لیپوپروتئینها رفتارهای متفاوتی با کلسترول دارند و هر کدام کلسترول مورد نیاز را به سمت عروق هدایت میکنند.
متخصصان بر این باورند که HDL میتواند به کاهش خطر حمله قلبی کمک کند و اقدامات زیر را انجام میدهد:
- LDL یا همان کلسترول بد را از عروق پاکسازی کرده و تمیز میکند.
- LDL را بازیافت کرده و کلسترول بد را به کبد برای پردازش دوباره میفرستد.
- HDL به حفظ دیواره رگها کمک میکند. آسیب به دیواره رگها میتواند منجر به تصلب شریان یا گرفتگی عروق شود که خطر حمله قلبی و سکته مغزی را افزایش میدهد. HDL دیواره را تمیز و سالم نگه میدارد.
بیشتر بخوانید:
میزان مناسب و مفید HDL در بدن چقدر است؟
- HDL بالاتر از ۶۰ میلیگرم در دسیلیتر، میزان خوبی است و برای بدن مناسب میباشد.
- HDL پایینتر از ۴۰ میلیگرم در دسیلیتر، بسیار پایین است و برای بدن مناسب نیست.
به طور کلی افرادی که میزان HDL بالایی دارند، از نظر سلامت قلب و عروق در وضعیت بهتری هستند.
“`
بیماریهای قلبی ممکن است در نواحی امنتری قرار داشته باشند، اما افرادی که سطح HDL خونشان پایین است، بسیار در معرض خطر این بیماریها هستند.
چگونه میتوان HDL را بالا برد؟
اگر سطح HDL خون شما پایین است، چند روش برای افزایش آن وجود دارد:
- ورزش: انجام ورزشهای هوازی به مدت ۳۰ تا ۶۰ دقیقه در بیشتر روزهای هفته میتواند به افزایش HDL شما کمک کند.
- ترک سیگار: سیگار کشیدن میزان HDL را کاهش میدهد و ترک آن میتواند به افزایش این میزان کمک کند.
- حفظ وزن سالم: داشتن وزن مناسب نه تنها سطح HDL شما را بالا میبرد، بلکه خطر حمله قلبی را نیز کاهش میدهد و مزایای زیادی برای سلامتی شما دارد.
گاهی ممکن است پزشک شما داروهایی برای افزایش سطح HDL تجویز کند. یادتان باشد که علاوه بر کلسترول، عوامل دیگری مانند دیابت، سیگار کشیدن، فشار خون بالا، اضافه وزن و همچنین وراثت، در بیماریهای قلبی و عروقی مؤثر هستند.
با توجه به اینکه عوامل بسیاری در بیماریهای قلبی و عروقی نقش دارند، یک فرد با میزان HDL مناسب ممکن است به مشکلات قلبی دچار شود، در حالی که فرد دیگری با سطح HDL پایین ممکن است قلب سالمی داشته باشد. اما به طور کلی، افرادی که HDL پایینتری دارند بیشتر در معرض خطر بیماریهای قلبی و عروقی قرار میگیرند.
متخصصان توصیه میکنند که هر پنج سال یک بار، آزمایش کلسترول انجام دهید. افرادی که پروفایل چربی غیرعادی دارند و عوامل خطر دیگری نیز دارند، باید این آزمایش را زودتر تکرار کنند.
اگر از کاهش HDL رنج میبرید، اقداماتی برای بهبود آن انجام دهید، مانند تغذیه مناسب، ورزش منظم و ترک سیگار که میتواند نقش مؤثری داشته باشد. تغییر در سبک زندگی میتواند تغییرات مثبت بزرگی در زندگی شما ایجاد کرده و حتی از حملات قلبی و سکتههای مغزی جلوگیری کند.
کی باید آزمایش کلسترول HDL انجام شود؟
آزمایش کلسترول HDL معمولاً به عنوان بخشی از یک تست پیگیری برای نتایج تست کلسترول انجام میشود. معمولاً تنها HDL-C آزمایش نمیشود و آزمایشهای دیگر مانند کلسترول، LDL کلسترول (LDL-C) و تری گلیسرید نیز درخواست میشود که همه این تستها جزء پروفایل لیپیدی به حساب میآیند. بهتر است که همه بزرگسالان حداقل هر ۵ سال یک بار این آزمایش را انجام دهند.
آزمایش کلسترول HDL در آزمایش خون به عنوان بخشی از پروفایل لیپیدی میتواند به صورت مکرر برای افرادی که در معرض خطر بیماریهای قلبی هستند و یکی یا چند مورد از عوامل خطر زیر را دارند، درخواست شود:
- استعمال هر نوع دخانیات (سیگار و غیره)
- سن (مردان بالای ۴۵ سال و زنان بالای ۵۵ سال)
- فشار خون بالا (فشار خون ۱۴۰/۹۰ یا بیشتر و یا استفاده از داروهای مرتبط)
- سابقه خانوادگی بیماری قلبی زودرس (بیماری قلبی در یکی از نزدیکان خانواده – خویشاوند مرد زیر ۵۵ سال و یا خویشاوند زن زیر ۶۵ سال)
- داشتن بیماری قلبی یا سابقه حمله قلبی
- دیابت نوع دوم
استفاده از تستهای پروفایل لیپیدی برای غربالگری کودکان و بزرگترها پیشنهاد میشود. کودکان باید حداقل یک بار در سنین ۹ تا ۱۱ سالگی و دوباره در سنین ۱۷ تا ۲۱ سالگی آزمایش شوند. برای بزرگسالان و جوانان، آزمایشهای دیگری نیز ممکن است نیاز باشد اگر آنها عوامل خطر داشته باشند یا تست غربالگری نشاندهندهی سطح بالاتر از حد مجاز باشد. برخی از این عوامل خطر شامل سابقه خانوادگی بیماریهای قلبی، بیماریهایی مانند دیابت، فشار خون بالا و اضافه وزن هستند. پزشک ممکن است درخواست آزمایش پروفایل لیپیدی برای کودکان زیر ۹ سال کند اگر والدین آنها کلسترول بالایی داشته باشند (بر اساس استانداردهای آکادمی بیماریهای کودکان آمریکا). همچنین آزمایش کلسترول برای افراد بالای ۲۱ سال نیز توصیه میشود و در موارد خاص و به ضرورت انجام میشود.
HDL به طور منظم بررسی میشود تا تغییرات در شیوهی زندگی مانند رژیم غذایی، ورزش و ترک دخانیات انجام شود، تا سطح HDL-C افزایش یابد.
بیشتر بخوانید:
چگونه نتایج تست کلسترول HDL را تفسیر کنیم؟
تفسیر نتایج تست کلسترول HDL برای بزرگسالان:
- اگر سطح HDL کلسترول برای مردان کمتر از 40 mg/dL (یا 1.0 mmol/L) و برای زنان کمتر از 50 mg/dL (یا 1.3 mmol/L) باشد، خطر ابتلا به بیماری قلبی افزایش مییابد (این خطر مستقل از عوامل دیگر مانند سطح LDL است).
- سطح معمول HDL کلسترول برای مردان بین 40 تا 50 mg/dL (یا 1.0-1.3 mmol/L) و برای زنان بین 50 تا 59 mg/dL (یا 1.3-1.5 mmol/L) است و این مقادیر نشاندهندهی خطر متوسط ابتلا به بیماری قلبی هستند.
- مطالعات نشان میدهد که اگر سطح HDL برابر یا بیشتر از 60 mg/dL (یا 1.55 mmol/L) باشد، خطر ابتلا به بیماری قلبی پایین است. انجمن آموزش کلسترول ملی (NCEP) پیشنهاد میکند که سطح بالای 60 mg/dL به عنوان یک عامل محافظتکننده در نظر گرفته شود، اما بعضی از مطالعات جدید نشان میدهند که بالا بودن HDL در همه موارد محافظتکننده نیست.
تفسیر نتایج تست کلسترول HDL برای کودکان، نوجوانان و جوانان:
- اگر سطح HDL کلسترول کمتر از 40 mg/dL (یا 1.04 mmol/L) باشد، خطر ابتلا به بیماری قلبی افزایش مییابد (این خطر مستقل از عوامل دیگر مثل سطح LDL است).
- سطح HDL کلسترول بین 40 تا 45 mg/dL (یا 1.04-1.17 mmol/L) به عنوان مقدار مرزی در نظر گرفته میشود.
- سطح HDL کلسترول بیشتر از 45 mg/dL (یا 1.17 mmol/L) قابل قبول محسوب میشود.
برخی از آزمایشگاهها نسبت به نام کلسترول کل (total cholesterol) به کلسترول HDL را نیز در گزارش آزمایش ذکر میکنند. برای بدست آوردن این نسبت، کلسترول کل را به کلسترول HDL تقسیم میکنند.
برای مثال، اگر شخصی دارای کلسترول کل 200 mg/dL و کلسترول HDL به میزان 50 mg/dL باشد، نسبت به دست آمده 4 خواهد بود (یا 4:1).
نسبت مطلوب زیر 5 است (یا 5:1) و نسبت بهینه 3.5 میباشد (یا 3.5:1). انجمن قلب آمریکا توصیه میکند که از مقادیر مطلق سطح کلسترول کل و HDL استفاده شود، زیرا این مقادیر کاربردیتر از نسبت هستند و برای تعیین درمان مناسب کمک بیشتری میکنند.
تفسیر تست کلسترول HDL باید با نتایج پروفایل لیپیدی و با مشاوره پزشک انجام شود.
نکات مهم درباره آزمایش HDL:
چون وزن مخصوص HDL حدود 1.1 گرم در میلیلیتر است و بالاتر از وزن مخصوص سایر لیپوپروتئینها است، به آن لیپوپروتئین با وزن مخصوص بالا (High-Density Lipoprotein) میگویند. HDL در کبد و رودهها ساخته میشود.
در بیمارانی که سطح HDL پایینی دارند، معمولاً مقاومت به انسولین افزایش یافته است، که ممکن است به دلیل عدم فعالیت بدنی یا چاقی باشد. مطالعات نشان دادهاند کهافزایش HDL میتواند نرخ مرگ و میر را در مردان و زنان مبتلا به بیماریهای قلبی عروقی کاهش دهد.
مقدار بالای HDL در خون میتواند باعث کاهش خطر بیماریهای عروق کرونر قلب شود.
مطالعات نشان دادهاند که اگر سطح HDL بیش از 60 میلیگرم در دسیلیتر خون باشد، رابطهای معکوس با مشکلات قلبی و سکته مغزی وجود دارد.
و اگر میزان کلسترول HDL در خون کمتر از 40 میلیگرم در دسیلیتر باشد، این موضوع میتواند با احتمال سکته مغزی ارتباط داشته باشد.
برای افراد سالم، میزان HDL خون در زنان بهتر است بیشتر از 50 میلیگرم در دسیلیتر باشد و برای مردان نیز این مقدار باید بیشتر از 45 میلیگرم باشد.
در آزمایشهایی که در پروفایل لیپیدی انجام میشود، لازم است که فرد حداقل 9 تا 12 ساعت ناشتا باشد. اگر فرد ناشتا نباشد و تستها را انجام دهد، فقط مقادیر کلسترول HDL و کلسترول کل برای ارزیابی خطر قابل استفاده خواهد بود.
اندازهگیری کلسترول HDL باید زمانی انجام شود که فرد بیمار نباشد. سطح کلسترول خون در زمانی که فرد دچار بیماری حادی است، به طور موقت کاهش مییابد (مثلاً بلافاصله بعد از وقوع حمله قلبی یا در زمان استرس – مانند استرس ناشی از عمل جراحی یا تصادف). بنابراین برای دریافت نتایج صحیح و دقیق، بهتر است حداقل 6 هفته پس از هر نوع بیماری این تست انجام شود.
در زنان، سطح کلسترول HDL ممکن است در دوران بارداری تغییر کند. برای زنان توصیه میشود که حداقل 6 هفته بعد از زایمان صبر کرده و سپس تست HDL کلسترول را انجام دهند.
بیشتر بخوانید: