مضرات روغن کرچک و علائم مسمومیت ناشی از کرچک (2 نکته مهم)

معایب روغن کرچک

کرچک یک گیاه است که در کشورهای جنوب آسیا، مدیترانه، شرق آفریقا و هند به طور طبیعی رشد می‌کند. این گیاه در شرایط مناسب به راحتی تکثیر می‌شود و به همین دلیل امروزه تقریباً در تمام نقاط جهان یافت می‌شود.

در ایران، این گیاه در مناطق مختلفی مانند شمال، یزد، خوزستان و خراسان کاشته می‌شود و از گذشته به خاطر خواص خاص خود مورد استفاده قرار می‌گیرد.

از دانه‌های این گیاه روغن کرچک گرفته می‌شود که به طور موضعی برای سلامت پوست و مو به کار می‌رود. امروزه بسیاری از شرکت‌های تولیدی لوازم آرایشی و بهداشتی از روغن کرچک به عنوان یکی از مواد اصلی در محصولات مراقبت از زیبایی استفاده می‌کنند.

بسیاری از خواص خوب این روغن برای پوست و مو به دلیل وجود اسید ریزینولئیک در آن است. با این حال، همانطور که تمام گیاهان دارویی ممکن است برخی معایب هم داشته باشند، روغن کرچک نیز در مواردی باید با احتیاط مصرف شود. برخی از قسمت‌های این گیاه حتی ممکن است سمی و خطرناک باشند.

در ادامه، معایب روغن کرچک و علائم مسمومیت ناشی از آن توضیح داده شده است.

علائم مسمومیت ناشی از کرچک

این گیاه虽然很美，但是 آن را باید با احتیاط استفاده کرد زیرا دانه‌های آن بسیار سمی هستند و اگر بلعیده شوند ممکن است کشنده باشند. به همین دلیل، توصیه نمی‌شود که کرچک در مناطقی که کودکان بازی می‌کنند، کشت شود.

مواردی که باید از مصرف روغن کرچک پرهیز کرد عبارتند از:

• افرادی که التهاب روده دارند نباید از روغن کرچک استفاده کنند.
• افرادی که مبتلا به آپاندیسیت هستند از مصرف روغن کرچک دوری کنند.
• در دوران قاعدگی، مصرف محصولات حاوی روغن کرچک باید با احتیاط باشد.
• استفاده از روغن کرچک در دوران بارداری ممنوع است.
• افراد دارای فشار خون بالا، به دلیل وجود سدیم در برخی ملین‌ها، باید از این روغن پرهیز کنند.
• افرادی که بیماری روده دارند یا درد شکم با علت ناشناخته دارند، باید روغن کرچک را مصرف نکنند.
• بیماران قلبی باید از این روغن دوری کنند.
• افراد دیابتی نوع 2 از مصرف کرچک پرهیز کنند زیرا بسیاری از ملین‌ها قند بالایی دارند.
• کسانی که عمل جراحی برداشتن روده بزرگ را انجام داده‌اند باید از مصرف روغن کرچک و محصولات آن دوری کنند.
• ریسین موجود در پوست دانه‌های کرچک بسیار سمی و خطرناک است.
• اگر دانه‌های کرچک توسط کودکان یا بزرگسالان خورده شوند، ممکن است علائم مسمومیت پس از چند روز ظهور نکند، مگر اینکه دانه‌ها جویده شده باشند که در این صورت علائم زودتر ظاهر می‌شود.
• علائم مسمومیت ناشی از خوردن دانه‌های کرچک عبارتند از: فرد مسموم اشتهای خود را از دست می‌دهد و دچار تهوع، استفراغ و اسهال می‌شود. به مرور زمان، ممکن است فرد دچار استفراغ مداوم، اسهال خونی و در موارد شدید زردی شود. دوز کشنده برای کودکان حدود ۵ تا ۶ دانه و برای بزرگسالان حدود ۲۰ دانه است.

درمان مسمومیت با گیاه کرچک

در حال حاضر درمان خاصی برای این نوع مسمومیت وجود ندارد و فرد مسموم باید تحت نظر پزشک قرار گیرد تا از بروز عوارض مثل آسیب به کلیه و کبد جلوگیری شود. اگر فرد دچار نارسایی کلیه شود، باید دیالیز شود. در صورت مواجهه با مشکل، باید بلافاصله اقداماتی انجام شود.

برای درمان فوری باید به پزشک مراجعه کرده و سریعاً شستشوی معده و روده با زغال انجام شود.

اگر پس از 6 ساعت از جویدن دانه‌های کرچک علائمی بروز نکرد، احتمالاً سم کم بوده یا از بدن خارج شده است. در این صورت می‌توان بیمار را از بیمارستان مرخص کرد.

اما باید توجه داشت که ترخیص از بیمارستان به معنای ایمن شدن کامل نیست و تنها خطر کاهش یافته است. بنابراین، به این بیماران توصیه می‌شود اگر دچار اسهال خونی یا زردی شدند، سریعاً به بیمارستان مراجعه کنند.

همچنین بخوانید:

تشخیص روغن کرچک اصل

روغن‌های گیاهی که به عنوان روغن خوراکی یا غیر خوراکی به فروش می‌رسند، غالباً تقلبی هستند و این به خاطر این است که بسیاری از آنها برای خوراکی مصرف شدن مناسب نیستند و در صورت مصرف می‌توانند باعث بیماری‌هایی مانند درد معده شوند. در حالی که روغن کرچک اصل به آسانی قابل خوردن است و نوع خاصی از آن برای مصارف دارویی استفاده می‌شود.

به گفته کارشناسان، روغن‌های گیاهی نباید ارزان‌تر از میوه یا گیاه اصلی باشند. همچنین از روغن‌های دست‌ساز استفاده نشود، زیرا ممکن است شامل پارافین و انواع اسانس‌ها باشند که مفید نیستند و عوارض دارند.

نکته دیگر این است که روغن‌های خوراکی و غیرخوراکی اگر بیشتر از شش ماه بمانند، خوب نیستند و ممکن است سمّی و مضر شوند. بنابراین، باید به تازگی آنها توجه کرد.

طرز تهیه روغن کرچک اصل

قسمت‌های مورد استفاده گیاه کرچک شامل برگ و دانه‌های آن است و روغن کرچک اصل با فشار دادن دانه‌های کرچک استخراج می‌شود. از فشردن دانه‌های بدون پوسته این گیاه در دماهای سرد، روغنی به دست می‌آید که بعداً تصفیه و بی‌رنگ می‌شود و به آن روغن کرچک دارویی (Pharmaceutical Castor Oil) می‌گویند.

باقی‌مانده روغن نیز به روش‌های دیگر استخراج و برای مصارف صنعتی استفاده می‌شود. در واقع، تنها یک درصد از روغن کرچک تولید شده در جهان برای مصارف دارویی یا تولید محصولات مفید برای سلامت به کار می‌رود.

روغن‌هایی که طبیعت گرم دارند، خوراکی هستند و روغن‌های با طبیعت سرد، صنعتی بوده و برای کارهایی مثل روغن‌کاری استفاده می‌شوند. روغن صنعتی کرچک در برابر گرما مقاوم نیست و در دماهای بالا می‌سوزد و دود می‌کند. اما در سرما تغییر نمی‌کند و اگر میخی را مدتی در آن قرار دهید، زنگ می‌زند. مصرف روغن صنعتی می‌تواند چربی خون را افزایش دهد.

روغن‌های خوراکی در سرما منجمد می‌شوند اما در برابر گرما مقاوم‌اند و نمی‌سوزند و دود نمی‌کنند. در زمان پخت و پز، اگر روی دیوار یا اجاق گاز بریزند، بعد از چند روز به راحتی پاک می‌شوند. در حالی که روغن‌های صنعتی به سختی از سطوح تمیز می‌شوند. مصرف روغن‌های خوراکی اصل در افراد مبتلا به کبد چرب می‌تواند به کاهش چربی‌های اضافی کبد و تنظیم عملکرد آن کمک کند.

هشدار در مورد استفاده از روغن کرچک

• بسیاری از افراد از روغن کرچک برای درمان مشکلات مختلف استفاده می‌کنند. این روغن را یا می‌خورند و یا روی پوست و مو ماساژ می‌دهند.
• گرچه عوارض خطرناکی از مصرف این روغن گزارش نشده، اما ممکن است در برخی افراد باعث واکنش‌های ناخواسته شود.
• به دلیل خطرات خاصی که ممکن است برای جنین وجود داشته باشد، زنان باردار باید از مصرف روغن کرچک پرهیز کنند.
• در حالی که این روغن می‌تواند برای درمان یبوست مفید باشد، اگر بیش از حد مصرف شود، ممکن است منجر به اسهال شده و مشکلاتی مثل کم آبی بدن ایجاد کند.
• استفاده از روغن کرچک ممکن است باعث واکنش‌های آلرژیک شود. بنابراین بهتر است ابتدا مقدار کمی از آن را روی پوست خود آزمایش کنید. اگر هیچ مشکلی پیش نیامد، می‌توانید بدون نگرانی از آن استفاده کنید.