فوت و فن کاشت و نگهداری گیاه آقطی سیاه (2 نکته مهم)

معرفی گیاه آقطی سیاه

آقطی سیاه یکی از گیاهان دارویی قدیمی است که از آن در درمان برخی بیماری‌ها استفاده می‌شود. گل‌ها، میوه‌های کاملاً رسیده، پوست و برگ‌های این گیاه در چندین کتاب دارویی به عنوان دارو شناخته شده‌اند و خواص آن‌ها بیان شده است. مواد مفید موجود در قسمت‌های مختلف آقطی سیاه می‌توانند آرامش‌دهنده، ادرارآور، ضد تعریق و تقویت‌کننده قلب باشند. این گیاه برای درمان سرماخوردگی و برخی مشکلات تنفسی مناسب است. همچنین می‌توان از میوه‌های تازه آن مربا و مارمالاد تهیه کرد که خواص درمانی دارد. گل‌ها نیز به‌طوری‌که تا حدی ملین هستند و می‌توان از آن‌ها به عنوان یک داروی مسهل استفاده کرد.

این گیاه در سراسر اروپا به طور گسترده‌ای رشد می‌کند. از اسکاندیناوی تا شمال آفریقا و از طرف شرق تا قفقاز یافت می‌شود. در اصل، آقطی سیاه بیشتر در قسمت‌های پایین جنگل‌های برگریز و حاشیه آب‌ها رشد می‌کند. با افزایش کشت و کار در زمین، این گیاه به شکل وسیع‌تری گسترش یافته است. پرندگان دانه‌های آن را پخش کرده و در مکان‌های مختلف به رشد خود ادامه می‌دهند.

گیاه شناسی آقطی سیاه

گل‌های آقطی به‌صورت خوشه‌ای روی گیاه ظاهر می‌شوند و بعد از آن، میوه‌های گرد و بنفش-سیاه جای گل‌ها را می‌گیرند که زیبایی به باغچه شما می‌بخشند. هم گل‌ها و هم میوه‌ها خواص دارویی دارند. اگر به آبیاری، نور و هوای تازه این گیاه توجه کنید، می‌توانید آن را در داخل خانه هم بکارید. آقطی ممکن است بین ۲ تا ۴ متر قد بکشد و به صورت درخت درآید. اما با هرس منظم می‌توان اندازه آن را کوچک نگه داشت. آقطی همیشه سبز نیست و در فصل سرد، برگ‌هایش ریخته و خزان می‌کند.

میوه‌های این گیاه داروئی هستند، اما خوردن آن‌ها به‌صورت خام سمی است. بنابراین باید قبل از مصرف پخته شوند. اگر میوه‌ها به درستی آماده شوند، نه‌تنها سمی نیستند بلکه برای سلامت بدن مفید و خوشمزه نیز هستند. به غیر از میوه‌ها، سایر بخش‌های گیاه هم می‌توانند سمی باشند.

شرایط اکولوژیک نگهداری گیاه آقطی سیاه

نور : این گیاه به مکانی نیاز دارد که دارای نور آفتاب و سایه باشد.

آبیاری : آبیاری باید به‌صورت متعادل صورت گیرد؛ خاک گیاه نباید همیشه مرطوب باشد و همچنین نباید برای مدت طولانی خشک شود. بعد از آنکه گیاه جدید در خاک مستقر شد، می‌تواند خشکی را تحمل کند، اما برای گیاهان جوان و تازه کاشته شده، آبیاری مرتب ضروری است.

خاک: اگر آقطی را در خاک مرطوب و هوای مرطوب بکارید، به خوبی رشد خواهد کرد. باید اطمینان حاصل کنید که خاک دارای زهکشی مناسب باشد تا آب در محل ریشه‌ها باقی نماند و باعث پوسیدگی ریشه‌ها نشود. آقطی نسبت به pH خاک حساس نیست و می‌تواند در طیف وسیعی از pH، از اسیدی تا قلیایی، رشد کند.

دما: آقطی به سرما تا حدی مقاوم است و می‌تواند دماهای تا منفی ۶ درجه سانتی‌گراد را تحمل کند. بهتر است گیاه در دماهایی بین منفی ۶ تا ۲۱ درجۀ سانتی‌گراد نگهداری شود.

هرس : آقطی معمولاً شاخه‌های رونده زیادی تولید می‌کند. اگر می‌خواهید تعداد گیاهان آقطی را در باغچه‌تان افزایش دهید، این رونده‌ها به شما کمک می‌کنند و در غیر این صورت ممکن است برای‌تان مشکل ایجاد کنند. در برخی مناطق، این گیاه به‌صورت تهاجمی رشد می‌کند و مانع از رشد سایر گیاهان می‌شود. معمولاً آقطی به‌صورت یک گیاه واحد رشد نمی‌کند و چندین تنه دارد، مگر اینکه شما از ابتدا آن را مرتب هرس کنید.

برای هرس گیاه
“““html

در اوایل بهار باید به کارهای باغبانی بپردازید. در این زمان، با استفاده از یک قیچی باغبانی تمیز و ضدعفونی، همه شاخه‌های مرده، بیمار و ضعیف را از درخت بزنید. همچنین بهتر است شاخه‌هایی که بیش از ۳ سال دارند را نیز هرس کنید، چون این شاخه‌ها مانع رشد شاخه‌های جوان‌تر می‌شوند. هرس کردن به رشد شاخسار جدید کمک می‌کند و گیاه شما را مرتب‌تر نشان می‌دهد، چون گیاه آقطی معمولاً به صورت نامرتب رشد می‌کند.

روش کاشت و تکثیر آقطی سیاه

آقطی سیاه بیشتر در مناطق جنگلی و سخت‌گذر رشد می‌کند، به همین خاطر برداشت آن از محل‌های طبیعی معمولاً مقرون به صرفه نیست و در بعضی کشورها آن را کشت می‌کنند. کاشت و تکثیر آقطی سیاه در زمین‌های صاف، مدت زمان برداشت محصول را کم می‌کند. این گیاه هم با بذر و هم به روش رویشی قابل تکثیر است.

تکثیر به وسیله بذر : بذرهای آقطی سیاه را در ماه‌های مرداد و شهریور جمع‌آوری می‌کنند. سپس آن‌ها را در پاییز همان سال یا اوایل بهار سال بعد در خزانه‌ای در هوای آزاد می‌کارند. با آبیاری منظم و از بین بردن علف‌های هرز، بذرها جوانه می‌زنند و به سرعت رشد می‌کنند. یک سال بعد، نهال‌ها را در بهار یا پاییز به زمین اصلی منتقل می‌کنند.

تکثیر رویشی : این روش با استفاده از قلمه‌های ساقه انجام می‌شود. در ماه‌های خرداد و تیر، گیاهان ساقه‌های سبز و جوان دارند. این ساقه‌ها در شهریور ضخیم و نیمه‌چوبی می‌شوند. در تیر و شهریور، قلمه‌های 20 سانتی‌متری جدا کرده و در خزانه‌ای با خاک مرطوب می‌کارند. قلمه‌ها باید در سایه قرار داشته باشند تا سریع‌تر ریشه‌دار شوند.

پس از ریشه‌دار شدن قلمه‌ها، می‌توان نهال‌ها را به زمین دائمی منتقل کرد. فاصله بین ردیف‌های کاشت باید 250 تا 300 سانتی‌متر باشد و فاصله بین دو نهال در هر ردیف نیز باید 100 تا 150 سانتی‌متر باشد.

برداشت محصول آقطی سیاه

زمانی که گل‌های کناری گل آذین باز شده و گل‌های میانی در حال بازشدن هستند، باید گل‌ها را برداشت کرد.

جمع‌آوری گل‌ها فقط در ساعات خشک روز امکان‌پذیر است، پس باید پس از خشک شدن شبنم یا زمانی بعد از بارندگی برداشت شوند. اگر گل‌ها مرطوب برداشت شوند، پس از خشک شدن قهوه‌ای می‌شوند و کیفیت دارویی آن‌ها کاهش می‌یابد.

گل‌ها را با قیچی باغبانی و از قسمت دمگل جدا کنید و پس از جدا کردن، آن‌ها را به صورت معکوس، با فاصله مناسب و بدون فشار در سبد قرار دهید. این گل‌ها نباید در کیسه یا جعبه نگهداری شوند، چرا که ممکن است فشار باعث تغییر رنگ آن‌ها به قرمز تیره یا قهوه‌ای شود و کیفیت‌شان کاهش یابد. برای نگهداری می‌توان از تخته‌هایی که روی آن‌ها با ورق‌های کاغذی پوشانده‌اند (با رعایت فاصله و عدم فشار) استفاده کرد.

برای خشک کردن گل‌ها، از خشک‌کن‌های برقی کمک بگیرید. گل‌ها را به صورت لایه‌ای نازک در خشک‌کن قرار داده و در دمای 30 تا 35 درجه سانتی‌گراد خشک کنید (ضخامت زیاد، باعث تغییر رنگ در گل‌ها می‌شود). همچنین می‌توانید گل‌ها را در سایه هم خشک کنید. در هر صورت، اگر خشک کردن…

“““html

گل‌ها اگر به درستی خشک شوند، رنگ‌شان زرد روشن خواهد بود.

بعد از خشک کردن گل‌ها، باید آن‌ها را الک کنیم و ساقه‌ها و قسمت‌های نامناسب را جدا کنیم. سپس گل‌ها را در پاکت‌های کاغذی یا جعبه‌های مقوایی بسته‌بندی می‌کنند. نگهداری گل‌های خشک در مکان‌های مرطوب درست نیست، چون رطوبت باعث تغییر رنگ گل‌ها می‌شود. گل‌هایی که به درستی خشک شده باشند، رنگ زرد روشنی دارند و بوی خوشی هم تولید می‌کنند. طعم گل‌ها هم شیرین است. میوه‌ها را هم مانند گل‌ها با ساقه‌ها جمع‌آوری می‌کنند.

میوه‌ها با استفاده از خشک‌کن‌های برقی به خوبی خشک می‌شوند و این دستگاه‌ها مانع از تغییر رنگ میوه‌ها می‌گردند. بعد از اینکه میوه‌ها خشک شدند، ساقه‌ها را از آن‌ها جدا کرده و بسته‌بندی می‌کنند. نسبت گل تازه به خشک، حدود 8 تا 9 به 1 و نسبت میوه تازه به خشک، حدود 4 تا 5 به 1 است. میوه‌های خشک شده رنگ سیاه دارند و سبک هستند و طعم‌شان ملس (ترش و شیرین) است.

خواص دارویی آقطی سیاه

در طب قدیم ایران، آقطی سیاه خاصیت سرد و خشکی دارد. پوست ساقه و ریشه این گیاه قسمت‌های موثر آن به شمار می‌آیند.

• در درمان رماتیسم و درد مفاصل کمک می‌کند.
• ادرارآور است.
• ملین و ضد یبوست است و بهترین دارو برای رفع یبوست به ویژه در سالمندان است.
• دم کرده برگ‌های خشک شده آن در درمان اسهال مؤثر است.
• برای کاهش درد و التیام بواسیر، می‌توانید برگ‌های تازه را له کنید یا از آن پماد درست کنید و روی بواسیر بزنید.
• برای رفع خارش بدن، پوست ساقه آن را در روغن بجوشانید، صاف کنید و بگذارید سرد شود و سپس آن را روی قسمت‌های خارش‌دار بزنید.
• برای جوش‌خوردن استخوان و درمان شکستگی استخوان، از دم کرده ریشه این گیاه استفاده کنید.
• دم کرده گل‌های خشک آقطی سیاه برای درمان آنفلوآنزا، سرماخوردگی، مشکلات تنفسی و نقرس مفید است.

بیشتر بخوانید: