فریز کردن اسپرم در چه مواردی مصرف میشود؟ (2 نکته مهم)
انجماد (فریز) اسپرم و کاربردهای آن
اسپرم ، سلول جنسی مرد است که برای تبدیل شدن به اسپرم بالغ لازم است مراحل مختلفی را طی کند که معمولاً این پروسه حدود سه ماه به طول می‌انجامد. اسپرم‌ها به عوامل مختلفی مانند عفونت‌ها، ضربه‌ها و حتی شرایط محیطی مانند آلودگی‌ها و برخی داروها، به ویژه شیمی‌درمانی و اشعه‌درمانی، بسیار حساس هستند. این عوامل می‌توانند باعث آسیب به روند تولید اسپرم شوند و حتی منجر به توقف کامل آن شوند. روش‌هایی مانند شیمی‌درمانی، اشعه‌درمانی و جراحی که برای درمان سرطان استفاده می‌شوند، ممکن است باعث ناباروری مردان شوند. بنابراین، حفظ قدرت باروری از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
انجماد یا فریز اسپرم
انجماد اسپرم و ذخیره‌سازی آن در شرایط مناسب (که معمولاً به آن بانک اسپرم گفته میشود) روشی برای حفظ اسپرم‌ها است. تاریخ انجماد اسپرم به بیش از 200 سال قبل برمی‌گردد. اسپلازانی در سال 1776 گزارش کرد که مایع منی یخ‌زده یک حیوان در برف، پس از ذوب شدن دوباره تحرک خود را به دست آورده است.
در سال‌های بعد، متگازا متوجه شد که تعدادی از اسپرم‌های مایع منی که به مدت طولانی در دمای منفی 15 درجه سانتی‌گراد ذخیره شده بودند، بعد از ذوب شدن دوباره تحرک خود را به دست آورده‌اند. به همین ترتیب، بانک اسپرم برای نگهداری اسپرم‌های حیوانات و انسان‌ها پیشنهاد شد. امروزه، فریز کردن اسپرم، تخمک‌ها و جنین‌ها بسیار مهم است. این فرایند، برای نگهداری و حفاظت از اسپرم، تخمک یا جنین در دماهای بسیار پایین، انجام میشود. دما معمولاً حدود منفی ۱۹۶ درجه سانتی‌گراد است که همین دما نقطه جوش نیتروژن مایع است.
فریز اسپرم در چه مواردی استفاده میشود ؟
انجماد اسپرم به ما این امکان را می‌دهد که اسپرم‌ها را برای سال‌ها در شرایط مناسب ذخیره کنیم و در زمان نیاز، آن‌ها را خارج کرده و برای لقاح، مانند لقاح خارج از رحم استفاده کنیم. این تکنیک به ویژه برای بیمارانی که تحت درمان‌های خاص مانند شیمی‌درمانی و رادیوتراپی هستند، اهمیت دارد؛ زیرا این نوع درمان‌ها ممکن است باعث کاهش یا از بین رفتن توانایی تولید اسپرم شوند. همچنین این تکنیک برای افرادی که تعداد اسپرم‌های کمی دارند نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد.
از دیگر کاربردهای انجماد اسپرم می‌توان به بیوپسی بیضه اشاره کرد. چرا که نمونه‌برداری از بیضه برای بیمار خوشایند نیست، می‌توان از نمونه جمع‌آوری‌شده در یک دوره درمانی استفاده کرد و علاوه بر آن، نمونه‌هایی را نیز برای استفاده در دوره‌های آینده با استفاده از تکنیک فریز ذخیره کرد. ولی باید توجه داشته باشیم که حتی با بهترین تکنیک‌ها برای فریز اسپرم، کیفیت اسپرم‌ها پس از ذوب به خوبی اسپرم تازه نیست. به همین دلیل بسیاری اعتقاد دارند که جز در موارد ضروری، استفاده از اسپرم تازه برای درمان‌های کمک باروری بهتر است.
همچنان که گفته شد، یکی از روش‌های معتبر برای حفظ باروری مردان مبتلا به سرطان یا افرادی که در معرض آسیب به تولید اسپرم هستند، انجماد اسپرم و نگهداری آن در بانک اسپرم است. انجماد بافت بیضه کودکانی که تحت شیمی‌درمانی و اشعه‌درمانی قرار گرفته‌اند نیز می‌تواند به آن‌ها این امکان را بدهد که پس از بلوغ و ازدواج فرزندی داشته باشند.
مزایای فریز اسپرم
اسپرم فرد نمونه‌دهنده برای استفاده در موارد زیر گرفته و فریز میشود:
• حفظ قدرت باروری در تمام طول زندگی برای همه افراد
• ذخیره اسپرم برای استفاده‌های آینده
نگهداری اسپرم قبل از انجام عمل‌های جراحی در سیستم تناسلی که ممکن است باعث ایجاد مشکلاتی در انزال و تولید اسپرم شوند، بسیار مهم است. همچنین، این روش می‌تواند به مردانی که به وازکتومی (عمل جراحی جلوگیری از باروری) نیاز دارند، کمک کند تا باروری خود را با ذخیره‌سازی درازمدت اسپرم تضمین کنند. علاوه بر این، مردانی که می‌خواهند اسپرمشان در غیاب خود برای همسرشان در دسترس باشد، می‌توانند از این روش استفاده کنند.
در مواردی که فرد به زودی تحت درمان‌های خاصی مانند شیمی‌درمانی یا رادیوتراپی قرار می‌گیرد، حفظ اسپرم اهمیت زیادی دارد. همچنین، افرادی که تعداد اسپرم کمی دارند یا در هر بار نمونه‌گیری با کاهش چشمگیری روبرو هستند، می‌توانند از این خدمت بهره‌مند شوند.
اگر فرد در روز نمونه‌گیری برای انجام درمان IVF نتواند در زمان و مکان مورد نظر حضور داشته باشد، یا اگر در معرض موادی مانند مواد رادیواکتیو، اشعه X، سموم و مواد شیمیایی خطرناک قرار دارد، نگهداری اسپرم نیز پیشنهاد میشود. از طرف دیگر، اگر فرد تمایل به اهدای اسپرم داشته باشد، می‌تواند از این خدمت استفاده کند.
قبل از اینکه اسپرم به روش فریز شدن آماده شود، آزمایشگاه موظف است فرایند فریز را برای فرد توضیح دهد و از او رضایت بگیرد. سپس فرد باید برای آزمایش بیماری‌ها مانند هپاتیت B و C و ایدز مورد آزمایش قرار گیرد. نمونه‌گیری منی در آزمایشگاه به‌صورت تازه (fresh) انجام میشود.
بعد از نمونه‌برداری، اسپرم در شرایط خاص فریز شده و در تانک نیتروژن نگهداری میشود. معمولاً اسپرم فریز شده برای 10 سال نگهداری میشود، اما در هر آزمایشگاه معمولاً فقط 1 سال اسپرم را با رضایت فرد نگهداری می‌کنند. تمدید این دوره بستگی به درخواست فرد دارد. در صورت پشیمانی، فرد می‌تواند با رعایت مقررات آزمایشگاه، نمونه خود را پس بگیرد، اهدا نماید یا برای مصارف تحقیقاتی به دیگر موسسات دهد.
شانس فرزنددار شدن پس از فریز اسپرم چقدر است؟
باید توجه داشت که برخی از اسپرم‌ها در طول فرایند فریز ممکن است زنده نمانند یا دچار تغییرات ساختاری شوند. این روش بیشتر برای درمان ناباروری به کمک روش ICSI (تزریق اسپرم به سیتوپلاسم) استفاده میشود. البته موفقیت در روش‌های IVF و DI نیز به عوامل مختلفی بستگی دارد که یکی از مهم‌ترین آن‌ها سن زن دریافت‌کننده اسپرم است.
لطفاً اگر سوال یا نکته‌ای درباره انجماد (فریز) اسپرم دارید، آن را در قسمت نظرات با ما و دیگر کاربران به اشتراک بگذارید.
برای اطلاعات بیشتر:
مجله اینترنتی رضیم
مرجان امینی
