عکس برداری پت اسکن چیست و چه کاربرد و خطراتی دارد ؟ (2 نکته مهم)
پت اسکن چیست ؟
اسکن توموگرافی گسیل پوزیترون (برش نگاری با گسیل پوزیترون) یک روش تصویربرداری است که به پزشک شما کمک می کند تا مشکلات و بیماری ها در بدن شما را بررسی کند.
در این نوع اسکن از موادی استفاده می‌شود که رادیواکتیو هستند و به آنها ردیاب می‌گویند.
این ردیاب‌ها ممکن است به صورت مایع نوشیدنی، بخار استنشاقی یا از طریق تزریق وارد بدن شوند، بسته به این که کدام قسمت از بدن شما بررسی می‌شود.
بعد از مصرف این ردیاب‌ها، بافت‌های خاص این مواد را جذب می‌کنند. سپس با استفاده از اسکنر PET ، پزشک می‌تواند چگونه کارکرد اندام‌ها و بافت‌ها را ارزیابی کند.
این ردیاب‌ها در نواحی که فعالیت شیمیایی بیشتری دارند، تجمع می‌یابند. این خاصیت برای شناسایی بافت‌ها و بیماری‌های خاص مفید است، زیرا این نواحی معمولاً از نظر شیمیایی فعال‌تر هستند.
نقاطی که در اسکن پت روشن‌تر به نظر می‌رسند، نشان‌دهنده این نواحی فعال هستند.
پت اسکن معمولاً یک روش سرپایی است. این یعنی بعد از انجام آن، می‌توانید به فعالیت‌های روزمره خود ادامه دهید. در ایالات متحده، حدود ۲ میلیون پت اسکن هر سال انجام می‌شود.
چرا پت اسکن انجام می‌شود ؟
پزشک شما ممکن است پت اسکن را به منظور بررسی جریان خون، مقدار اکسیژن مصرفی یا نحوه متابولیسم اندام و بافت‌ها تجویز کند.
این اسکن مشکلات را در سطح سلولی نشان می‌دهد و به پزشک اطلاعات مفیدی درباره بیماری‌های پیچیده ارائه می‌دهد.
پت اسکن معمولاً برای تشخیص بیماری‌های زیر استفاده می‌شود:
- سرطان
- بیماری‌های قلبی
- اختلالات مغزی از جمله مشکلات سیستم عصبی مرکزی
سرطان
سلول‌های سرطانی معمولاً فعالیت متابولیک بیشتری نسبت به سلول‌های غیرسرطانی دارند. به همین دلیل، در پت اسکن این سلول‌ها نقاط روشنی را نشان می‌دهند.
پت اسکن می‌تواند برای موارد زیر نیز مفید باشد:
- بررسی گسترش سرطان
- ارزیابی تأثیر درمان سرطان
- بررسی عود سرطان
اما باید توجه داشت که این اسکن‌ها باید با دقت توسط پزشک تفسیر شوند، زیرا ممکن است مشکلات غیرسرطانی نیز مشابه با علائم سرطان نشان دهند. عدم دیده شدن تومورهای جامد در پت اسکن، یک چالش متداول است.
بیماری قلبی
پت اسکن می‌تواند نواحی از قلب را که جریان خون آنجا کمتر شده است، شناسایی کند. این به این دلیل است که بافت‌های سالم قلب بیشتر از ردیاب‌ها جذب می‌کنند، در حالی که بافت‌های بیمار یا کم خون، کمتر از این مواد استفاده می‌کنند.
با توجه به رنگ‌ها و درجات روشنایی مختلف در اسکن، می‌توان سطوح متفاوت عملکرد بافت‌ها را تشخیص داد و به پزشک و شما کمک کرد تا بهترین روش درمانی را انتخاب کنید.
اختلالات مغزی
گلوکز انرژی اصلی مغز است. در طول پت اسکن، ردیاب‌ها به ترکیباتی مثل گلوکز چسبیده و آن را شناسایی می‌کنند.
با شناسایی گلوکز رادیواکتیو، پت اسکن می‌تواند نواحی از مغز را که بالاترین مصرف گلوکز را دارند، شناسایی کند.
پزشک شما به اسکن نگاه می‌کند تا ببیند مغز چگونه کار می‌کند و هر گونه ناهنجاری را بررسی کند.
پت اسکن برای کمک به تشخیص و مدیریت بسیاری از اختلالات سیستم عصبی مرکزی مورد استفاده قرار می‌گیرد، از جمله:
- بیماری آلزایمر
- افسردگی
- صرع
- ضربه مغزی
- بیماری پارکینسون
عکس برداری پت اسکن چیست و چه کاربرد و خطراتی دارد ؟
پت اسکن تغییرات متابولیک را در سطح سلولی بافت‌ها و اندام‌ها نشان می‌دهد. این موضوع اهمیت دارد زیرا بیماری‌ها معمولاً در سطح سلولی آغاز می‌شوند.
“`html
اسکن CT و MRI نمی‌توانند مشکلات سطح سلولی را نشان دهند. اسکن پت می‌تواند تغییرات سطح سلولی را بسیار زودتر از این دو اسکن نشان دهد. اسکن‌های CT و MRI ممکن است زمانی که بیماری ساختار بافت و اندام‌ها را تغییر می‌دهد این تغییرات را دیرتر نمایان کنند.
تشخیص بیماری در سطح سلولی بهترین نمای کلی از بیماری‌های پیچیده سیستماتیک را به پزشک می‌دهد، از جمله:
- بیماری عروق کرنر (CAD)
- تومورهای مغزی
- اختلالات حافظه
- اختلالات تشنج
در بسیاری از موارد، ممکن است پزشک اسکن PET-C یا PET-MRI را برای بیمار تجویز کند.
- به طور کلی، سی تی اسکن از دستگاه‌های مخصوص اشعه ایکس برای تولید تصاویری از داخل بدن استفاده می‌کند.
- اسکن MRI از میدان‌های مغناطیسی و پالس‌های فرکانس رادیویی برای ایجاد تصاویر از ساختارهای داخلی مانند اندام‌ها، بافت‌های نرم و استخوان استفاده می‌کند.
زمانی که هر یک از این اسکن‌ها همراه با پت اسکن انجام می‌شود، نتیجه به صورت تصاویری ادغامی خواهد بود. یک کامپیوتر تصاویر دو اسکن را ترکیب می‌کند تا یک تصویر سه‌بعدی ایجاد کند که اطلاعات بیشتری فراهم می‌کند و باعث می‌شود تشخیص دقیق‌تری انجام شود.
اسکن گالیوم نیز شبیه پت اسکن است و شامل تزریق سیترات گالیوم، که یک ردیاب رادیواکتیو است، می‌باشد. این اسکن معمولاً یک تا سه روز پس از تزریق ردیاب انجام می‌شود، بنابراین یک فرایند چند روزه است.
این اسکن‌ها معمولاً برای تشخیص سرطان استفاده نمی‌شوند، هرچند برخی از انواع اسکن گالیوم با آزمایش‌های پیشرفته‌تری مثل پت اسکن ترکیب می‌شوند.
پت اسکن چه خطراتی به همراه دارد ؟
پت اسکن شامل دریافت ردیاب‌های رادیواکتیو است، اما قرار گرفتن در معرض اشعه‌های مضر معمولاً حداقل است.
طبق گفته Mayo Clinic، مقدار اشعه در ردیاب کم است و خطر آن برای بدن ناچیز است. با این حال، بهتر است که در مورد خطرات احتمالی با پزشک مشورت کنید.
خطر این اسکن نسبت به مزایای نتایج آن در تشخیص بیماری‌های جدی بسیار کم است. ردیاب اساساً گلوکز است که به یک قسمت رادیواکتیو متصل شده است. این ویژگی باعث می‌شود که بدن ردیاب را به راحتی دفع کند، حتی اگر مشکل کبدی یا دیابت داشته باشید.
افراد مبتلا به آلرژی و سایر بیماری‌ها
احتمال بروز واکنش آلرژیک به ردیاب وجود دارد. افرادی که به ید، آسپارتام یا ساکارید آلرژی دارند باید پزشک خود را مطلع کنند.
افرادی که نمی‌توانند ردیاب ید داشته باشند، معمولاً ردیاب تهیه شده از باریوم رقیق شده را که با ساکارین شیرین شده است دریافت می‌کنند.
- افرادی که باردار هستند : تشعشع برای جنین بی‌خطر محسوب نمی‌شود. اگر باردار هستید یا فکر می‌کنید ممکن است باردار باشید، باید از انجام پت اسکن پرهیز کنید.
- افرادی که اسکن PET–CT انجام می‌دهند : اگر پت اسکن انجام می‌دهید، به ردیاب اضافی نیاز خواهید داشت. این مسأله می‌تواند برای افرادی که مشکل کلیوی دارند یا سطح کراتینین آنها به خاطر مصرف داروهای قبلی بالا است، خطرناک باشد.
- سایر خطرات : سایر خطرات این آزمایش شامل احساس ناراحتی به خاطر سوزن‌ها و ترس از ورود به فضای تنگ و بسته است. تزریق ممکن است باعث بروز علائمی مانند خونریزی، کبودی یا تورم شود.
افرادی که احتمالاً واکنش آلرژیک به ردیاب ید دارند عبارتند از:
- افرادی که سابقه آلرژیک به پت اسکن دارند
- افرادی با آلرژی‌های مختلف
- افراد مبتلا به آسم
- افراد با بیماری‌های قلبی
- افرادی که دچار کمبود آب بدن هستند
- افرادی با اختلالات خونی مثل کم‌خونی داسی شکل، پلی‌سیتمی ورا و میلومای مولتیپل
- افراد با بیماری‌های کلیوی
- افرادی که داروهایی مثل مسدودکننده‌های بتا، داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) یا اینترلوکین 2 (IL-2) مصرف می‌کنند
چطور باید برای پت اسکن آماده شد ؟
پزشک شما یک راهنمای کامل برای نحوه آمادگی جهت انجام پت اسکن به شما خواهد داد. در مورد همه داروهای تجویزی یا غیرتجویزی که مصرف می‌کنید به پزشک اطلاع دهید.
“`
نسخه مصرفی، با پزشک خود مشورت کنید.
چند روز پیش: ممکن است از شما خواسته شود که 24 تا 48 ساعت قبل از انجام آزمایش، از ورزش‌های سخت پرهیز کنید.
چند ساعت قبل: اگر قرار است تحت بیهوشی اسکن شوید، در صبح روز آزمایش چیزی نخورید و ننوشید. اگر لازم است دارویی مصرف کنید، تنها می‌توانید چند جرعه آب بنوشید.
اگر اسکن بدون بیهوشی است، از شش ساعت قبل از اسکن چیزی نخورید. همچنین از جویدن آدامس یا مکیدن آب‌نبات‌های سفت یا نعناعی خودداری کنید.
با این حال می‌توانید آب بنوشید و داروهای تجویز شده را بگیرید. ممکن است از شما خواسته شود که لباس مخصوص بیمارستان بپوشید. از آنجایی که فلز می‌تواند در تجهیزات آزمایش اختلال ایجاد کند، باید هر جواهری را که دارید بیرون بیاورید.
اگر آزمایش PET–CT دارید، دستگاه‌های پزشکی مانند ضربان‌سازها بر نتیجه آزمایش تأثیر نمی‌گذارد. اما نمی‌توانید زیر PET–MRI با وسایل پزشکی غیرمجاز یا ایمپلنت‌های فلزی بروید.
روز قبل: 24 ساعت قبل از آزمایش، به شما گفته می‌شود که باید از غذاهای با کربوهیدرات پایین و بدون قند استفاده کنید. غذاها و نوشیدنی‌های شما نباید شامل موارد زیر باشد:
- غلات
- پاستا
- نان
- برنج
- شیر یا ماست، چه لبنی و چه غیر لبنی
- میوه‌ها و آبمیوه‌ها
- الکل
- نوشیدنی‌های کافئین‌دار
- آب‌نبات، از جمله آدامس و نعناعی
غذاهایی که می‌توانید بخورید شامل گوشت، آجیل و سبزیجات غیر نشاسته‌ای است.
پت اسکن چگونه انجام می‌شود؟
قبل از اسکن، ردیاب را از طریق رگ دست، با نوشیدن یک محلول یا استنشاق یک گاز دریافت می‌کنید.
بدن شما برای جذب ردیاب به زمان نیاز دارد؛ باید یک ساعت قبل از شروع اسکن صبر کنید. مدت زمان جذب ردیاب بستگی به قسمتی از بدن دارد که باید اسکن شود.
در حین انتظار برای جذب دارو باید حرکت کم کنید، راحت باشید و سعی کنید گرم بمانید. اگر قرار است اسکن مغز انجام شود، از تماشای تلویزیون، گوش دادن به موسیقی و خواندن خودداری کنید.
در مرحله بعد، شما برای اسکن قرار می‌گیرید که ممکن است 30 تا 45 دقیقه طول بکشد. پت اسکن شامل دراز کشیدن روی یک میز باریک است که به دستگاه PET متصل است و شکلی شبیه حرف O غول پیکر دارد.
میز به آرامی به داخل دستگاه حرکت می‌کند تا امکان اسکن فراهم شود. در طول اسکن باید دراز کشیده بمانید. تکنسین به شما می‌گوید چقدر باید در آن حالت بمانید. ممکن است از شما خواسته شود برای چند ثانیه نفس خود را نگه دارید.
در طول آزمایش صدای وزوز و کلیک کردن را خواهید شنید. وقتی همه تصاویر لازم ثبت شد، از دستگاه خارج می‌شوید و آزمایش تمام می‌شود.
بیشتر بخوانید:
بعد از انجام آزمایش می‌توانید به کارهای روزمره خود ادامه دهید، مگر اینکه پزشک توصیه دیگری داشته باشد.
با این حال، از آنجایی که مواد رادیواکتیو حدود 12 ساعت در بدن شما باقی می‌مانند، باید تماس خود را با زنان باردار و نوزادان محدود کنید.
بعد از آزمایش مایعات زیادی بنوشید تا ردیاب‌ها از بدن خارج شوند. به‌طور کلی، همه ردیاب‌ها پس از دو روز از بدن خارج می‌شوند.
همچنین یک متخصص، تصاویر پت اسکن را بررسی می‌کند و نتایج به پزشک شما منتقل می‌شود.
نتایج معمولاً ظرف دو روز کاری برای پزشک آماده می‌شود و پزشک در نوبت معاینه بعدی به شما نتایج را اطلاع می‌دهد.
