فرق تیروئید پرکار با تیروئید کم کار چیست؟ (2 نکته مهم)
فرق بین تیروئید کم کار و پرکار چیست؟
غده تیروئید، یک غده کوچک و شبیه به پروانه است که در جلوی گردن شما قرار دارد و تأثیر زیادی بر سلامت عمومی شما دارد. این غده کوچک بر عملکرد سایر اعضای بدن تأثیر می‌گذارد و اگر به درستی فعالیت نکند، می‌تواند مشکلات زیادی به وجود آورد. تیروئید شما به تنظیم متابولیسم و دمای بدن کمک می‌کند.
“زمانی که تیروئید شما به درستی کار نکند، ممکن است نشانه‌های مختلفی ایجاد شود. این نشانه‌ها ممکن است به آرامی بروز کند، ولی همیشه باید به تغییرات بدن خود توجه داشته باشید و اگر نگران هستید، با پزشک خود مشورت کنید.” دو نوع اختلال تیروئید، کم کاری و پرکاری تیروئید نامیده می‌شوند. با اینکه این دو نام شبیه هم هستند، اما مشکلات متفاوتی را نشان می‌دهند.
تیروئید کم کار چیست؟
تفاوت‌های اصلی بین این دو اختلال:
در کم کاری تیروئید، هورمون‌های تیروئید کمتر از حد نیاز تولید می‌شود، در حالی که در پرکاری، این هورمون‌ها بیشتر از حد معمول تولید می‌شوند. کم کاری تیروئید می‌تواند باعث کاهش متابولیسم، خستگی و کندی عملکرد بدن شود. برعکس، پرکاری تیروئید می‌تواند به کاهش وزن و احساس اضطراب منجر شود.
گاهی افراد ممکن است پس از تجربه کم کاری تیروئید، به پرکاری دچار شوند یا برعکس. اگر هر یک از این علائم را مشاهده کردید، بهتر است با پزشک خود درباره گزینه‌های درمانی صحبت کنید.
کم کاری تیروئید زمانی اتفاق می‌افتد که فعالیت غده تیروئید کم می‌شود. این مشکل می‌تواند در هر سنی رخ دهد، اما با بالا رفتن سن، خطر آن افزایش می‌یابد و بیشتر تحت تأثیر عوامل ژنتیکی قرار دارد. زنان سه برابر بیشتر از مردان به کم کاری تیروئید دچار می‌شوند.
دستگاه ایمنی بدن در صورت کم کاری تیروئید به غده تیروئید حمله می‌کند و باعث التهاب می‌شود، که در نتیجه تیروئید هورمون‌های کمتری تولید می‌کند.
معمولاً نشانه‌های کم کاری تیروئید واضح نیست و ممکن است مشابه با علائمی از جمله فقر آهن باشد. به همین دلیل، این علائم ممکن است با شرایط دیگری که باعث خستگی می‌شوند اشتباه شود. ولی آزمایش غربالگری به سادگی با تست هورمون تحریک تیروئید (TSH) قابل انجام است.
دلایل شایع کم کاری تیروئید عبارتند از:
تیروئیدیت (التهاب تیروئید) هاشیموتو که یک اختلال خود ایمنی است.
عوامل ژنتیکی
رژیم غذایی کم ید
در معرض پرتوی درمان سرطان قرار گرفتن
استفاده از بعضی داروها برای درمان سرطان، بیماری‌های قلبی و روانی
برداشتن تیروئید به روش جراحی
علائم کم کاری تیروئید
افزایش وزن غیر قابل توجیه یا مشکل در کاهش وزن
خستگی
افسردگی
ریزش و خشکی مو
گرفتگی عضلات
خشکی پوست
گواتر (تورم غده تیروئید)
ناخن‌های شکننده
کاهش ضربان قلب
دوره‌های نامنظم قاعدگی
حساسیت به سرما
یبوست
سندرم تونل کارپال (نشانگان مجرای مچ دستی)
بهترین راه درمان کم کاری تیروئید چیست؟
یکی از روش‌های درمانی مصرف قرص سدیم لووتیروکسین (که به نام Synthroid هم شناخته می‌شود) است. این دارو به عنوان هورمون جایگزین مصرف می‌شود و می‌تواند کمک کند تا سطح هورمون‌های تیروئید تنظیم شود. این قرص‌ها شامل یک هورمون مصنوعی مشابه تیروکسین هستند که به طور طبیعی توسط غده تیروئید تولید می‌شود. به طور کلی، داروهای جایگزین تیروئید باید برای مدت طولانی (گاهی ممکن است برای همیشه) مصرف شوند، زیرا اثرات کم کاری تیروئید می‌توانند غیر قابل برگشت باشند.
تیروئید پر کار چیست؟
پرکاری تیروئید حالت‌هایی است که در آن غده تیروئید بیشتر از حد معمول هورمون تولید می‌کند. این حالت دقیقاً برعکس کم‌کاری تیروئید است.
دلایل شایع پرکاری تیروئید:
بیماری گریوز، که یک بیماری خودایمنی است و باعث تحریک تولید هورمون‌های تیروئید T4 و T3 می‌شود.
تحت تأثیر قرار گرفتن غده تیروئید
وجود گره‌های کوچک در تیروئید
علائم پرکاری تیروئید:
کاهش وزن غیرقابل توضیح
احساس اضطراب یا استرس
ضربان قلب بالا
لرزش
عرق کردن زیاد
احساس گرما به طرز مکرر
پوستی که قرمز و خارش دارد
حرکات مکرر روده بیشتر از حد معمول
موهایی نازک و ریزش مو
بهترین راه درمان پرکاری تیروئید:
برای درمان این حالت معمولاً از داروهایی مثل متی‌مازول یا پروپیل‌تیوراسیل (PTU) استفاده می‌شود که به غده تیروئید پیام می‌دهند تا تولید هورمون T4 و T3 را کاهش دهد. این داروها به صورت قرص موجودند و ممکن است روزانه چند بار مصرف نیاز داشته باشند. اما باید بگوییم که این درمان قطعی نیست.
اگر داروهای ضد تیروئید نتوانند غده را متعادل کنند، گزینه‌های دیگری چون جراحی برای برداشتن کامل یا بخشی از تیروئید یا درمان با ید رادیواکتیو وجود دارد که برای کاهش تولید هورمون‌های تیروئید به کار می‌روند.
اگر پرکاری تیروئید درمان نشود، می‌تواند منجر به مشکلات جدی مثل ضربان قلب نامنظم یا حتی از بین رفتن استخوان‌ها شود. بیشتر افرادی که به موقع این مشکل را شناسایی و درمان کنند، نتایج خوبی به دست می‌آورند؛ اما اگر علائمی از پرکاری تیروئید را مشاهده کردید، لازم است به سرعت به پزشک مراجعه کنید.
این موضوع به ویژه زمانی مهم است که دچار ضربان نامنظم قلب باشید، چون این وضعیت می‌تواند به خطراتی مانند سکته منجر شود. همچنین، دانستن تاریخچه خانوادگی خود در مورد این بیماری می‌تواند مفید باشد؛ زیرا کم‌کاری تیروئید عموماً جنبه وراثتی دارد. به علاوه، زنان در سن باروری باید متخصص زنان خود را از این وضعیت مطلع کنند زیرا این مشکل می‌تواند در دوران بارداری بر روی جنین تأثیر بگذارد.
اگر هر یک از این علائم برایتان آشناست، با پزشک خود مشورت کنید. درمان سریع در موفقیت درمان تأثیر زیادی دارد. درمان نکردن کم‌کاری یا پرکاری تیروئید به مدت طولانی می‌تواند منجر به مشکلات جدی در سلامت شود.
شیوع و عوامل خطر: چه کسی به اختلالات تیروئید دچار می‌شود؟
زنان بیشتر در معرض خطر ابتلا به بیماری تیروئید هستند و پرکاری و کم‌کاری تیروئید معمولاً در زنان بالای 60 سال دیده می‌شود. تخمین زده می‌شود که حدود یک نفر از هر هشت زن در طول زندگی خود برخی از مشکلات تیروئید را تجربه خواهند کرد. این بیماری‌ها معمولاً در خانواده‌ها نیز وجود دارد.
مشکل تیروئید ممکن است ناشی از درمان سرطان باشد. همچنین ممکن است در غده تیروئید شما گره‌های کوچکی وجود داشته باشد، اما این گره‌ها اغلب سرطانی نیستند و تأثیری بر روی عملکرد تیروئید ندارند. برای پیگیری سرطان تیروئید ممکن است نیاز به بیوپسی یا سونوگرافی باشد، هرچند که این نوع بیماری نادر است.
گاهی اوقات بارداری می‌تواند باعث تغییر در سطح تیروئید شود. این تغییرات عموماً در دوران بارداری رخ می‌دهد و ممکن است تا یک سال پس از زایمان هم ادامه یابد. کم‌کاری تیروئید نیز می‌تواند برای زنان بعد از یائسگی خطرناک باشد.
تشخیص کم کاری و پرکاری تیروئید
برای تشخیص این بیماری‌ها، نخستین قدم آزمایش خونی است که پزشک از شما می‌خواهد انجام دهید. این آزمایش باید با دقت انجام شود و معمولاً بهتر است که برای دقیق‌ترین نتیجه، تست خون را قبل از خوردن هر نوع غذایی انجام دهید.
این آزمایش سطح سه نوع هورمون را اندازه‌گیری می‌کند. اولین آن هورمون تحریک‌کننده تیروئید (TSH) است که توسط غده هیپوفیز در مغز ترشح می‌شود. اگر سطح TSH بالا باشد، این موضوع می‌تواند نشان دهد که…
این موضوع به این معنی است که غده هیپوفیز شما فعال است، که نشان می‌دهد احتمالاً در تلاش است تا مشکلات ناشی از غده تیروئید کم‌فعال را جبران کند.
(غده هیپوفیز ممکن است به دلایل دیگر، بدون توجه به وضعیت غده تیروئید، فعالیت بالایی داشته باشد). نتیجه پایین آزمایش نشان می‌دهد که مقدار غیرعادی هورمون‌های تیروئید در خون شما وجود دارد و ممکن است به پرکاری تیروئید اشاره کند.
دو هورمون دیگری که پزشک ممکن است بررسی کند تیروکسین آزاد (T4) و تریودوتیرونین (T3) هستند. همچنین پزشک ممکن است سطح T4 آزاد (Free-T4) را اندازه‌گیری کند. این میزان T4 قبل از ذخیره شدن در بافت‌های بدن است. سطح پایین هرکدام از این هورمون‌ها نشانه کم‌کاری تیروئید است، در حالی که سطح بالا به پرکاری تیروئید اشاره دارد.
آزمایشات تشخیصی بعدی به آنچه پزشک در آزمایش خون اولیه و در معاینات فیزیکی تیروئید شما مشاهده می‌کند بستگی دارد. اگر غده تیروئید بزرگ شده باشد، ممکن است نیاز به سونوگرافی به منظور تشخیص کیست داشته باشید. بیوپسی با سوزن نازک، که گاهی با سونوگرافی ترکیب می‌شود، شامل گرفتن یک نمونه کوچک از کیست برای بررسی وجود سرطان است.
یک روش دیگر برای تشخیص پرکاری تیروئید، آزمایش جذب ید رادیواکتیو است. این آزمایش معمولاً همراه با سونوگرافی انجام می‌شود. در ابتدا، تکنسین از شما می‌خواهد تا کپسول حاوی ید رادیواکتیو را مصرف کنید. غده تیروئید سالم فقط مقدار ید مورد نیازش را جذب می‌کند. اگر تصاویر نشان دهند که تیروئید شما بیش از حد از ید استفاده می‌کند، ممکن است به پرکاری تیروئید دچار باشید. این موضوع برای کم‌کاری تیروئید بالعکس صدق می‌کند.
عوارض، پیش‌آگهی و چشم‌انداز شرایط تیروئید
چشم‌انداز عمومی و پیش‌آگهی برای کم‌کاری تیروئید و پرکاری تیروئید متفاوت است. در کم‌کاری تیروئید، سطح و علائم شما به کمک دارو بهتر می‌شود، ولی احتمالاً شما باید تا آخر عمر درمان را ادامه دهید. این موضوع درباره پرکاری تیروئید ضروری نیست. اگر داروهای ضد تیروئید مؤثر باشند، سطح هورمون تیروئید شما عادی می‌شود بدون هیچ‌گونه مشکل دیگری.
فرقی نمی‌کند چه نوع بیماری تیروئید دارید، پزشک به‌صورت دوره‌ای وضعیت شما را با آزمایش خون بررسی می‌کند تا اطمینان حاصل کند که هورمون‌های تیروئید شما در حد مطلوب قرار دارند.
عوارض بیماری تیروئید ممکن است شامل موارد زیر باشد:
اضطراب (بیشتر در پرکاری تیروئید دیده می‌شود)
افسردگی (بیشتر در کم‌کاری تیروئید مشاهده می‌شود)
نوسانات وزنی
مشکلات باروری
نقایص هنگام تولد
مشکلات قلبی
فشار خون بالا (که معمولاً در پرکاری تیروئید رخ می‌دهد)
همچنین بخوانید:
